UNESCO NEDİR?
UNESCO kelimesi, İngilizce United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization kelimelerinin baş harfleri alınarak oluşturulmuştur. Dilimizde Birleşmiş uluslar Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu biçiminde karşılanmıştır.
UNESCO Birleşmiş Milletlerin 1 hususi kurumu bi şekilde, İkinci Dünya Savaşından sonraları, 1946 yılında kurulmuştur. Bu Kurumun Yasası 1945 yılı Kasım ayında Londrada 44 ülkenin temsilcilerinin katıldıkları 1 toplantıda kabul edilmişti. Türkiye, bu Yasayı imzalayan ilk yirmi devlet arasında onuncudur. UNESCO Sözleşmesi, ülkemizde 20 Mayıs 1946 tarihli ve 4895 sayılı kanunla onanmıştır.
UNESCO bütçesi, aza devletlerin 2 yılda 1 bu Kuruma ödedikleri ödenti birlikte sağlanır. Bu bütçe dışında, Birleşmiş uluslar Özel Fonundan, teknik yardım programından olmak üzere, kritik para kaynakları temin edilir. Bu kaynaklar, 2 yıllık UNESCO bütçesi tutarına yakındır.
UNESCO eğitim, bilim ve kültür alanlarındaki amaçlarını, kendisine aza olan bütün devlette kurulan ulusal Komisyonlarla gerçekleştirmeye çalışır.
Merkezi Pariste bulunan UNESCO (www.unesco.org) nun iç yapısı bakımından 3 organı vardır:
Genel konuşma, Yürütme Konseyi, Sekreterlik.
Genel Konferans:
Üye devletlerin temsilcilerinden oluşur. 1946-1953 yılları arasında kapsamlı konuşma halinde bütün sene toplanmış, 1954 yılından beri de 2 yılda 1 toplanmaktadır. Bugüne kadar 33 kapsamlı konuşma toplanmıştır. kapsamlı konuşma, Kurumun en yetkili organıdır. Yürütme Konseyi üyelerini ve kapsamlı Direktörü seçer, UNESCOnun çalışma programlarını kabul eder, bütçesini belirler.
Yürütme Konseyi:
Genel Konferansa katılan ve hükümetlerince aday gösterilen temsilciler arasından dört sene için seçilen 58 üyeden oluşur. UNESCO Yürütme Konseyine 1946-1949 yılları arasından ülkemiz adına Reşat Nuri GÜNTEKİN; 1949-1951de Ahmet Kutsi TECER; 1958-1966 yılları arasında Prof. Dr. Bedrettin TUNCEL seçilmişlerdir. Prof. Tuncel, 1964 yılı sonunda UNESCO Yürütme Konseyi Başkan Vekili olmuş, 1966 yılı sonunda UNESCOnun XX. yıldönümünde, 2 sene için (1966-1968) UNESCO kapsamlı Konferansı Başkanı seçilmiştir. 1978-1983 yılları arasında Yürütme Konseyinde ülkemiz Prof. Dr. Erdal İNÖNÜ ve Prof. Talat HALMAN tarafından temsil edilmiştir. Bu sezon de de, Prof. Dr. Orhan GÜVENEN bu görevi yürütmektedir.
Sekreterlik:
UNESCO Sekreterliği, kapsamlı Konferansça altı sene için seçilen 1 kapsamlı Direktörün yönetimi altında çalışır. Eğitim, bilim, kültür ve kontak bölümlerine ayrılmıştır. Sekreterliğin başlıca görevi, 2 yıllık UNESCO programlarının uygulanması için lazım her teknik çalışmaları yapmak, tedbirleri almaktır.
İlk kapsamlı Direktör, Julian Huxley (1946-1948, İngiltere) olup kendisini Jaima Torres Bodes (1948-1952, Meksika); John Taylor (1952-1952, A.B.D.); Luther Evans (1953-1958, A.B.D.); Vittorino Veronese (1958-1961, İtalya); Rene Maheu (1962-1974, Fransa); Amadou Mahtar MBow (Senegal, 1974 yılında ilk defa ve 1980 yılında ikinci defa seçilmiştir); Federico Mayor (İspanya, 1987 yılında bu göreve getirilmiş ve 1993te tekrar seçilmiştir); şimdiki kapsamlı Direktör Koichiro Matsuura (Japonya) dır.