Raşit Efendi Kütüphanesi (Melikgazi)

Kayseri il merkezinde, Ulu Cami’nin bitişiğindeki kütüphaneyi, Reisül Küttap Mehmet Raşit Efendi 1796 yılında yaptırmıştır. Raşit Efendi buradaki kitapların büyük bir kısmını kendi koleksiyonundan 925 cildi yazma, 18 cildi İbrahim Mütefferika baskısı toplam 943 kitap vermiş, ayrıca İstanbul’dan da birçok yazma kitabı buraya göndermiştir. Bu kütüphanenin dünya literatüründe isim yapmasından ötürü 1552 tarihinde kurulmuş olan Kadı Mahmut Vakfı kitaplarının büyük bir kısmı da buraya taşınmıştır. Bunu Erkilet’teki Sadrazam Mehmet Paşa’nın, Hunat Medresesi içerisindeki Hacı Halil Efendi’nin ve İncesu’daki Kara Mustafa Paşa Kütüphanelerinin kitapları da buraya gönderilmiştir. Günümüzde kütüphanenin ilkokul ve ortaokul bölümleri bulunmaktadır. Ayrıca ödünç verme bölümü ve gezici kütüphanesi de bulunmaktadır. Kayseri’nin tek yazma kütüphanesi olan bu kütüphaneye geçtiğimiz yüzyılda cami içerisinden girilirken sonradan güney tarafına bir kapı açılmıştır.

Kütüphane kesme taştan bir yapı olup, Ulu Cami’nin duvarına bitişiktir. Üç basamaklı giriş kapısından beşik tonozlu uzun bir koridora girilmektedir. Bu koridorun sağındaki kapıdan camiye, solundaki kapıdan da okuma salonuna geçilir. Okuma salonu kare planlı olup, üzeri yuvarlak bir kasnak üzerinde merkezi bir kubbe ile örtülmüştür. Kubbenin köşelerinde yuvarlak ağırlık kuleleri bulunmaktadır. Bu salon batı, kuzey ve güney duvarlarında ikişer, kubbe kasnağındaki dört pencere ile aydınlatılmıştır. Penceresiz olan duvara ve pencere aralarına tahta gömme dolaplar yerleştirilmiştir. Okuma salonunun kubbesi ve duvarları kalem işleri ile bezenmiştir.


Reşid Akif Paşa Kütüphanesi (Pınarbaşı)

Kayseri Pınarbaşı ilçesi, Yeni Mahalle’de bulunan bu kütüphane, kitabesinden öğrenildiğine göre Reşid Akif Paşa tarafından 1905 yılında yaptırılmıştır.

Kütüphane sekizgen planlı olup, iki katlıdır. Kütüphanenin bütün köşeleri dışarıya hafifçe taşkınlık yapan plastırlarla hareketlendirilmiştir. Bunların üzerine de saçağın eteğine gelecek her köşeye birer konsol yerleştirilmiştir. Ayrıca çatının altındaki bölümler üç sıra halinde silmelerle bezelidir. Her cephedeki silme ile saçak arasına da ikişer tane dikdörtgen kartuş yerleştirilmiştir.

Kesme taştan yapılmış olan kütüphanenin üzeri ahşap bir çatı ile örtülüdür. Kütüphanenin alt katına kuzeydeki dikdörtgen, lentolu basit bir kapıdan girilmektedir. Bu bölümün üzeri sekiz ahşap sütunun taşıdığı bir tavanla örtülüdür. Batı duvarındaki küçük bir pencere ile içerisi aydınlatılmıştır.

Kütüphanenin bulunduğu üst kata doğudaki basık kemerli, dört sıra silme ile çerçeve içerisine alınmış bir kapıdan girilmektedir. Kütüphanenin içerisi 4.75 m. çapında olup, üzeri ahşap bir tavanla örtülmüştür. Kapının bulunduğu cephe dışında bütün duvarlar yuvarlak kemerli pencerelerle aydınlatılmıştır.