Gelindi Hanı (Merkez)

Karaman İhsaniye Köyü’nün 1 km. güneydoğusunda bulunan Gelindi Hanı’nın yapım tarihi bilinmemektedir. Büyük olasılıkla da Karamanoğulları döneminde, XIV.-XV.yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır.

Han dikdörtgen planlı olup, içerisi birbirlerine ve duvarlara kemerlerle bağlı iki sıra halindeki ikişer sütunla üç bölüme ayrılmıştır. Duvar kenarlarında her iki yanda da dörder hücre bulunmaktadır. Hanın girişi basit, yuvarlak kemerlidir. Hanın yapımında kesme taş ve moloz taş kullanılmaktadır. Günümüze harap bir durumda gelebilmiştir.


Atlashan (Ayrancı)

Karaman Ayrancı ilçesinde, Hüyükburun Köyü yakınlarında bulunan Atlashan, İpekyolu üzerinde konaklama yeridir. Hanın kitabesi günümüze gelemediğinden, yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır. Büyük olasılıkla da XIII.-XIV.yüzyıla ait Karamanoğlu eserlerindendir.

Günümüze oldukça harap bir durumda gelebilmiştir. Bu nedenle de planını çıkarmak mümkün olamamıştır. Bununla beraber hanın doğu-batı yönünde dikdörtgen planlı olarak yapıldığı anlaşılmaktadır. İç mekan altı paye ile iki bölüme ayrılmıştır. Yapımında çevreden toplanan devşirme malzemeler ile moloz taş kullanılmıştır.

Karaman Hamamları


Süleyman Paşa Hamamı (Merkez)

Karaman İmaret Mahallesi’nde, Aktekke Camisi’nin yakınında bulunan Süleyman Bey Hamamı’nın yapım tarihini belirten bir kitabesi bulunmamaktadır. Buna rağmen, Karamanoğlu Emir Seyfettin Süleyman zamanında, XIV.yüzyılın ortalarında yapıldığı bilinmektedir.

Hamam düzgün kesme taştan yapılmış, soğukluk, ılıklık ve sıcaklıktan meydana gelmiştir. Arkasındaki külhan bir süre önce belediye tarafından yıktırılmış ve yerine bir bina yaptırılmıştır. Hamamın duvarları 2.80 m. kalınlığında olup, soğukluk içeriden 12.60x12.00 m. ölçüsündedir. Bu bölüm kare planlı olup, üzerini merkezi bir kubbe pandantifler yardımıyla örtmüştür. Aynı zamanda bu bölümün ortasında da bir havuz yer almaktadır. Soğukluğun sol yanına doğru açılmış olan bir kapıdan ılıklığa geçilmektedir. Bu bölümün köşelerine de iki küçük kubbeli oda yerleştirilmiştir. Buradan sıcaklık kısmına geçilmekte, sıcaklığın ortasında göbek taşı, etrafında da dördü açık, dördü kapalı yıkanma yerleri ile kurnalar bulunmaktadır. Bu bölümün üzeri de kubbe ile örtülüdür.

Hamam birkaç kez onarım görmüş olmasına rağmen özgünlüğünü yitirmemiştir. Günümüzde kullanılmaktadır.


Lal Hamamı (Merkez)

Karaman Gazidükkan Mahallesi’nde bulunan Lal Hamamı’nın kitabesi bulunmadığından yapım tarihi bilinmemektedir. Günümüzde özelliğini büyük ölçüde yitirmiştir.

Hamam kesme taştan ve moloz taştan yapılmış, üzerleri sıvanmıştır. Soyunmalık, ılıklık ve sıcaklık bölümlerinden oluşan hamamın üzeri dört yönlü bir çatı ile örtülmüştür. İlk yapılışında kubbeli olduğu sanılan hamamın üst örtüsü tamamen değişmiştir. Soyunmalık yerinin sonradan buraya ilave edildiği açıkça görülmektedir. Büyük olasılıkla buradaki soyunmalık yıkılmış olup, yerine bugünkü soyunmalık yapılmıştır. Buradan basık kemerli, taş söveli bir kapı ile girilen ılıklığın ortasında bir fıskiye bulunmaktadır. Üzeri tonozla örtülmüştür. Sıcaklık bölümünün ortasında göbek taşı, yanlarında da ikisi açık, ikisi kapalı yıkanma yerleri bulunmaktadır.

Günümüzde bu hamam kadınlar ve erkekler bölümü olmak üzere ikiye ayrılmış ve içerisinde yapılan tadilatlarla da özelliğini tümüyle yitirmiştir.


Hatun (Kale) Hamamı (Merkez)

Karaman Hisar Mahallesi’nde, Pir Ahmet Camisi’nin yanında bulunan Hatun Hamamı’nın ne zaman ve kimin tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir.

Günümüzde yıkılmış ve hamamı oluşturan bölümler toprak altında kalmıştır. Görülebilen kalıntılarına göre kesme taştan yapıldığı, sadece bir mekanının sivri kemerli olduğu sanılmaktadır. Üst örtüsü tamamen çökmüştür. Yapılacak kazı ile sadece duvar kalıntıları ortaya çıkacaktır.


Seki Çeşme Hamamı (Merkez)

Karaman Seki Çeşme Mahallesi’nde bulunan bu hamamın da kitabesi bulunmadığından ne zaman yapıldığı konusunda kesin bir tarih verilememektedir. Bununla beraber, vakıf kayıtlarına dayanılarak II.İbrahim Bey (1423-1464) tarafından yaptırıldığı sanılmaktadır.

Bu hamam üzerinde araştırma yapan D.Ali Gülcan, İlhan Temizsoy ve Vehbi Uysal’dan öğrenildiğine göre; eski kayıtlara “Sükker Çeşme” olarak geçmiş, halk arasında da sonradan Seki Çeşme’ye dönüşmüştür.

Hamam, kadınlar ve erkekler bölümü olmak üzere çifte hamam plan düzeninde yapılmıştır. Soğukluk, ılıklık ve sıcaklık bölümlerinden meydana gelen hamam, doğu tarafındaki iki payanda ile dışarıdan desteklenmiştir. Üzeri toprak damla örtülmüş küçük bir girişten sonra merkezi kubbeli soyunmalık yerine geçilmektedir. Buradaki yonca biçimli şadırvan sökülmüş, yerine orijinalinden çok uzak beton bir havuz yapılmıştır. Soyunmalıktan küçük bir aralıkla üzeri kubbeli ılıklığa geçilmektedir. Buradaki bir kapı da sıcaklık bölümüne açılmaktadır. Sıcaklığın ortasında oldukça geniş bir göbek taşı, çevresinde de üçü açık, üçü kapalı yıkanma yeri ve altı kurnası bulunmaktadır.

Hamamın kadınlar ve erkekler bölümünün planları birbirinin eşidir. Ancak, kadınlar bölümü günümüze çok harap durumda gelebilmiştir.


Yeni Hamam (Merkez)

Karaman Tabucak Mahallesi’nde bulunan Yeni Hamam’ın ne zaman yapıldığı konusunda kesin bir bilgi bulunmamaktadır. XVI.yüzyıl eseri olduğu ileri sürülmüşse de hamamın Karamanoğulları döneminde yapıldığı sanılmaktadır.

Hamam günümüze orijinalliğinden büyük ölçüde uzaklaşmış olarak gelebilmiştir. Kesme taştan yapılan hamamın üzeri bugün çatı ile örtülmüştür. Büyük olasılıkla da bu hamamın ilk yapımında üzerinin kubbeli olduğu içerideki izlerden anlaşılmaktadır. Soyunmalık, ılıklık ve sıcaklık bölümlerinden oluşan hamamın soyunmalık bölümü kare planlıdır. Burada orijinal herhangi bir mimari eleman bulunmamaktadır. Kenardaki dar bir kapıdan bir koridora, oradan da ılıklığa geçilir. Ilıklığın üzeri içten küçük bir kubbe ile örtülmüştür. Sıcaklık dikdörtgen planlı, ortada içten merkezi bir kubbe, dört köşesinde de küçük kubbeli kapalı yıkanma yerleri bulunmaktadır. Ayrıca bu bölümde 12 kurna göbek taşının çevresinde sıralanmıştır.


İbrala (Yeşildere) Hamamı (Merkez)

Karaman Yeşildere’de bulunan Kilise Camisi’nin kıble tarafındaki İbrala Hamamı’nın kitabesi günümüze gelemediğinden yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır. Bununla beraber yapı üslubundan XVI.-XVII.yüzyılda, Osmanlı döneminde yapıldığı sanılmaktadır.

Hamam moloz ve kesme taştan yapılmıştır. Soyunmalık, ılıklık ve sıcaklık bölümlerinden meydana gelmiştir. Soyunmalık ve sıcaklık bölümlerinin üzeri kubbe ile örtülüdür. Sıcaklık bölümünün göbek taşının çevresinde dört ayrı yıkanma hücresi bulunmaktadır. Ayrıca buraya kurnalar sıralanmıştır.


Yollarbaşı (İlisıra) Hamamı (Merkez)

Karaman Yollarbaşı’nda bulunan bu hamamın kitabesi günümüze gelemediğinden yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır. Ancak, yapı üslubundan XIV.-XV.yüzyıllarda Karamanoğulları döneminde yapıldığı anlaşılmaktadır.

Hamam kesme taştan yapılmış olup, soğukluk, ılıklık ve sıcaklık bölümlerinden oluşmuştur. Bu bölümlerin üzeri kubbe ile örtülüdür. Hamam günümüzde halen kullanılmaktadır.


Karamanoğulları Hamamı (Ermenek)

Karaman Ermenek ilçesinde bulunan bu hamamın da kitabesi günümüze gelememiştir. Bu nedenle yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır. Bununla beraber, yapı üslubundan XIV.yüzyılda yapıldığı anlaşılmaktadır. Vakıf kayıtlarına göre hamam Halil Bey isimli biri tarafından yapılmıştır.

Moloz ve kesme taştan yapılan hamam kısmen özelliğinden uzaklaşmış olmakla beraber soğukluk, ılıklık ve sıcaklık bölümlerinden meydana gelmiştir. Bu bölümlerin üzeri kubbe ile örtülüdür.


Kazımkarabekir Hamamı (Kazımkarabekir)

Karaman Kazımkarabekir ilçesinde bulunan bu hamamın yapım tarihini belirten bir kitabesi bulunmamakla birlikte, XIII.yüzyılda, Selçuklular tarafından yapıldığı sanılmaktadır.

Türk sanatının hamam mimarisinin ilk örneklerinden olan bu yapı, kesme taş ve moloz taştan yapılmıştır. Hamam soyunmalık, ılıklık ve sıcaklık bölümlerinden oluşmuştur. Bu bölümlerin üzeri kubbelerle örtülmüştür. Hamam günümüzde harap bir durumdadır.

Karaman Çeşmeleri


Karaman il merkezi ile Ermenek ilçesinde XVIII. İle XIX.yüzyıllara tarihlenen çeşmeler bulunmaktadır. Bu çeşmelerden bir çoğu işlevini yitirmiş ve açılan yollar nedeni ile yıkılarak ortadan kalkmış, bazılarının da yerleri değiştirilmiştir.


Halil Efendi Çeşmesi (Merkez)

Karaman Abbas Mahallesi’nde bulunan bu çeşmenin yapım tarihi bilinmemektedir. Yalnızca üzerinde 1906 yılında onarıldığını gösteren nesih yazılı bir kitabe bulunmaktadır.

Çeşme Halil Efendi Camisi’ne eklenmiştir. 1980 yıllarında yol genişletme çalışmaları sırasında yerinden sökülerek geriye çekilmiştir. Kesme taştan, iç içe iki sivri kemer nişli bir çeşme olup, üzeri kırık bir çatı ile örtülmüştür. Çeşme üzerinde bezeme elemanlarına rastlanmamaktadır.


Hamam Çeşmesi (Merkez)

Karaman Hisar Mahallesi’nde bulunan bu çeşmenin üzerinde iki ayrı kitabe vardır. Bunlardan birisine göre çeşme Mehmet Reşit Efendi tarafından yaptırılmış 1809 yılında da Hacı Ahmet Ağa tarafından onarılmıştır. Bu kitabelerden çeşmenin ilk yapım tarihi aydınlanamamıştır. Bununla beraber günümüze iyi bir durumda gelen çeşmenin XVI.-XVII.yüzyılda yapıldığı anlaşılmaktadır. Çeşme yakınındaki Hatun Hamamı’ndan ötürü Hamam Çeşmesi olarak tanınmıştır.

Muntazam kesme taştan yapılan çeşmenin ayna taşının bulunduğu bölüm sivri kemer içerisine alınmıştır. Burada musluk ve yalak taşı yer almaktadır. Çeşme üzerinde herhangi bir bezemeye rastlanmamaktadır. Yalnızca kilit taşı üzerinde bitkisel kabartma bir motif vardır.


Hoca Mahmut Çeşmesi (Merkez)

Karaman Hoca Mahmut Mahallesi’nde, Hoca Mahmut Mescidi’nin önünde bulunan bu çeşmenin üzerinde iki kitabe bulunmaktadır. Bu kitabelerden birisine göre, Karamanoğlu İbrahim Bey zamanında burada bulunan ve daha önce yıkılmış olan Darül Hüffaz’ın hocalarından Hoca Mahmut tarafından yaptırılmıştır. Diğer kitabede ise çeşmenin Hacı İsmail tarafından onarıldığı yazılıdır. Bu durumda çeşmenin ilk defa XIV.yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır.

Hoca Mahmut Çeşmesi kesme taştan, sivri kemerli niş içerisindedir. Çeşme üzerinde bezeme elemanına rastlanmamakla beraber iyi bir mimari yapıya sahip olduğu görülmektedir. Ayna taşının olduğu yerde çeşmesi ve yalağı, arkasında da su haznesi bulunmaktadır.

İbrahim Bey İmareti Çeşmesi (Merkez)

Karaman İbrahim Bey Mahallesi, İbrahim Bey Caddesi’nde ve İbrahim Bey İmareti’nin yanında bulunan bu çeşmenin kitabesinin bulunmamasına rağmen XV.yüzyılda İbrahim Bey İmareti ile birlikte yapıldığı sanılmaktadır.

Çeşmenin yapımında kesme taş kullanılmış ancak, yapılan araştırmalarda herhangi bir su yolunun bulunmaması çeşme olup olmadığının konusunda bazı tereddütler uyandırmıştır. Şekil olarak çeşmeye benzeyen bu yapı, dikdörtgen olup, 3.94x3.82x1.50 m. ölçülerindedir. Cepheleri yarım daire sütunçelerle sınırlandırılmıştır. Bundan sonra iki bordür cepheyi üç yönden çevirmektedir. Bu bordür geometrik şekiller, palmetler, çanak yapraklar, volütlerle doldurulmuştur. Çeşmenin kemerlerinin köşelerinde bitkisel bezemeler ağırlık kazanmıştır.


Kilci Çeşmesi (Merkez)

Karaman Mansur Dede Mahallesi’nde bulunan bu çeşme kitabesinden öğrenildiğine göre 1551 yılında Ketenci Babaoğlu, Mansur Dedeoğlu, Şeyh Mustafaoğlu Derviş Çelebi tarafından yaptırılmıştır. Çeşme nişi içerisindeki bir başka kitabeye göre de 1843 yılında onarılmıştır.

Yapım Kitabesi:

Hâzihi aynun feyzuhâ ilmun benâha Derviş Çelebi bin
Şeyh Mustafa bin Mansur Dede bin Ketenci Baba
Gaffarallahü lehüm ve licemi’i l-mü’minine vel-mü’mimât.

Niş içerisindeki onarım kitabesinde de:

Bu tamirin sahibi sâ’id olsun
Bu çeşmeden nûş iden âbı zülâl olsun
1259 (1843).

Çeşme 3.10 m. yüksekliğinde, 3.79 m. genişliğinde, 1.70 m. derinliğindedir. Kesme taştan yapılan çeşme hafif sivri kemerlidir. Çeşme nişinin ön cephesi üçgen profilli bir kuşakla ikiye bölünmüştür.


Boyahane Muhyiddin Çeşmesi (Merkez)

Karaman Sekiçeşme Mahallesi, Boyahane Sokak’ta bulunan bu çeşme, Karaman Müzesi’nin bulunduğu yerden kaldırılarak Cumhuriyet İlkokulu’nun bahçesine taşınmıştır. Karaman’daki en eski tarihli kitabenin bulunduğu bu çeşmenin kitabesi mermerden, diğer bölümleri de kesme taştan yapılmıştır. Kitabesinden öğrenildiğine göre Muhyiddin isimli bir kişi tarafından 1469 yılında yapılmıştır.

Çeşme 3.36 m. yüksekliğinde, 3.58 m. genişliğinde, 1.80 m. derinliğindedir. Küçük bir eyvan şeklindeki bu çeşme nişi sivri kemerli olup, üç sıra yarım daire silmelerle bezenmiştir. Çeşmenin üzerinde düz silme üzerine oturan bir saçak bulunmaktadır. Bunun dışında çeşme üzerinde başka bir bezemeye rastlanmamaktadır.


Kadıbudak Çeşmesi (Merkez)

Karaman Tapucak Mahallesi, Tartan Sokak’ta bulunan bu çeşme kitabesinden öğrenildiğine göre, 1551 tarihinde Budak Kadı tarafından yaptırılmıştır. Caferzade ailesi tarafından da 1855’te onarılmıştır.

Kesme taştan yapılan çeşme, 2.96 m. yüksekliğinde, 3.16 m. genişliğinde olup, yuvarlak nişlidir. Çeşme nişinin ortasında 0.42x0.50 m. ölçüsünde mermer sülüs yazılı onarım kitabesi bulunmaktadır:

Besmeleyle idelüm ibdida çeşme-i mâi mu’in
Râzi olsun hâlikım hem dahi Rasuli Emin
Ey birader gel buyur iç bulsun safa-i cânda hemin
Ta’mire bâ’iz Ca’fer zadeler Rahmetullahi aleyhim ecmain.


Çarşı Çeşmesi (Merkez)

Karaman Ahiosman Mahallesi, Baloğlu Sokağı’nda bulunan bu çeşme yol ortasında kalmıştır. Karaman’ın en eski çeşmelerinden birisi olup,dört satırlık kitabesinden anlaşıldığına göre Mehmet isimli bir kişi tarafından 1594’de yaptırılmıştır.

Çeşme kesme taştandır. Yanındaki evin yıkılmasından ötürü ortada kalan çeşme doğu yönünde 1.73 m., batı yönünde de 1.58 m. derinliğindedir. Çeşmenin genişliği 3.56 m, yüksekliği 3.46 m.dir. Sivri kemerli çeşmenin nişi üzerinde dört satırlık yapım kitabesi bulunmaktadır.
Kitabe:

Ya İlâhi ec-i hayrın ile a’malin cemil
Eyledi hâce Mehmed çeşme-i âlî sebil
Ehli diller cem’oluben didiler târihini
Çeşme-i havevân mıdır ya’ayn-ı âb-ı selsebil.


Hoca Mahmud Çeşmesi (Merkez)

Karaman Sekiçeşme Mahallesi, Dr. Mehmet Armutlu Caddesi üzerinde bulunan çeşme, Hoca Mahmud Camisi’nin batısında bulunmaktadır. Çeşme nişi üzerindeki kitabeler yapımıyla ilgili bulunmamaktadır. Bunlardan biri onarım, diğeri de günümüze ulaşamayan bir yapıya aittir.

Çeşme kesme taştan olup 3.42 m. yüksekliğinde, 3.70 m. genişliğindedir. Sivri kemerli çeşme iki sıra silmeyle bezenmiş ayaklar üzerine oturmuştur.


İsmail Ağa Çeşmesi (Merkez)

Karaman Hatipler Mahallesi, Hatipler Sokağı’nda bulunan bu çeşme kitabesinden öğrenildiğine göre, İsmail Ağa tarafından 1708 yılında yaptırılmıştır. Çeşme mahalle sakinleri tarafından 1832 yılında onarılmıştır. Mimarı Hacı Abdurrahman olup, kitabesini Ferruhzade isimli bir hattat yazmıştır.

Karaman Müzesi çeşmeyi 1986 yılında Alaeddin Türbesi’nin bahçesine taşımıştır. Çeşme 2.82 m. yüksekliğinde, 3.99 m genişliğinde, 1.74 m derinliğindedir. Çeşme nişi içerisinde iki satırlık celi sülüs yazılı kitabesi bulunmaktadır:

Bârekellâh hasbiihyâ itdi İsmail Ağa
Çeşme-i aliyyâyı ister rahmeti rahmânı
Çünkim gittiler Şükri didi târihini
Rûh-ı Hüseyne gülle nûş ide âb-ı revânı.

Kesme taştan yapılan çeşme orijinal durumundan uzaklaşmıştır.


Emine Hanım Çeşmesi (Merkez)

Karaman Sakabaşı Mahallesi, Hacı Bektaş Sokağı’nda bulunan bu çeşme kitabesinden öğrenildiğine göre Emine isimli bir kadın tarafından 1725 yılında yaptırılmıştır.

Kesme taştan yapılan çeşme 2.40 m. yüksekliğinde, 2.48 m. genişliğinde, 0.99 m derinliğindedir. Çeşme bir sıra profilli silme ile iki taş paye üzerine oturtulmuştur. Üzerinde iki satırlık celi sülüs kitabesi bulunmaktadır:

Sâhibü’l-hayrât Emine binti Rüstem Nasûh Zâde hâzihi’l-çeşme
Taleben limerzatillâhi fisenete semânın ve sülüsin ve miete ve elfin
Amile el-Hac Abdurrahman


Hacı Molla Çeşmesi (Merkez)

Karaman Molla Fenari Mahallesi, Davulcu Sokak’ta, bir evin bahçesine bitişik olan çeşmenin kitabesi bulunmamaktadır.Yapı şeklinden XVIII.yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır.

Kesme taştan tek kemerli çeşme 2.76 m. yüksekliğinde, 2.51 m. genişliğinde, 1.10 m. derinliğindedir. Çeşme nişini örten sivri kemer düz profilli bir sıra silme ile hareketlendirilmiştir. Çeşmenin üzeri kırma çatı ile örtülmüş olup, saçak ikisi düz birisi iç bükey yarım daire profilli üç sıra ile silmeyle bezenmiştir.


Baloğlu Adıgüzel Sokak Çeşmesi (Merkez)

Karaman, Ahiosman Mahallesi, Adıgüzel Sokak’ta bulunan bu çeşme, bir evin duvarına bitişik olup üzerinde kitabesi bulunmamaktadır. Bununla beraber yapı üslubundan XVIII.yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır.

Kesme taştan yapılmış olan çeşme 3.45 m. yüksekliğinde, 3.05 m. genişliğinde, 1.39 m. derinliğindedir. Sivri kemerli çeşme nişi iki sıra profilli silme ile çevrelenmiştir. Üzeri saçaklı bir çatı ile örtülmüştür. Bezeme olarak silme ve on iki köşeli yıldız motifleri dışında başka bir süsleme elemanı bulunmamaktadır. Çeşme günümüzde kullanılmamaktadır.


Hancızade Çeşmesi (Merkez)

Karaman Abbas Mahallesi, Abbas Sokağı’nda iki katlı bir evin duvarı içerisinde bulunan çeşmenin kitabesi günümüze gelememiştir. Burada bulunan kitabe sökülmüş ve kaybolmuştur. Yapı tarzından XVIII.yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır.

Günümüzde kullanılmayan çeşme kesme taştan yapılmıştır. Çeşmenin yüksekliği 3.15 m, genişliği 3.60 m.dir. Sivri kemerli çeşme ikisi düz biri dışbükey yarım daire profilli üç sıra silme ile bezenmiştir. Sivri kemerler de iki taş ayak üzerine oturmuştur. Ayrıca çeşmede dinlenme sekileri bulunmaktadır.


Balıoğlu Çeşmesi (Merkez)

Karaman Ali Şahane Mahallesi, Burhanlı Sokağı ile Arıkoğlu Sokağı’nın birleştiği köşenin karşısında bulunan bu çeşme, 1999 yılında yıkılarak ortadan kaldırılmıştır. Çeşmenin Balızade Hacı Mustafa için 1791 yılında yaptırıldığı, 1885 yılında da onarıldığı kaynaklardan öğrenilmiştir.


Fakikzade Mehmet Cemil Çeşmesi (Merkez)

Karaman Mansurdede Mahallesi, Yusufhoca Sokağı’nda bulunan bu çeşme kitabesinden öğrenildiğine göre; Hadimli Hacı Mustafa tarafından 1794 yılında eşi Molla Kadın ve babası Ahmed Efendi’nin ruhu için yaptırılmıştır.

Karaman’da nişsiz ve iki yüzlü çeşme örneklerinden olan bu çeşme, arkasındaki evin bahçe duvarına bitişiktir. Sokak yüzü 2.35 m. yüksekliğinde, 2.06 m. genişliğinde ve 2.06 m. derinliğindedir. Çeşmenin ayna taşı sokak kotunun yükselmesinden ötürü kısmen toprak altıda kalmıştır. Ayna taşının üzerindeki maşrapa konulmaya yarayan niş kaş kemerlidir. Nişin üzerinde altı satırlık kitabesi sülüs yazı ile yazılmıştır.

Kitabe;
Bu ismi fahr-i âlem şöhreti
Bil Fakih zâde Cemil bu ruh içün
Râh-ı hayrâta akardı âb-ı veş
Çün delil oldi rızâullâh içün
Hacı Mustafa Efendi hâdimi
Ehli mollakadına h3ub-ı cân içün
Sıdkla yabdı Mehmet Mustafa
Çeşme_i şemsi miyâh-ı evvel mâh içün
Atası Ahmed Efendi ruhuna
Rahmet olsun içilen emvat içün
İç Ebûbekir-i şifâ bu târihi âl
Ayn-ı kevserdir biyâ Allah içün

Çeşmenin arka yüzündeki kitabesi ise yerinden sökülmüştür. Bu kitabeyi yerinde yaptığı araştırmada Mustafa Denktaş evin bahçesinde bulmuş ve yayınlamıştır:

Sâhibül-hayrât fakih zâde bu sâl
Buldı ihsâniyede çok nevâl
Menzili cennetde....selsebil
Bâis-i firdevs olur âb-ı zülâl
Nehr-i kevserden akar bu çeşmesi
İç Ebubekir-i âb-ı latif bu târhi âl
Akıtdı pes Fakin zâde çün kevser-i mai
Didem yu hayrın misli yok görmüş değildir devr iden yamyam
Bu çeşmeden akan âb şehânüs it bula ruhun hayatı
Hayât ü âfiyet olsun kamünüş eyleyin cana didi hüsn-i âna târih
Mâ tâhare âb-ı zemzem....

Çeşmenin her iki kitabesinin Hattat Ebubekir tarafından yazıldığı anlaşılmıştır. Bunun dışında çeşme üzerinde bezeme elemanına yer verilmemiştir.


Şıhlar Sokağı Çeşmesi (Merkez)

Karaman Koçakdede Mahallesi, Şıhlar Sokak’ta bulunan bu çeşmeyi kitabesinden öğrenildiğine göre; İbrahimUsta 1852 yılında onarmıştır. Yapım kitabesi olmadığından kimin tarafından ve ne zaman yapıldığı bilinmemektedir.

Kesme taştan çeşmenin yüksekliği 2.19 m ile 2.42 m. arasında değişmektedir. Genişliği 3.10 m. derinliği de 1.50 m.dir. Taş konsollar üzerine oturtulan sivri kemerli nişi profilli bir silme ile çevrelenmiştir. Üzerinde düz silme kuşaklı saçağı bulunmaktadır.


Necip Ağa (Sekiz Çeşme) Çeşmesi (Merkez)

Karaman Sekiçeşme Mahallesi’nde, Arapoğlu Sokağı’nda bir evin duvarı içerisindeki çeşmenin kitabesi olmadığından ne zaman ve kimin tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir. Yalnızca onarım kitabesinden Necip Ağa tarafından 1808’de onarıldığı öğrenilmektedir.

Kesme taştan olan çeşmenin yüksekliği 1.83 m., genişliği de 1.95 m.dir. Çeşmenin mermerden onarım kitabesi sülüs yazılıdır;

Kitabe:
Hamdillah Atau’llâh bu
Nice sâl akmazdı akdı geru su
Ehli hayratlar Çavûş zâde kâdim
Aktığı yerde misâldir aka su
Çeşmeveş akıtdı Necip Ağa bu sâl
Nehri kevserden helâl-i pak su
1223 (1808).


Yiyen Ağalar Sokağı Çeşmesi (Merkez)

Karaman Cedid Mahallesi, Yiyen Ağalar Sokağı’ndaki, bir evin duvarına gömülü olan çeşmenin yapım ve onarım kitabesi bulunmamaktadır. Ne zaman ve kimin tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir.Yapı üslubundan XVIII.Yüzyılda yapıldığı anılmaktadır.

Kesme ve moloz taştan yapılmış çeşmenin yüksekliği 2.40 m, genişliği de 3.06 m.dir. İki taş paye üzerine oturan çeşme sivri kemerlidir. Üzeri kırma çatılı olup, saçak kısmı dışarıya doğru taşırılmıştır.


Yukarı Mahalle Çeşmesi (Merkez)

Karaman Cedid Mahallesi, Büyük Cami Meydanı’nda bulunan çeşmenin yapım ve onarım kitabesi bulunmadığından ne zaman ve kimin tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir.Yapı üslubundan XVIII.yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır.

Kesme taştan çeşme 3.00 m. yüksekliğinde, 3.43 m. deriliğindedir. Çeşme iki taş paye üzerine oturmuş sivri kemerlidir.Yarım daire şeklinde bir profil ile çevrelenmiştir. Üst bölümü kırma çatı şeklindedir.


Koçak Dede Mahallesi Çeşmesi (Merkez)

Karaman Koçak Dede Mahallesi, Eski Hükümet Caddesi üzerinde bulunan çeşmenin kitabesi bulunmadığından yapım tarihi bilinmemektedir. Yapı üslubundan XIX.yüzyılda yapılığı sanılmaktadır.

Çeşme kesme taştan olup 3.13 m. yüksekliğinde, 3.58 m. genişliğindedir. Çeşme nişi iki taş paye üzerine oturmuş olup sivri emerlidir. Nişin içerisinde kitabelik kısmı bulunmakla beraber kitabe yazılmamıştır. Üzeri kırma çatı formu şeklinde olup, saçak kısmı dışarı taşırılmıştır. Bezeme olarak yalnızca profilli silmeler bulunmaktadır.


Aşıran Çeşmesi (Merkez)

Karaman Koçakdede Mahallesi, Eski Hükümet Caddesi ile Şıhlar Sokağı’nın birleştiği köşede bulunan çeşmenin kitabesi bulunmadığından ne zaman yapıldığı bilinmemektedir. Yapımındaki üsluba dayanılarak XVIII.yüzyıl sonu veya XIX.yüzyıl başında yapıldığı sanılmaktadır.

Kesme taştan çeşme 2.88 m. yüksekliğinde, 3.21 m. genişliğindedir. Taş ayaklar üzerinde sivri kemerli çeşme iki profilli silme ile sınırlandırılmıştır. Üzeri kırma çatı formunda düzenlenmiş, dışa taşkın saçak kısmı ile üst örtüsü tamamlanmıştır.


Hacı Efendi Çeşmesi (Merkez)

Karaman Abbas Mahallesi, Kuyu Sokağı’nda bulunan çeşme kitabesinden öğrenildiğine göre Hacı Efendi isimli bir kişi tarafından 1804 yılında yapılmıştır. Ayrıca 1824 tarihinde de onarılmıştır. Bu onarımı belirten kitabe yerinden sökülmüştür.

Kitabe:
Ehli hayrın zübdesi Hacı Efendi yapdırub
Ayn-ı zemzem çeşme-i sir âb-ı lezzet hem şifa
Bin iki yüz on dokuz buldı revân
Teşnegâna afiyet olsun ricâm bir dua

Kesme taştan olan çeşme, boydan boya beyaz badana ile örtülmüş ve orijinalliğini yitirmiştir. Çeşme iki yönünde evlerin duvarlarına bitişik olarak yapılmıştır. Çeşmenin yüksekliği 3.37m. genişliği de 3.00 m.dir. Sivri kemerli çeşme nişinin üzeri yarım profillere çevrelenmiştir.


Ali Dede Tartan Çeşmesi (Merkez)

Karaman Tapucak Mahallesi, Eski Hükümet Caddesi’nde bulunan çeşme kitabesinden Tartanzade Hacı Mustafa Ağa tarafından 1809 yılında yapılmıştır. Çeşme nişinin üzerinde altı satırlık sülüs yazılı kitabesi bulunmaktadır:

Bârekaaâh hû çeküb kıldı
Ab-ı Tartan Zâde Hacı Mustafa Ağa
Rehnumanı arş-ı zılillâh içün
Çeşme-i kevser mizâc eyledi binâ
İç di bismillâh tamam it hamdele
İşte bu âb-ı hayât âyn-ı şifa
Eğniya bir ehli hayrât olmalı
Bula günin içre âsârı bekâ
Garga-i rahmet olsun geçmişleri
Havz-ı Kevser’de suvara murtâza
Çün Ebû Bekir itdi pâk çeşme bu sâl
Bir misali selsebil Mustafa
1224 (1809)

Kesme taştan yapılmış olan çeşme 1.92 m. yüksekliğinde, 2.82 m. genişliğinde olup, basık yuvarlak kemerlidir. Profilli başlıklara oturan nişin üzerinde yer alan çeşme oldukça sade bir görünüştedir. Çeşmenin doğu yönünde su haznesi bulunmaktadır.

Hisar Çeşme (Merkez)

Karaman Hisar Mahallesi’ndeki bu çeşme Karaman Kalesi’nin güneyinde, Pir Ahmet Efendi Camisi’nin yakınındaki bir parkın içerisinde yer almaktadır. Hisar, Yılanlı ve Hamam Çeşme isimleri ile tanınan çeşmenin kitabesinden Fatmazade Sırrı Toruncuyan Hacı Ahmet Ağa tarafından 1827’de onarıldığı öğrenilmektedir. Çeşmenin 1809 tarihli yapım kitabesi kaybolmuştur.

Çeşme kesme taştan dikdörtgen kütlevi bir yapı olup, yüksekliği 3.70 m., genişliği 3.56 m.dir. Kalın ayaklar üzerine sivri kemerli olan çeşmenin çevresi yarım daire şeklinde profilli bir silme ile çerçevelenmiştir. Bu çerçevenin ve sivri kemerli nişin üzerine kabartma bir madalyon motifi yerleştirilmiştir. Günümüzde boş olan kitabeliğin yanına sülüs yazılı bir onarım kitabesi yerleştirilmiştir.

Kitabe:
Allâh mübârek ide sa’y-ı cemail
Ol müftî-i Bağavî Seyyîd Halîl
Nâmı Mehmed Reşîd âlicenâb
P’ı vakfa oldı delîl ve hem’asîl
Eslâf-ı evvel bu vakfa vâkıfîn
Ba’de-i harâb buldı ihyâya sebîl
Çok ehl-i hayrât muzaffer olmadı
Avn-ı ilâhi bu dem oldu delîl
Aştân u hayrân iken ehli hisâr
Reyyân-ı fermân ide lüf-ı celîl
Bu vakfa imdâd iden ol dâhi
Cennetde içe rahîk u selsebil
Ayn-ı şifâdır “Ebubekir” iç bu âb
Tensîm-i cennet mizâc-ı zencebil
And eyledik kal’ayı târiha yaz
Müftî Efendi bu çeşme selsebil.


Davulcu Çeşmesi (Merkez)

Karaman Fenari Mahallesi Davulcu Sokağı’nda bulunan bu çeşme yol genişletme çalışmaları sırasında Karaman belediyesi tarafından 1988 yılında yerinden kaldırılarak, İstiklal İlköğretim Okulu’nun bahçesine kaldırılmıştır. Çeşme üzerinde iki kitabe bulunmaktadır. Bu kitabelerden biri tahrip olduğundan okunamamış, ancak 1835 tarihi tespit edilmiştir. Çeşme nişi içerisindeki ikinci kitabede ise 1890 yılında Hacı Musa tarafından onarıldığı yazılıdır.

Çeşme kesme taştan yapılmış olup, 3.15 m. yüksekliğinde, 2.99 m. genişliğindedir. Sivri kemerli çeşme nişi bir sıra düz profilli silme ile çevrelenmiştir. Çeşmenin saçak kısmı dışarıya doğru taşkın olup, silme kuşaklarla hareketli bir görünüm verilmiştir.


Kilise Çeşmesi (Merkez)

Karaman Gazidükkan Mahallesi’nde Çeşmeli Kilise’nin duvarına bitişik olan bu çeşme, 1980 yılında bulunduğu yerden sökülerek Karaman Müzesi bahçesine taşınmıştır.

Kesme taştan yapılmış olan çeşmenin üzerinde 1855 tarihi okunmaktadır. Çeşmenin yüksekliği 1.92 m., genişliği de 1.02 m.dir. Çeşme dikdörtgen ayaklarla ve düşey yivlerle hareketlendirilmiştir. Bunların üzerine de kare şeklinde başlıklar oturtulmuştur. Her iki başlığın üzeri bir çiçek kabartması ile bezenmiştir. Ayrıca kemerin altında vazo içerisinden çıkan çiçeklerden oluşan bir buket dikkati çekmektedir. Çeşmenin ayna taşı merkezden çıkan ışın kabartmaları ile hareketlendirilmiştir. Bu ışının üzerinde de kanatlarını açmış bir kuş figürü yerleştirilmiştir. Ayrıca kemerin köşelerine de melek figürleri simetrik olarak yerleştirilmiştir.


Sakabaşı Sokağı Çeşmesi (Merkez)

Karaman Sakabaşı Mahallesi, Sakabaşı Sokağı üzerindeki çeşmenin kitabesi tahrip olduğundan ne zaman ve kimin tarafından yapıldığı bilinmemektedir. Yapı üslubundan XVIII.yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır.

Çeşme bir ev duvarına bitişik olarak kesme taştan yapılmıştır. Yüksekliği 3.20 m., genişliği de 3.15 m.dir. Yuvarlak kemerli çeşme nişinin üzerini örten yuvarlak kemer kesme taş ayaklar üzerine oturtulmuştur. Çeşmenin saçak kısmı öne doğru taşkın iki sıra düz profilli silme ile çevrilmiştir. Çeşme üzerinde kabartma olarak işlenen sekiz kollu yıldız motifi bulunmaktadır.


Küllük Çeşmesi (Merkez)

Karaman Cedid Mahallesi, Tevhit ve İnce sokaklarının birleştiği köşede bulunmaktadır. Kitabesinden öğrenildiğine göre, Zeynep ve Mehmet isimli bir çift tarafından 1880 yılında yaptırılmıştır.

Kesme taştan olan çeşme arakasındaki bir evin bahçe duvarındadır. Çeşmenin yüksekliği 2.71 m., genişliği 3.27 m.dir. taş ayaklar üzerine oturan çeşme nişi sivri olup, yarım daire profilli üç simler ile çevrelenmiştir. Ayna taşı günümüze gelememiştir. Çeşmenin saçağı dışarı taşkın, düz ve iç bükey yarım daire profillerle kuşatılmıştır.


Mavu Çeşme (Merkez)

Karaman Hisar Mahallesi’nde, park içerisinde bulunan bu çeşmenin kitabesi bulunmadığından banisi ve yapım tarihi bilinmemektedir. Bununla beraber XIX.yüzyılın ikinci yarısında yapıldığı sanılmaktadır.

Çeşmenin yapımında çok sayıda devşirme malzeme kullanılmıştır. Yüksekliği 2.40 m., genişliği 3.48 m. olup, sivri kemerli bir niş içerisindedir. Bu niş silmelerle hareketlendirilmiştir. Günümüzde toprağa gömülü bir durumda olan çeşme özelliğini yitirmiştir.


Kanlı Osman Çeşmesi (Merkez)

Karaman Tapucak Mahallesi, Şıhlar Sokağı’nda, iki katlı bir evin altında bulunan bu çeşmenin kitabesi olmadığından yapım tarihi ve banisi bilinmemektedir.

Kesme taştan yapılan bu çeşmenin düzgün olmayan bir planı vardır. Yüksekliği 2.40 m., genişliği 2.92 m.dir. Sicvri kemeri yığma ayaklar üzerine oturmuş, önünden geçen yol nedeniyle büyük bir bölümü toprağa gömülmüştür. Çeşmede bezeme elemanına rastlanmamaktadır. Bu çeşmenin doğusunda bulunan su dağıtım savağı, Karaman’da günümüze ulaşabilen tek örnektir. Karaman’daki birkaç çeşme arasında su dağıtımını yapan bu savaklar, suyun dağıtımında ekonomik bir şekilde kullanımı öngörmektedir. Suyun hangi çeşmeye gitmesi isteniyorsa bu savaktaki delikler ona göre açılıp kapatılmaktadır.


Tabakhane (Şamkapı) Çeşmesi (Merkez)

Karaman Sekiçeşme Mahallesi, Şamkapı Caddesi’nde bir dükkanın duvarına gömülü olan bu çeşme, 1988 yılında yerinden kaldırılarak bugünkü Musalla denilen yere taşınmıştır. Kitabesinden öğrenildiğine göre Emine isimli bir kadın tarafından 1927 yılında yaptırılmıştır.

Kesme taştan olan çeşme, üçgen alınlıklı olup, 2.83 m. yüksekliğinde, 1.84 m. genişliğindedir. Dekoratif kemerli, düz profilli silmelerden meydana gelen çeşme nişi içerisinde talik yazılı iki satırlı bir kitabesi bulunmaktadır. Çeşme alınlığı üçgen formunda biçimlendirilmiş, alınlık yüzeyi boş bırakılmıştır. Saçak hattı da bir sıra düz silmelerle hareketlendirilmiştir.