Ömrü açık denizlerde geçen Temel, "Ölünce beni denizin dibine gömün." diye vasiyet etmiş. Oğul Dursun'a bu vasiyetin akıbeti sorulduğunda, "Gömmesine gömdük ancak, o sırada çok zayiat verdik." demiş.
Bize göre son alınacak tedbirlerle kriz ebediyen çözülmüş olmayacak, ancak bir kez daha bilinmez tarihe kadar ertelenmiş olacak. Zaten kapitalizm kriz çözmez, erteler! Esas olan sular durulana kadar zayiatın ve bizatihi çözüm diye takdim edilen tedbirlerin sebep olacağı yan etkilerin uzun vadede yol açacağı maliyet.

Açıktır ki hedeflenen kurtarma operasyonu, kaynakların yeniden dağılımı anlamına geliyor. Vergilere dayalı kamunun paralarıyla başkaları kurtarılıyor. Böylece ABD'nin kamu borcuna 1,5-2 trilyon dolar daha ilave olacak, borç stokunun milli gelire oranı yüzde 80'e tırmanacak. Bütçe açığının milli gelire oranı Bush hükümetine göre yüzde 3, ancak muhaliflere göre yüzde 10'dan az değil. Türklerin çok iyi bildiği üzere, iç açıklara sebep olan hastalık tedavi edilene kadar, açık ekonomilerde bunu dış açık vererek kapatmak gerekiyor. İmaj ve gücünüz iyi ise bunu kolay ve ucuz, kötüyse zor, pahalı ve ulusal çıkarlardan taviz vererek yaparsınız.

Bir saniye unutuyordum, eğer siz bir ABD iseniz, bunun faturasını dünyaya da kesebilirsiniz. Ancak en önemlisi şimdiki neslin aymazlığının bedelinin gelecek nesle yüklenmesi. Bizim şimdi Devr-i Süleyman bedeli ödediğimiz gibi. Peki, doğmamış çocukları kendimizden korumanın mekanizması nedir acaba?

ABD'nin milli gelirinin yüzde 6-7'si civarında gezen cari açık işte bu içerideki açıkları kapatmanın bedelidir. Zira ABD'nin yatırım-tasarruf açığı çok yüksek olup, tüketim dinamiklerini körükleyen yapılanma dizginlenemiyor. Buna ben 'İmparatorluk Paradoksu' diyorum. Başarının getirdiği özgüven, sorunları öteleyebilecek kadar manevra alanının var olması, daha da olmazsa dünyaya salma vurup, bütün yerküreye ödetme kapasitesinin varlığı. Sorumsuzluğun bir ayağında sonu apaçık belli olan yanlışlar zincirine seyirci kalmak var. Japonya benzer bir yanlıştan ötürü 1990'lı yılları kaybetti. 1997'de dünyanın en dev finansman kuruluşu olan Yamaichi Securities battığında ABD'liler Japonlara akıl hocalığına soyunmuş, "Vahşi kapitalizmin bedelini kurtarma operasyonları ile halka ödetiyorlar." diye eleştirmişlerdi. Oysa ne ABD'nin aç gözlü kapitalistleri daha az, ne de ABD'de devlet daha şeffaf ve adildi.

2000 yılının başında Enron ve World Com skandallarından ders alınmadı bile. Japonya gibi Amerika da bu son krize seyirci kalmayacağını 'utangaç davranışlarla' göstermişti. Önce kırdırma (iskonto) ve faiz oranları arka arkaya düşürüldü, merkez bankası FED, şirketlerin alımı satımı zor aktifleri karşılığında Hazine kâğıtları verdi, en son Fannie ve Freddie örneğinde olduğu gibi çeşitli büyüklükte onlarca kuruluş kamulaştırılarak kurtarıldı, son hafta başta olmak üzere piyasalara yüklü miktarda likidite enjekte edildi. Ve şimdi, Lehman kardeşler olayında anlaşıldığı üzere, 'batırılamayacak kadar büyük oldukları' gerekçesiyle ABD hükümeti bütün zamanların en büyük operasyonuna girişiyor.

Bazıları bunun geç kaldığını düşünüyor. Evet, sonunda madem kurtaracaksın, o halde iş büyümeden, piyasalar allak bullak olmadan, beklentiler dibe vurmadan yapılsaydı fatura daha az olabilirdi. Ancak biz kararımızı daha o zaman vermiştik: Piyasalar Bush hükümetinin boyunun ölçüsünü aldı, zaafını yakaladı. Atın yuları kaçırıldı, şimdi kuyruğuna yapışmışlar. Hem şimdi atın istediği yere gidecekler, hem de kokulara uzun süre katlanacaklar. Katlanıyorlar da.

Bu arada farkında mısınız, esas sizi ilgilendiren sorunun cevabını vermiş değiliz: ABD'nin bu 'kurtarma operasyonundan' bize neler düşecek? Görüyorsunuz, kaşarlı birtakım yazarlar gibi ben de lafı dolandırmayı öğrenmiş, cevabı vermeden bir yazıyı daha kotarmış bulunuyorum. Canıma değsin, böyle yazarlara 'büyük adam' diye kiloyla para ödüyorlar.