S****na'nın yönettiği Çek Ulusal Operası'nın orkestrasında çalan sessiz bir viyolacı olan Antonın Dvorak, 8 Eylül 1841'de Nelahozeves köyü yakınlarında bir kasabın oğlu olarak dünyaya gelir. Bohemya'nın yetiştirdiği en büyük besteci, geç 19. yüzyıl senfoni ve oda müziğinin başlıca temsilcilerinden biridir. Küçük yaşta müziğe gösterdiği olağanüstü yetenek ile çevredeki bir okul öğretmeninden keman çalmayı öğrenir.

On altı yaşında Prag'da bir org okulunun öğrencisi olur. O zamanlar Bohemya'da org okulları müzik eğitim merkezi olarak kurulmuş olduğundan Dvorak temel bilgilerini burada edinir. Viyola çalmayı da bu kuruluşta öğrenir ve ilk işi olarak kafelerde viyola, bir akıl hastahanesinde de org çalma görevi alır.

1862'den sonra on yıl kadar S****na'nın orkestrasında viyolacı olarak çalışır. Bu sıralarda bir dizi aşk şarkısı yazar: Selin Ağaçları. Sonradan bu dönemdeki şarkılarının bazılarını yok etmiştir. Ancak bazılarının içindeki motifleri de Çello Konçertosu gibi ilerki bazı yapıtlarında kullanmıştır. Bu şarkılar hüsrana uğramış bir gencin aşk şarkılarıdır. Aslında Dvorak'in gerçek yaşamında âşık olduğu kızın bir başkasıyla evlenmesi onun esin kaynağı olmuştur. Besteci sonradan aynı kızın kardeşi ile evlenir.

Satılmış Nişanlı'nın birinci seslendirisinde ve Wagner'in yönettiği bir senfonide çalar. S****na ve Wagner, Dvorak'm yaşam boyu bestelerindeki çelişkili iki güç olarak kalmıştır. Birinci operası Alfred, tümüyle Wagner dokusundadır. İlk başarılı bestesi Hymnus vatanperver bir kantatadır. Bir yıl sonraki Üçüncü Senfoni'si Avusturya Ulusal Ödülü'nü kazanır. İslav Dansları'nın yayınından sonra ünü giderek yayılır, Brahms ve Liszt gibi zamanın iki ünlü bestecisinden büyük destek görür. Zamanın ünlü kemancısı Joachim'in Dvorak'a bir keman konçertosu ısmarlaması; ünlü orkestra şefleri Richter ve Bülow'un sürekli onun yapıtlarını programlarına almaları, besteciyi yüreklendirir.

1884-91 arasındaki yıllarda Dvorak çoğunlukla kendi bestelerini yönetmek üzere İngiltere'ye gider. Görkemli Yedinci Senfoni'sini ve Azize Ludmilla başlıklı oratoryosunu İngilizler için besteler. 1892'de Amerika Birleşik Devletleri'ne giderek New York Ulusal Konservatuvarı'nın müdürü olur. Üç yıllık görevi sırasında en ünlü yapıtı olan Yeni Dünyadan (Front the New World) başlıklı Dokuzuncu Senfoni'yi ve Çello Konçertosu'nu Amerika'da yazar.

Besteci 1895'ten sonra Prag Konservatuvarı'na müdür olur. Bohemya'ya döner dönmez son iki kuvartetini ve onların ardından beş senfonik şiir besteler. 1900 yılında, on operası arasında en başarılı olan Rusalka, Prag Ulusal Operası'nda sahnelenir. Son yıllarında kendini opera çalışmalarına adar: Bohemya'nın gülünçlü halk masallarından Wagner'in trajedilerine kadar geniş incelemeler yapar, 1 Mayıs 1904'te 62 yaşında, Prag'da ölür.


DVORÂK'IN SANATI

Beethoven'dan Mahler'e kadar senfonik müziğin Alman-Avusturya egemenliği altında olduğunu düşünürsek, Dvorâk'ın senfoni dünyasına girmesi, bir Bohemyalı olarak hemen her yapıtına kendi folklorik renklerini katması, müzik tarihinin akışına yeni bir soluk getirmiştir. Verimli bir besteci olarak Dvorak, her tür müzik biçimine örnek vermiştir. Bestelerinde taze, canlı ve dinleyiciyi hemen kavrayıveren bir coşku vardır. Güzel melodiler buluşu ve büyük orkestracılığı her zaman konser programlarına çekicilik getirmiştir.

Brahms benzerliğinde Klasik biçimin geleneksel yapısına bağlı kalmıştır. Dokuz senfonisi, birkaç uvertürü, senfonik şiirleri, İslav Rapsodileri, Scherzo Kapriçyo'su, keman, piyano ve çello konçertoları ile büyük orkestrayı kullanmada usta olarak tanındığı kadar, aynı zamanda hünerli bir oda müziği bestecisidir. Yaylı çalgılar kuvartetleri, Piyanolu Beşli'si, Çek ezgilerinin tadındaki şarkıları, Requiem ve Te Deum gibi koro çalışmaları, bestecinin her daldaki yeteneğinin kanıtıdır.

Hemen her yapıtında İslav ezgileri, ritimleri ve yöreye özgü modal yapı kullanmıştır. Halk ezgileri, Wagner ve Brahms, Dvorâk'ın başlıca esin kaynaklarıdır. Brahms'a adadığı bir kuvartetinde klasik kalıplardaki schfzo'nun yerine polka yazması; Altıncı Senfoni'sindeki İslav danslarının ritmik dokusu; bir başka Yaylı Çalgılar Kuvarteti'nin ikinci bölümünde yer alan melankolik İslav şarkısı Dumka ve yine bir başka Dumka'yı izleyen parlak danslarla süslü Piyanolu Trio'su, Bohemya havasını yansıtan yapıtlarına birkaç örnektir.

Dvorak, Amerika'daki yıllarında zenci müziği kadar Amerikan yerlilerinin, Kızılderililerin müziğine de ilgi duyar. Bu derlemeleri Yeni Dünyadan başlıklı senfonisinde ve Amerikan başlıklı yaylı çalgılar kuvartetinde sergiler. İlginç bir şekilde, Amerika'da bestelediği yapıtlarda Doğu'ya özgü pentatonik skalayı kullanır. Amerikan kuvartetinde başlıca temalar tümüyle pentatoniktir. New York'taki son aylarında tamamladığı Çello Konçertosu'nda da bazı pentatonik temalara rastlanır. Dvofâk'ı en çok etkileyen besteci Brahms olmuştur.

Özellikle Altıncı ve Yedinci Sen/orn'lerinde Brahms etkisi göze çarpar. Dvorâk'ın S****na'ya göre özelliği, köylü bir aileden gelmesi ve ilk olarak Çekçeyi öğrenmiş olmasıdır. Yine S****na'ya göre bir başka şanslı yönü de ailesinin onu müzik alanında desteklemiş olmasıdır. Dvorâk'ın hemen etkilediği besteciler onun en yakınlarıdır: Damadı Josef Suk (1874-1935) ve öğrencisi Vitezslav Novak (1870-1949), gibi.


DVORÂK'IN BAŞLICA YAPITLARI

Operaları: Alfred (1870); Vanda, Op.25 (1877); Selma Sedlâk, Op.35 (1877); Dimitrij, Op.64 (1881-82); Jacobin, Op.84 (1887-1897); Şeytan ve Kate, Op.112 (1898-99); Rusalka, Op.114 (1900); Armida, Op.115 (1902-3).

Orkestra müziği-Senfoniler: No.1, (opus sayısı yok) Do Minör (1865); No.2, (opus sayısı yok) Si Bemol Majör (1865); No.3, (opus sayısı yok, özgün Op.10) Mi Bemol Majör (1873); No.4, (opus sayısı yok, özgün Öp.13) Re Minör (1874); No.5, Öp.76 (özgün Op.24-önceden Üçüncü Senfoni) Fa Majör ((1875-1887); No.6, Op.60 (önceden Birinci Senfoni) Re Majör (1880); No.7, Öp.70 (önceden İkinci Senfoni) Re Minör (1885); No.8,0p.88 (önceden Dördüncü Senfoni) Sol Majör (1889); No.9, Op.95 (önceden Beşinci Senfoni) From the New World "Yeni Dünyadan", Mi Minör (1893).

İslav Dansları (İlk dizi, Öp.46-1878, İkinci dizi, Op.72-1886); İslav Rapsodileri, Op.45 (1878); Efsaneler (Legends), Op.59 (1881); Scherzo capriccioso, Op.66 (1883); Senfonik Çeşitlemeler Op.78-özgün Op.40 (1887); Uvertürler: Doğa, Yaşam ve Aşk (Nature, Life and Love), Op.91 (1892); Karnaval (Carneval), Op.92 (1891); Otello, Op.93 (1892); 5 Senfonik şiir, Öp. 107-111 (1886-87).

Solo ve Orkestra yapıtları: Keman için Romans, Öp.11 (1873); Sol Majör Piyano Konçertosu, Op.33 (1876); La Minör Keman Konçertosu, Öp.53 (1880); Keman için Mazurka, Op.49 (1879); Çello için Rondo, Op.94 (1891); Si Minör Çello Konçertosu, Op.104 (1895).

Oda Müziği: Yaylı çalgılar kuvartetleri: 14 kuvartet. No.12, Op.96 "Amerikan Kuvarteti" (1893). Piyanolu Beşli, Öp.81 (1887); Piyano Trioları-"Dumka" Op.90 (1891); 3 yaylı çalgılar beşlisi; Yaylı Çalgılar Altılısı, Op.48 (1878); 2 piyanolu kuvartet; Bagateller (2 keman, çello ve piyano için) Op.47 (1878); Terzetto (2 keman ve viyola için) Op.74 (1887); Keman Sonatı, Fa Majör, Op.57 (1880).

Koro Müziği: Stabat Mater, Op.58 (1877); Azize Ludmilla Op.71 (1886); Missa, Re Majör, Op.86 (1887); Reguiem Op.89 (1890); Te Deum, Op.103 (1892); koral şarkılar.

Piyano Müziği: Siluetler (Silhouettes), Op.8 (1878); Dum-ka, Op.35 (1876); Tema ve Çeşitlemeler, Op.36 (1876); İskoç Dansları (Scottish Dances), Op.41 (1877); Valsler, Öp.54 (1880); Mazurkalar, Op.56 (1880); Humoresque'ler, Op.101 (1894).

İki Piyano Parçaları: 16 İslav Dansı, Op.46 ve Op.72 (özgün olarak iki piyano için)-(1878,1886), Efsaneler (Legends), Op.59 (1881); Bohemya Ormanlarından (From the Bohemian Forest),0p.68(1884).

Şarkılar: Selvi Ağaçları (Cypress Trees) -18 şarkı (1865); Gece Şarkıları, Op.31 (1876); Çingene Şarkıları (Gipsy Songs), Op.55 (1880); İncil Şarkıları (Biblical Songs), Op.99 (1894).