TARİH BİLİMİNE GİRİŞ



*Tarih Bilimi: Bilimler ikiye ayrılır. Tabii Bilimler ve Beşeri Bilimler.

--Tabii Bilimler: Tabiatı ve tabii olguları inceler

--Beşeri Bilimler: İnsan ve insan faaliyetleridir.

-Olay: Kısa bir sürede olup biten şeylerdir. (İstanbul'un fethi, yağmurun yağması, çocuğu doğması... )

Olgu:Zaman içinde uzun bir sürede oluşur. (Anadolu'nun Türkleşmesi, insanın büyümesi...)



*Tarihin Tanımı: Geçmişte insan toplulukları arasında meydana gelen olayları yer ve zaman bildirerek sebep ve sonuçlarıyla inceleyen bilim dalıdır. (Sebep-sonuç-yer-zaman)



*Tarihi Olayların Özelliği:

-Belgelere dayanma

-Yer-zaman ve sebep-sonuç ilişkisi.

-Deney ve gözlem yapılamaz.

-Tekrarlanamaz.

-Olayın meydana geldiği ortam önemlidir.

-Dünü anlatır,bugünü açıklar ve geleceğe ışık tutar.

-Bir tarihi olay, diğer bir tarihi olayın sebepleri ya da sonuçları arasında yer alır.



*Tarihi Olayların Sebepleri:

-Maddi ve manevidir.



*Tarih Biliminin Yöntemi:

-Kaynakları araştırmak (Yazılı-yazısız; 1.elden kaynaklar-2.elden kaynaklar)

-Kaynakları tasnif etmek

-Tahlil etmek

-Tenkit etmek

-Terkip (sentezini) yapmak.



*Tarih Yazıcılığının Evreleri:

-Kronik (Haberci) Tarihçilik: En ilkel şekli Anallardır.

-Rivayetçi (Hikayeci) Tarihçilik: Sebep-sonuç ilişkisi üzerinde durmaz. (Herodut, Taberi)

-Öğretici (Prağmatik, faydacı) Tarihçilik: Kişilerden ve olaylardan ders alınmasını sağlamak için )

-Sosyal Tarihçilik: Öğretici tarihçiliğin hissi yönlerinden arındırılmış şekli.

-Felsefi Tarihçilik: Değişik kültürleri inceleyerek biri birine etkileşimlerini inceler.

-İlmi Tarihçilik: Neden-nasılcı tarihçilik

-Materyalist, Kültürel, Pozitif (vs) Tarih çeşitleri....



*Kapsamına Göre:

-Genel Tarih: Geniş bir coğrafyadaki millet yada devletlerin tarihini inceler: Avrupa yada Asya Tarihi gibi...

-Özel Tarih: Bir milletin yada devletin tarihini inceler: Türk Tarihi, Artukoğulları Tarihi.. gibi



*Tarihin Tasnifi: Tarihin öğretimini ve araştırılmasını kolaylaştırmak için yapılır. Zaman, mekan ve konu olmak üzere üç şekilde tasnif edilir.

Örnek: Zamana Göre: XVIII. yy. Osmanlı Islahatları.

Mekana Göre. Malatya Tarihi

Konuya Göre: Osmanlı Kültür Tarihi, Dinler Tarihi (vs).



*Tarih Bilimi zamana göre aşağıdaki şekilde tasnif edilir:

Tarih Öncesi Devirler:

(Prehistorik)

Taş Devri : Maden Devri

Kaba Taş Bakır Devri

Yontma Taş Tunç Devri

Cilalı Taş Demir Devri

*(Tarih öncesinin devirlere ayrılması, kullanılan aletlere göre yapılmıştı.)



Tarihi Devirler:

İlkçağ—Yazı ile başlar (MÖ. 4000,3500)

Ortaçağ—Kavimler göçü ile başlar

Yeniçağ—İstanbul’un Fethi (1453)

Yakınçağ—Fransız İhtilali (1789)

*(İnsanlık tarihi için önemli olaylar çağların başlangıcı kabul edilmişlerdir.)



Tarihöncesi (Prehistorik) Devirler:

*Kaba Taş Devri: Henüz alet yok. Sivri cisimler kullanılır. Bitki kökleri, toplayıcılık ve avcılıkla beslenilir. Dönemin sonuna doğru üretim ekonomisine geçilmiştir.



*Yontma Taş Devri: Taşlar, çakmak taşı yontularak savunma amaçlı kullanılmıştır.

-Soğuklardan dolayı mağaralara ve ağaç kovuklarına çekilmişlerdir.

-Mağaralara hayvan resimleri çizmişlerdir.

-Dönemin sonlarına doğru ateş bulunmuştur.



*Cilalı Taş Devri: Buzullar kuzeye doğru çekilince insanlar mağaralardan çıkmışlardır.

-Çanak-çömlek kullanıldı. Toprak ve kilden kaplar yapıldı.

-Tarım yapıldı (arpa, buğday). Örgüler kullanıldı.

-Yerleşik hayata geçildi.

-Taş ve kerpiç kullanılmaya başlandı. Kamıştan kulübeler yapıldı.

-Dolmen ve Menhir denilen mezarlar yapıldı.

-Hayvanlar evcilleştirildi.

-İlk insan toplulukları oluştu.

-İlk üretim ile ticaret yapılmaya başlandı.



Maden Devri:

*Tarih Biliminin Diğer Bilimlerle Münasebeti:

Coğrafya-Yeryüzünu ve iklimi inceler..

Arkeoloji- Kazı bilimi

Epigrafya-Kitabeleri inceler

Paleoloğrafya-Yazı bilimi. Eski yazıları inceler.

Nümizmatik (meskukat)- Para bilimi. Paralar basıldıkları dönem için önemlidir.

Filoloji- Dil bilimi. Kaynakları dil açısından inceler.

Etnografya-Kültür bilimi. (Örf, adet, gelenek)

Heraldik-Mühür bilimi

Kronoloji- Takvim bilimi

Sosyoloji- Toplum halindeki insanı inceler

Diplomatik- Belgeler bilimidir. Resmi vesikaları inceler.

Karbon 14 Metodu- Yaş tesbiti yapar.

Soy kütüğü- Şecere bilimi

Antropoloji- Toplumun soy özelliklerini inceler.

Arkeometri-

Senaoloji-

Onomastik-İsim bilimi

Toponomi-Yer adları bilimi

Sigolografi- Arma bilimi

Antroponomi- Şahıs adları bilimi

Hidronomi- Su adları bilimi

Psikoloji- İnsanın mahiyetini ve karakterini inceler.



*Tarih Öğretiminin Önemi: Tarih öğretiminin Genel, Devlet ve Millet açısından çok önemli sonuçları vardır.

-Milletlerin hafızasıdır.

-Düşmanlarımızı tanıtır.

-Birlik-beraberlik açısından önemlidir.



ZAMAN VE TAKVİM

-Zaman, hareketin ölçü birimidir.

-Takvim, zamanı yıllara, aylara, haftalara ve günlere bölen cetveldir.

*Türkler tarih boyunca sırasıyla şu takvimleri kullanmışlardır:

-12 hayvanlı Türk Takvimi

-Hicri Takvim (ay yılı)

-Celali Takvim: Hicret başlangıç kabul edilmiş ancak güneş yılına göre hazırlanmıştır. Melikşah zamanında hazırlanmıştır.

-Rumi Takvim: I. Mahmut zamanında, hicret başlangıç kabul edilerek güneş yılına göre hazırlanmıştır.

-Miladi Takvim: 26 Aralık l925’te kabul edilmiş, 1 Ocakta yürürlüğe girmiştir.

*Takvimlerin Dönüştürülmesi: àR.T= MT-584



MY-622

-HY=MY-622+--------------

33



HY

-MY=HY+622- ---------------

33

(RT=Rumi Takvim, HY= Hicri yıl, MY= Miladi yıl)