İktisat 16. Ünite Özeti

[Cady]

Parayı tanımlayabilmedeki güçlüklerin nedenini açıklayabilmek
• Parayı fiziki özelliklerini esas alarak tanımlamak hem mümkün de¤ildir hem de iktisadi anlamda doğru de¤ildir.
• İktisatta paranın kesin ve değişmez bir tanımını yapmak yerine paranın üstlendiği fonksiyonları sıralayarak bu fonksiyonları yerine getiren her şey para olarak kabul edilir. Bir ekonomide paranın üstlendiği fonksiyonların neler olduğunu açıklayabilmek
• Değişim aracı olarak para takasın dezavantajlarını ortadan kaldırarak mal ve hizmetlerin el değiştirmesi sürecini hızlandırmakta ekonomide etkinliğin sağlanmasına yardımcı olmaktadır.
• Hesap birimi olarak para mal ve hizmetlerin değerini ifade etmede kullanılan ortak ölçü birimidir.
• Değer muhafaza aracı olarak para satın alma gücünün elde tutulmasına olanak tanımaktadır. Paranı n bu fonksiyonu ülkedeki fiyat istikrarı ile yakından ilgilidir. Enflasyonist ortamlarda hızla de-ğer kaybeden paranın bu fonksiyonu da aşınmaya uğramaktadır.
Zaman içerisinde mal paradan itibari paraya geçişin altında yatan faktörleri ve paranın çeşitlerini açıklayabilmek
• Paranın evrimi mal para itibari para olarak iki temel kategoride incelenebilir.
• Modern bir ekonomide para bozukluk nakit ve vadesiz mevduat olmak üzere üç türden oluşmaktadır. • Nakit ve vadesiz mevduat kadar likit olmasa da likitidesi bunlara yaklaşan varlıklar para benzeri olarak adlandırılmaktadır.
• Paranın tanımlanmasındaki sorunlara bağlı olarak her ülkenin merkez bankası çeşitli para stoku tanımları yaparlar. Örneğin TC Merkez Bankası M1 M2 M2Y ve diğer bazı alternatif para stoku tanımlarına ilişkin verileri yayınlamaktadır. Bankaların temel fonksiyonlarını çalışma mantıklarını ve nasıl kaydi para yarattıklarını açıklayabilmek
• Bankalar genellikle halktan topladıkları mevduatı şirketlere ve kişilere kredi olarak veren menkul kıymetlere yatırım yapan kuruluşlardır. Bu nedenle bankalar fon transferi sürecinde para yaratan kurumlardır. Bankaların yarattığı söz konusu vadesiz mevduatlara kaydi para adı verilmektedir.
• Bankacılığın gelişimi mutlak rezerv bankacılığından kısmi rezerv bankacılığına geçiş olarak özetlenebilir. Kısmi rezerv bankacılığı yükümlülüklerden daha düşük bir miktarın rezerv olarak tutulduğu bankacılık uygulamasıdır.
• Kısmi rezerv bankacılığının bir sonucu olarak ortaya çıkan kaydi paranın miktarı zorunlu rezervler dışında bir sızıntının söz konusu olmadığı basitleş- tirilmiş bir modelde zorunlu rezerv oranının tersiyle rezervlerdeki değişim miktarının çarpılması ile belirlenmektedir.