Yerkabuğunun (litosfer) Yapisi

[denizci]

YERKABUĞUNUN (LİTOSFER) YAPISI






Yerküre, çeşitli kayalardan oluşmuş katı bir kabukla çevrilidir. Buna yerkabuğu denir.

Yerkabuğunun ortalama kalınlığı karalarda 35-40 km ,denizlerde ise 8-10 km dir.

Yerkabuğu yoğunluğu ve kalınlığı farklı iki tabakadan oluşur. Bunlar;

a)Sial: Üzerinde yaşadığımız katmandır. Silisyum ve alüminyum bileşikleri fazla olduğu için bu isim verilmiştir.

Kalınlığı karalarda fazla, denizlerde azdır. Granit , kalker ve kumtaşı gibi hafif olan taşlardan oluşur.

b)Sima: Bu katman henüz katılaşmamış taşlardan oluşur. Yoğunluğu daha fazla olan bazalt türü taşlardan oluşur.

Silisyum ve magnezyum bileşikleri fazla olduğu için bu isim verilmiştir. Kalınlığı karalarda az , deniz diplerinde fazladır.

YER YUVARLAĞININ İÇ YAPISI



Yerin iç yapısıyla ilgili en geçerli bilgiler deprem dalgaları ile elde edilir. Ayrıca volkanizma ile çıkan malzemelerin ve taşların incelenmesiyle de gerekli bilgiler elde edilir.

1)MANTO: Yer kabuğunun altındadır ve malzemeler koyu eriyik haldedir.

Yeryüzünü etkileyen volkanizma ve depremler kaynağını buradan alırlar.

2)ÇEKİRDEK: Yoğunluğu ve kalınlığı en fazla olan katmandır.

Demir ve nikel fazla olduğu için buraya NİFE denilmektedir.

Yoğunluğu fazla olduğundan barisfer de denilmektedir.

Yoğunluğun fazla olmasından dolayı iç çekirdekte malzemeler katı haldedir.

JEOLOJİK DEVİRLER

1)İlk Zaman (antekambriyen)

İlk canlı algler oluşmuştur.

En eski kıvrımlarla kıta çekirdekleri oluşmuştur.

2) I. Zaman (paleozoik)

Yer kabuğundaki şiddetli kırılma ve kıvrılmalarla kıta çekirdekleri büyümüştür.

Sıcak ve bol yağışlı iklim döneminde gür bitki toplulukları oluşmuştur.

Taşkömürü yatakları oluşmuştur.

3) II. Zaman (Mezezoik):

Durgunluk dönemidir. Büyük oranda tortulaşma olmuştur.

4) III. Zaman (Neozoik)

Şiddetli yer kabuğu hareketleri olmuştur.

Atlas ve Hint Okyanusları oluşmuştur.

Petrol, linyit, tuz ve bor yatakları oluşmuştur.

Alp-Himalaya kıvrım dağları oluşmuştur.

5)IV. Zaman (Antropozoik) iki dönemden oluşur.

a)Buzul çağı : Özellikle Kuzey Yarım Kürede şiddetli soğuma görülür. Bunun etkisiyle Batı Avrupa, İskandinavya ve Kanada gibi karalar buzullar altında kalmıştır.

b)Buzul çağı sonrası dönem:

İstanbul –Çanakkale boğazları oluşmuştur.

Egeid karası çökmüştür.

İnsan yaratılmıştır.

Not: Jeolojik devirlerle ilgili bilgiler fosillerin incelenmesiyle elde edilir.