Salah Birse Kimdir? Hayatı, Biyografisi ve Yaşamı Hakkındaki Yazılar

[prensisa]

1919 da Bandırma'da doğdu.

Ben çocukluk anılarını sevmem. Onlara çokça yer ayıran yazarları da sevmem. (...) ...benim çocukluğum İzmir'de geçmiştir. Bayraklı'da ve Karşıyaka'nın Soğukkuyu Mahallesinde. İşin tuhafı "Dünya İşleri" adlı şiir kitabımdaki şiirlerin çoğu (Soğukkuyu Mahallesi, Soğukkuyu Tramvay Caddesi, 118 Numaralı Ev, Aynalı Dolap, filan) hep oralardan açar.
(......)
1932 de, sonuna kadar götürebildiğim bir romanım olmuştur. "Seher Yıldızı" adını taşıyan bu roman (...) 436 defter sayfası tutmuş ve bir buçuk ayda bitmişti. İşin en güzel yanı, ben bu yapıtımla düzenli ve sürekli çalışmaya alışmıştım. Kendime bir program çizmiştim. Günde 10 sayfa yazmadan kalemi elimden bırakmıyordum. (...) Bu romanları on sekiz yaşıma kadar sakladım. Liseyi bitirdiğim yıl da onları, odun sobasını tutuşturması için anneme teslim ettim.




İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü' nü bitirdi (1948). Fransızca öğretmenliği, iş müfettişliği, Kitaplık ve Ankara Üniversitesi Basımevi Müdürlüğü görevlerinde çalıştı, Türk Dil Kurumu yönetim kurulu üyeliği (1954-1976), aynı kurumun Yayın Kolu Başkanlığını yaptı. (1960-1973).

Beni dağıtan olaylardan biri de, 1942 yılında, Gençlik dergisinde yayınlanan "Bulut Geçti" adlı şiirimin beni iki yıl mahkeme kapılarında hoşforoş etmesidir.

Aganta

Haydah yolcu yolculuğa
At üstünden uykuları
Aganta burina burinata
Asıl iyice küreklere
Bir ileri üç geri

Sarılır deniz denizciye
Yaslan sen de dalgalara
Dayan bre dayan bre ha
Demir al demir at
Bir ileri üç geri

Üç geri bir ileri
Budur sana yol defteri
Güvertede aç-açık
Foşuldat yelkenleri
Bir ileri üç geri


İlk şiiri "Gündüz" dergisinde çıkmıştı (sayı 21, Aralık 1937). Şiir ve yazıları birçok dergide ölümüne kadar yayınlanmıştır. Şiirde duyarlığın, yüzeyde saptamaların değil, zekanın zaferini aradı. 1955,' ten sonra Birinci Yeni (1940 kuşağı) şiirinin ortak yanlarından tamamen sıyrılarak kendine bağımsız bir şiir yapısı kurdu. Konularını alaya alır göründü, duyarlığı öldürür görünerek ona düşündürücü yanı çoğalmış bir tazelik kattı.

(......)
Dostlar ne der sevgililer
Bırakıp gitti bütün anılar
Üzgünüm üzgünsün üzgünseniz
Odalarda bir davul solo
Bir gazel sevilere karşı

"Yenilikler" adında, aylık bir sanat dergisi (beş sayı, 1946), çıkardı, Fransızca' dan çeviriler yaptı.

1945 yılı Aralık ayı da bana yaşamımın en yıldırımlı olayını getirdi. Burhan Arpad'la birlikte kurduğumuz -sonraları ortaklar boyuna değişmiştir- ABC Kitabevi o zamanki iktidarın kimi bağnaz kişilerince kışkırtılan üniversite öğrencileri eliyle tuz buz edildi. (...) 4 Aralıkta olmuştur. O gün Tan gazete ve basımevi de, Berrak Kitabevi de aynı yıkıcılık, yırtıcılık ve düşmanlıktan payını alıyordu.
TRT 1970 Sanat Ödülleri yarışmasında "Keçi Çobanı ve Kuzu Çobanı" denemesi başarı ödülü kazandı. "Şiir ve Cinayet" kitabıyla Türk Dil Kurumu 1976 Deneme-Eleştiri-Gezi Ödülü' nü, "Paf ve Puf" kitabıyla da 1982 Türkiye İş Bankası Edebiyat Büyük Ödülü' nü, "Yaşlılık Günlüğü" (1986) ile de Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü' nü, "Varduman" ile 1994 Necatigil Şiir Ödülü' nü aldı.

Çok şükür biz ne bilim adamı, ne de araştırmacıyız. Burada okurlarımıza kimi bilgiler sunuyoruz ama onları eğlendirmeyi de savsaklamıyoruz. Bir denemecinin yapacağı iş de bundan başkası olmamalıdır. Doğrusunu isterseniz insanlar çıplak bilgilerden çok, zıngırdek oturumundaki düşüncelerden hoşlanırlar. (Kurutulmuş Felsefe Bahçesi'nden)

10 Mart 1999 da öldü.


Bütün şiirleri yürüttüm ve rosto
Bırakmayacağım hiçbir tabakta
Ah kandırmak kaçırmak istiyorum
Orda şimdi kim bilir ne kadarlar
Çekiyor şiirler kim tutabilir beni
(......)







ESERLERİ

Şiir :
Dünya İşleri (1947)
Hacivatın Karısı (1955)
Ases (1960)
Kikiriname (1961)
Haydar Haydar (1972)
Köçekler(1980)
Bütün Şiirleri (1986)
Varduman (1993)
İnce Donanma (1994)
Yalelli (1994)
Yaşama Sevinci (1995)
Rumba da Rumba (1995)
Çarleston (1996)
Nardenk (1998)

Roman :
Dört Köşeli Üçgen (1961)

Denemeler :
Şiirin İlkeleri (1952)
Sen Beni Sev (1957)
Gece Mavisi(1994)
1001 Gece Denemeleri(13 kitap):
Kendimle Konuşmalar (1969)
Kurutulmuş Felsefe Bahçesi (1979)
Paf ve Puf (1981)
Yapıştırma Bıyık (1985)
Şiir ve Cinayet (1975)
Halley Kimi Kurtarır (1981)
Amerikalı Tolstoy (1983)
Bir Zavallı Sarı At (1985)
Şişedeki Zenci (1986)
Asansör (1987)
Kediler (1988)
Hafiyeler Önde Gider (1991)
Gandhi ya da Hint Kirazının Gölgesinde (1993)


Günlükler :
Yaşlılık Günlüğü (1986)
Aynalar Günlüğü (1988)
Bay Sessizlik (1990)
Nezleli Karga (1991)
Yalnızlığın Fırınlanmış Kokusu (1992)
Papağanname (1995)
Yanlış Parmak (1996)


Diğer :
Hacivat' ın Günlüğü (1982)
Salah Bey Tarihi (5 cilt):
Kahveler Kitabı (1975)
Ah Beyoğlu Vah Beyoğlu (1976)
Boğaziçi Şıngır Mıngır (1979)
Sergüzeşt-i Nono Bey ve Elmas Boğaziçi (1982)
İstanbul- Paris (1985)