Karaman Türbeleri

[Fırtına_]

Alaaddin Bey Türbesi (Merkez)

Karaman Hisar Mahallesi’nde, orta kalenin dışında Ehmedek yolu üzerinde bulunan Alaaddin Bey Türbesi, Yıldırım Beyazıt tarafından 1388 yılında Konya’da idam ettirilmiş olan Karaman Hükümdarı Alaaddin Bey adına yaptırılmıştır. Alaaddin Bey, Sultan I.Murad’ın kızı Nefise Sultan’ın eşi idi.

Türbenin kitabesi bulunmamaktadır. Bu bakımdan yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır. Şikâri’nin Karamanoğulları isimli kitabında bu türbenin Alaaddin bey tarafından yaptırılan bir camiye bitişik olduğu, bu caminin de Gedik Ahmet Paşa tarafından 1460 yılında yıktırıldığı yazılıdır.

Türbe onikigen kaide üzerine kesme taştan 90 cm. kalınlığında yapılmış olup, üzeri konik bir çatı ile örtülmüştür. Türbeyi camiye bağlayan duvarın bir parçası da halen durmaktadır. Türbe içerisinde kubbe kaidesinde boydan boya bir ayet frizi dolaşmaktadır. Giriş kapısının üst kısmında sivri bir kemer ve bunun dışında kalan yerler mukarnaslarla doldurulmuştur. Birbirine geçme taşlardan ve basık kemerle içeriye açılan türbe giriş kapısının ortasında bir palmet motifi bulunmaktadır. Ayrıca giriş kapısı burmalı bir çift sütunla çevrelenmiştir.

Türbenin iç duvarları zeminden bir metre yüksekliğe kadar çinilerle kaplı olmasına rağmen günümüze bunlardan herhangi bir iz gelememiştir. Türbenin altında bir mumyalık kısmı bulunmakta olup, yuvarlak kemerli bir girişten sonra altı basamakla buraya inilmektedir.


Cambaz Kadı Türbesi (Merkez)

Karaman Fenari Mahallesi’nde bulunan Cambaz Kadı Türbesi, Karaman Beylerinden II.İbrahim Bey’in kızının oğlu Cambaz Kadızade Nasuh Bey’e aittir. Türbenin kitabesi bulunmadığından yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır. Ancak, türbe yanındaki sıbyan mektebine bitişiktir ve bu mektebin üzerinde de 1529 tarihli bir kitabe bulunmaktadır. Günümüzde bu kitabe Karaman Müzesi’ndedir. Bu sıbyan mektebini de Cambaz Kadızade Nasuh Bey yaptırmıştır.

Türbe kesme taştan kare planlı olup, üzeri sekizgen kasnak üzerine oturmuş yuvarlak taş bir kubbe ile örtülmüştür. Türbe içerisindeki lahit nesih yazılı idi. Türbenin ve sıbyan mektebinin çinileri günümüze gelememiştir.


Demir Gömlek Türbesi (Merkez)

Karaman Abbas Mahallesi’nde bulunan Demir Gömlek Türbesi, Karamanoğullarının son emirlerinden Emnüddin Bey adına yaptırılmıştır. Kitabesi günümüze gelemediğinden yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır. Halk arasındaki yaygın bir inanışa göre; çocuğu olmayanların, geç yürüyen, geç konuşan çocukların anne ve babaları buradaki bir zırhı giydikten sonra dileklerinin olduğuna inanılmıştır. Bu yüzden de türbeye Demir Gömlek ismi verilmiştir.

Türbe kesme taştan, sekizgen planlı ve üzeri kubbeli olarak yapılmıştır. Giriş portali oldukça basık, yuvarlak kemerli, pencereleri de sivri kemerlidir.


Kaya Halil Türbesi (Merkez)

Karaman Abbas Mahallesi’nde bulunan Kaya Halil Türbesi, Karamanoğlu II.İbrahim Bey’in Baş Kadısı Kaya Halil adına 1409 yılında yapılmıştır. Bu türbenin bir külliyeye ait olduğu ileri sürülmüşse de günümüze yalnızca türbe ve sarnıç gelebilmiştir.

Türbe, kesme taştan, kare planlı olup, üzeri piramidal çatı ile örtülmüştür. Türbenin alt duvarları köşelerden pahlanmış ve böylece kare plan dıştan sekizgene dönüştürülmüştür. Türbede Kaya Halil ile karısı gömülüdür.


İbrahim Bey Türbesi (Merkez)

Karaman İmaret Mahallesi’nde bulunan türbenin kitabesi günümüze gelememiştir. Türbe içerisinde İbrahim Bey ile Kasım Bey’in, Alaaddin Bey’in alçı lahitleri bulunmaktadır.

Türbe kare planlı, kesme taştan olup, üzeri piramidal taş kubbe ile örtülüdür. Türbenin kapı sahanlığına iki yandan dörder basamaklı merdivenle çıkılmaktadır. Bu merdivenlerin altındaki bir kapı da mumyalık kısmına inmektedir. Giriş kapısı zengin stalaktitlerle bezeli olup, basık kemerlidir. Girişin iki yanında duvara bitişik iki sütun bulunmaktadır. Bunların üzeri bitkisel ve kabara motifleriyle bezelidir. Bunlardan geriye kalan yüzeyler tümüyle bitkisel motiflerle doldurulmuştur. Asıl mezar odası türbenin altındaki mumyalıktadır.

Türbenin güney ve batı duvarlarında dikdörtgen şekilli, mermer söveli sütunlar bulunmaktadır.

Türbe içerisindeki lahitlerin İbrahim Bey’e ait olan mezar taşı çalınmıştır. Kasım ve Alaaddin beylerin mezar taşları ise Karaman Müzesi’nde koruma altına alınmıştır.


Karabaş Veli Türbesi (Merkez)

Karaman Siyaser Mahallesi’nde bulunan Karabaş Veli Külliyesi’nin arkasındadır. Külliyeye ismini veren Alaaddin Ali’nin 1465 tarihli mezar taşı ile Alaaddin Ali’nin oğlu Şeyh Nurettin’e ait mezar taşları bugün Karaman Müzesi’ndedir.

Türbe kesme taştan, sekizgen planlı olarak yapılmıştır. Üst örtüsü tamamen yıkıldığından kubbe veya taş külah ile örtülü olduğu anlaşılamamıştır. Sivri kemerlerle dış cephesi hareketlendirilmiştir.

Türbe çevresinde Karamanoğulları dönemine ait mezar taşlarını içeren bir hazire bulunmaktadır.


Kızlar Türbesi (Merkez)

Karaman şehir mezarlığında bulunan bu türbenin Karamanoğlu II.İbrahim Bey’in oğlu İshak Bey’in kızı için yapıldığı sanılmaktadır. İshak Bey (1463-1487) iki kez Karamanoğullarının hükümdarı olmuştur. Türbenin kitabesi bulunmamaktadır. Bununla beraber XIV.yüzyılda yapıldığı mimari yapısından anlaşılmaktadır.

Beyaz ve kırmızı taşların zıvanalarla birbirlerine tutturulmasıyla renkli bir görünümü olan türbe, kesme taştan yapılmış olup, sekizgen planlıdır. Üst örtüsü sekizgen bir kasnak üzerine oturan yuvarlak bir kubbe ile örtülüdür. İlk yapılışında türbenin girişi önünde iki sütunlu küçük ve tek kubbeli bir revakın olduğu duvardaki izlerden anlaşılmaktadır.


Yunus Emre Türbesi (Merkez)

Karaman Kirişçi Mahallesi’ndeki Yunus Emre Camisi’nin bitişiğinde bulunan türbeye caminin içerisinden geçilmektedir. Türbenin kitabesi bulunmamakla beraber bu türbenin de cami ile birlikte XIV.yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır.

Türbe kesme taştan yapılmış olup, üzeri kubbe ile örtülüdür. Türbe içerisinde Yunus Emre, Taptuk Emre, Yunus Emre'nin oğlu İsmail ve kızı gömülü bulunmaktadır.


Karaman Bey (Balkusan) Türbesi (Ermenek)

Karaman Ermenek ilçesi, Balkusan Köyü’nde bulunan Karaman Bey Türbesi, cami, imaret ve medreseden oluşan bir yapı topluluğundan günümüze gelebilen tek yapıdır. Kitabesi bulunmadığından yapım tarihi kesinlik kazanmamakla birlikte, XIII.yüzyılın ortalarında yapıldığı sanılmaktadır.

Türbe kesme taştan yapılmış, üzeri içten kubbe, dıştan da sekiz bölümlü konik bir külah ile ile örtülmüştür. Türbenin girişinde beşik tonozlu dikdörtgen bir bölüm bulunmaktadır. Türbe içerisinde Karaman Bey’in (1255-1263) ve yakınları ile birlikte beş mezar bulunmaktadır.
Türbe Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restore edilmiştir.

[Fırtına_]

Karaman Medreseleri


Hatuniye (Nefise Sultan) Medresesi (Merkez)

Karaman il merkezinde, Hastane Caddesi üzerinde bulunan Hatuniye Medresesi’ni Sultan I.Murad’ın kızı, Karamanoğlu Alaaddin Bey’in karısı Nefise Sultan 1382 yılında yaptırmıştır. Giriş kapısının sol tarafında bulunan altıgen kitabesinden öğrenildiğine göre de Mimar Numan bin Hoca Ahmed’in eseridir. Cumhuriyetin ilanına kadar kullanılan medresede Macar Hoca isimli bir kişi tarafından ders verilmesinden ötürü de halk arasında Macar Mektebi olarak da tanınmıştır.

Medrese, kapalı avlulu, tek eyvanlı medrese plan tipindedir. Kesme taştan yapılmıştır. Son derece güzel bir işçiliği bulunmaktadır. Giriş portali stalaktitli beyaz mermerden yapılmış, üzeri geometrik bezemeli yazı ve bitkisel dekorlarla hareketlendirilmiştir. Girişin sağ ve solunda bitkisel motifli, duvara dayalı iki sütun, iç kısmında iki mihrap nişi, portalin ortasında da stalaktitler arasında kanatlarını açmış bir kuş figürü bulunmaktadır. Bu kuş figürü orijinal olmayıp benzerine uyun biçimde yeniden yapılmıştır. Medrese girişi mor ve beyaz mermerler alternatif olarak sıralanmış basık kemerlidir.

Medresenin avlusunun iki yanında dörder hücre, girişin karşısındaki eyvanın iki yanında üzerleri kubbeli iki mekan bulunmaktadır. Buradaki eyvanın sağında yer alan bölüm dershane olup, bunun da giriş kapısı portalde olduğu gibi oldukça girift, kabarık bitkisel ve geometrik bezeme ile süslenmiştir. Ayrıca bu portal, palmet ve lotuslu bir bordürle çevrelenmiştir. İki satır halindeki Besmele ve Kuran’dan alınma ayet frizleri burada yer almaktadır. Bunların en üstünde de palmet motifleri ile bezeli bir Mührü Süleyman motifi bulunmaktadır. Soldaki kubbeli bölüm ise dershanenin kapısı ile aynı bezemeye sahiptir. Bu bölüm Nefise Hatun’un türbesidir. Duvarları çinilerle kaplı idi. Ancak bu çinilerin büyük bir kısmı günümüze gelememiştir. Türbenin dışındaki merdivenlerden mumyalık kısmına inilmektedir.

Ortasında bir havuz bulunan avluda iki kenarda dörder, girişin karşısında da ikişer yuvarlak ve oval kemerlerle birbirine bağlı bir bölüm bulunmakta olup, bunun üzeri bir kubbe ile örtülüdür. Buradaki sütunlar antik bir yapıdan getirilmiştir.

Medresenin doğusundaki ev ve arsalar Kültür Bakanlığı tarafından kamulaştırılmış ve bu alan bir çevre duvarı içerisine alınarak Karaman Müzesi’nin bahçesi haline getirilmiştir.


Emir Musa Medresesi (Merkez)

Ermenek Hisar Mahallesi’nde bulunan Emir Musa Medresesi’nin yapım tarihi kesinlik kazanamamakla beraber XIII.yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır. Günümüze gelemeyen bu yapı ile ilgili bilgiler kaynaklardan elde edilmiştir.

Bu medrese kapalı avlulu medrese plan düzeninde olup, her iki yanında, revakların arkasında dörder hücresi bulunuyordu. Girişin karşısında da bir eyvan vardı. Kaynaklardan öğrenildiğine göre bu eyvanın duvarları 2 m. yüksekliğe kadar çini ile kaplı idi. Eyvanın iki yanında da kubbeli birer bölüm bulunuyordu.

Medresenin en önemli yeri portali olup, bu portal oldukça gösterişli stalaktitli idi. Girişin iki yanında duvara bitişik sütunlar bulunuyordu. Ayrıca kûfi yazılı bir friz de portali kuşatıyordu.

Emir Musa Medresesi ve karşısındaki hamam harap durumda olduğundan 1927 yılında yıktırılmış ve yerine Gazi İlköğretim Okulu yapılmıştır.


Tol Medrese (Ermenek)

Karaman Ermenek ilçesi, Çınarlı Mahallesi’nde bulunan bu medrese Karamanoğullarından Emir Musa Bey tarafından 1339 yılında yaptırılmıştır.

Emir Musa 1339-1340 yıllarında Ermenek Valisi idi. Medresenin kitabesinde; “Bu mübarek medreseyi h.740 (1339) yılında, gazi, ibadet eden, bilgin ve büyük emir Karamanoğlu Mahmutoğlu din ve dünyanın zineti (Baha-Üddin) Musa yaptırdı” yazılıdır. Medrese 1611 yılında onarılmış, sonraki yıllarda da onarım çalışmaları sürdürülmüştür.

Karamanoğulları döneminde yapılan ilk büyük medrese olup, tek katlı üç yanı revaklarla çevrili, açık avlulu bir yapıdır. Dikdörtgen planlı avlunun iki tarafında medrese odaları, güneyinde bir eyvan ve bu eyvanın iki yanında kubbeli mekanlar bulunmaktadır. Eyvanın sağında bulunan mekan medreseyi yaptıran Emir Musa Bey ile ailesine ait türbedir. Diğer taraftaki bölüm ise dershane olarak kullanılmıştır. Girişin iki yanında da yine iki tonozlu oda yer almaktadır.

Medresenin giriş kapısı son derece görkemli olarak yapılmıştır. Buradaki zengin mukarnas dekoru ve bunun altında da kitabesi bulunmaktadır. Girişin üzerindeki bugün örülmüş bulunan eski bir pencere Selçuklu sanatında görülmeyen bir yeniliktir. Girişin iki tarafındaki nişler de aynı şekilde zengin birer dekorla bezelidir. Giriş bezemeleri arasında ağaç, mihrabın bezemeleri taş üzerine işlenmiş olup, köşe dolgularında iç içe geçmiş bezemeler, üst kısmında oldukça iri dört kabara ve mukarnaslar bulunmaktadır. Medrese üzerinde yapılan araştırmalarda ana eyvanın çinilerle kaplı olduğu öğrenilmiştir. Eyvanın yanındaki türbe bölümünde ise çinili alçı lahitler vardır. Bu lahitlerdeki firuze renkli altıgen ve üçgen motifli çiniler Karamanoğulları döneminin alçı üzerine çini bezemelerinin özgün örnekleridir.