referandumda asıl hesap bambaşka

[çakır]

Sizce, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın referanduma gitme konusunda bu kadar istekli olması, sadece Anayasa değişikliğine duyulan zaruri ihtiyaçtan kaynaklanıyor olabilir mi?
Görünüşteki tek neden o olsa bile, henüz Başbakan Erdoğan’ın ekibinin bile farkına varmadığı, ama Başbakan Erdoğan’ın zihnini kurcalayan bir başka konuya da bu referandum sayesinde cevap almasını sağlayacak bir başka düşüncesi olabilir mi?
Yapılması muhtemel referandumda sonuç nasıl çıkarsa çıksın, bunun hem AK Parti açısından, hem de Başbakan Erdoğan açısından iki farklı sonucu olacaktır.
AK Parti açısından:
Referandumda “evet” oyları yüzde 45’in altına inmediği sürece AK Parti çıkan sonuçtan çok olumsuz etkilenmez.
Muhalefet partileri referandumu hükümete güven oylaması olarak yansıtacakları için, eğer “evet” oyları yüzde 40’ın altına düşerse, sonuç iktidar açısından çok ciddi sıkıntı oluşturur. Ülkeyi, askeri ve sivil bürokrasiyi yönetmek güçleşir, sokağı kontrol etmek giderek zorlaşır. Meydanlar muhalefetin kontrolüne geçer.
Bu durumda hükümet rüzgar tamamen muhalefet partilerinin lehine dönmesini engellemek için, muhalefetin seçime hazırlanmasına fırsat vermeden, üstelik olası alternatif oluşumların, ittifakların, birleşmelerin önünü kesmek için derhal erken seçimi kararı alır.
Eğer referandumda yüzde 50’nin altında, ama 50 bandına çok yakın oranında “evet” oyları çıkarsa, bu durum ilk seçimde AK Parti’nin lehine olur. AK Parti’ye biraz daha destek verilmesi durumunda Türkiye’de köklü reformlar gerçekleştirebileceği yönünde seçmende umut doğurur. Üstelik bu sonuç sağdaki daha küçük partileri AK Parti’ye yönlendirir.
Üstelik, “evet” oyları ne kadar çıksın bu tamamen AK Parti’ye kamuoyunun desteği gibi algılanacakken, referandumda “hayır” oyları çok çıksa bile, bu sonucun hangi partiden kaynaklandığı konusunda bir paylaşım sorunu da yaşanacaktır.
Sözün kısası, referandumda “evet” oyları yüzde 45’in altına inmediği sürece AK Parti açısından olağanüstü bir olumsuzluk söz konusu olmaz.
Başbakan Erdoğan açısından:
Kamuoyu gündemine henüz girmemiş olsa da, devlet içinde ve siyasi çevrelerde derinden yürüyen bir başka mücadele de, ilk kez halk oylaması ile belirlenecek olan cumhurbaşkanının kim olacağıdır.
Malum, cumhurbaşkanı halk oylaması ile ve 2 turlu seçim yoluyla belirlenecektir. İlk turda hiçbir aday yüzde 50’nin üzerinde oy alamazsa, en çok oyu alan 2 aday ikinci turda yarışacak ve en çok oy alan aday cumhurbaşkanı seçilecektir.
Eğer AK Parti teklifi olarak Meclis gündemine gelen Anayasa değişikliklerinin referanduma götürülmesi söz konusu olursa ve yüzde 50’yi aşan oranda “evet” oyu çıkarsa, 2 turlu cumhurbaşkanlığı seçiminde Başbakan Erdoğan’ın adaylığını koyma konusunda cesareti artacaktır.
Anayasa değişikliği her ne kadar AK Parti teklifi olarak gündeme gelse de, AK Parti’ye verilen oylar büyük ölçüde Sayın Erdoğan için verilmektedir. Eğer referandumda yüzde 40’ın altında “evet” oyu çıkarsa, bir sonraki seçimde AK Parti birinci parti olsa bile, Sayın Erdoğan 2 turlu cumhurbaşkanlığı seçiminde aday olma konusunda ciddi tereddüt yaşayacak, cesaretini büyük ölçüde yitirecektir.
Referandumda yüzde 40’ın altında “evet” oyu çıkarsa, AK Parti’ye (dolayısıyla Başbakan Erdoğan’a) karşı tüm partilerin ortak cephe oluşturmayı başardığı sonucu ortaya çıkacak ve 2 turlu cumhurbaşkanlığı seçiminde AK Parti adayına karşı (özellikle de eğer aday olursa Başbakan Erdoğan’a karşı) bir cephe oluşacağı sonucu ortaya çıkacaktır.
Aslında yaklaşmakta olan referandum, Başbakan Erdoğan için Çankaya yolunda bir prova oylamadır.
Başbakan referanduma gitmeyi bu kadar istemek suretiyle aslında bu tabloyu da test etmek istemektedir.
Türk seçmeninin ortalama yüzde 65-70’i sağ, yüzde 25-30’u sol seçmendir.
2 turlu seçimde sol tandanslı bir adayın seçilme şansı çok zayıf.
Bu nedenle, 2 turlu cumhurbaşkanlığı seçimi yaklaştığında, kamuoyu öyle adaylarla karşılacak ki, “bu kişi gerçekten o partinin mi adayı” şeklinde tereddüt yaşayacağı ilginç tablolar ortaya çıkacak. Sol bir parti bile olsa partilerin kendi adaylarını ikinci tura bırakabilme arayışı, toplumun her kesiminin sempati duyacağı ama muhafazakar yönü ağır basan adayların tüm partiler tarafından aranılır olmasına neden olacak.
Bu nedenle, Sayın Erdoğan olası cumhurbaşkanlığı seçiminde ikinci tura kalsa bile, diğer aday da büyük ölçüde sempatik muhazafar nitelikte olacağı için, kutuplaşmış ülkede diğer aday etrafında seçmenlerin kilitlenmesine de zemin hazırlayabilecek. Meclis Başkanı Mehmet Ali Şahin’in kaybettiği 1994 yılındaki Fatih Belediye Başkanlığı seçiminde olduğu gibi.
İşte tüm bu nedenlerle, AK Parti teklifi olarak gündeme gelen Anayasa değişikliğine ilişkin referandum Başbakan Erdoğan açısından Anayasa’dan daha öte bir anlam da taşımaktadır.
Tabi ki bizim şu an ki yorumumuza göre...
Prof. Dr. Osman ÖZSOY