doğu'da fitne ateşini alevleyen doktor

[çakır]

Doktor Usher’i bilir misiniz?
Bilmeyenler için hatırlatalım.

Kendisi, hem de çok kritik bir dönemeçte, Osmanlı Tarihi’nde bir bakanın istifası ile sonuçlanan ve kabinenin de sarsılmasına neden olan Amerikalı bir zattır.

Hadise tam 90 sene önce yaşanmıştır ama, doğrusu karbon kağıdı kullanılmış gibi günümüzle örtüşen benzer bir yanı da bulunmaktadır. Nitekim okuyunca sanırım siz de hak vereceksiniz.

Efendim, konunun mahiyeti şudur:

Anadolu topraklarında emperyalist ülkelerin işgal için cirit attığı ve fırsat kolladığı günlerde gerçekleşiyor hadise. Mondros Mütarekesi’nin imzalanmasının ardından işgallerin başladığı, Ermeni ve Kürt ayrılıkçılara vaat edilen topraklar için geliştirilen sinsi planların uygulama hazırlığına konulduğu günler...

Bir yandan Mustafa Kemal Anadolu insanını işgale karşı direniş için örgütlemeye çalışırken, öbür yandan İstanbul Hükümeti üzerine çöreklenmiş işgal güçlerinin devleti lime lime etmek için baskı üzerine baskı kurduğu günler... Yani 1919 yılının yaz aylarından söz ediyorum.

O günlerde işgal altında bulunan İstanbul’da Hükümet, Amerikalıların nezaretinde, Doğu Anadolu’nun Van, Erzurum ve Bitlis gibi bazı vilayetlerinde, işin başını Doktor Usher’in çektiği bölgeyi geliştirme planını tartışmaktır. Hani bilirsiniz, Amerikalılar bizi çok severler ya, illaki geliştirecekler yani... Bizi geliştirmezlerse asla içleri rahat etmez Amerikalı dostlarımızın. Komşusu açken, tok uyunmaz hassasiyetindedirler maşaallah (!)

Dönemin Dahiliye Nazırı (İçişleri Bakanı) Ali Kemal’in aklına yatar proje.
Kim bu Ali Kemal, Osmanlı Devleti’nin içine düştüğü badireden ancak işgal güçlerine yaklaşmak suretiyle kurtulabileceğini düşünen ve bu gerekçelerle 4 Aralık 1918’de kurulan Wilson Prensipleri Cemiyeti’nin kurucuları arasında yer alan, üstelik vaziyet daha perçinlensin, çift dikiş olsun diye 20 Mayıs 1919’da kurulduğu bilinen İngiliz Muhibleri Cemiyeti’ne de üye olan Ali Kemal. Hem de bakanken...
Nitekim kendisini ikna eden Doktor Usher’i, aman Doğu vilayetlerimiz çok geçmeden biran evvel gelişsin, ortalık güllük gülistanlık olsun diye bir referans yazısıyla apar topar o sırada Paris’de Barış Görüşmeleri için bulunan dönemin Sadrazamı (Başbakanı) Damat Ferid’e gönderir.

Doğu’da Ermeni gailesinin tekrar alevlenmek üzere olduğu böyle bir kritik bir zamanda bu tür bir projenin devreye girmesi, kabinedeki bazı bakanlar tarafından millî hakimiyet açısından sakıncalı bulunur ve konu kabine toplantılarında şiddetle tartışılır. Kazım Karabekir Paşa’nın “İstiklal Harbimiz” kitabında ayrıntılarını anlattığına göre, diğer bakanlar Ali Kemal’le bu mesele yüzünden karşı karşıya gelirler.

O günün ağır siyasi ve ekonomik koşullarına rağmen milli refleksi herşeyin üstünde tutan duyarlı bakanları vardır ülkenin. Nitekim 26 Haziran 1919 tarihli kabine toplantısında Harbiye Nazırı Şevket Turgut Paşa ile Ali Kemal arasında şiddetli bir tartışma çıkar. Şevket Turgut Paşa bu sert tartışma üzerine hemen istifasını verir. Bu istifa üzerine, Ali Kemal’in de derhal istifa etmesi yönünde kabine içinden baskılar oluşur ve sonunda o da aynı gün istifa eder.
Bir gazeteci olan Ali Kemal, bakan olması nedeniyle ara verdiği yazılarına 8 Temmuz 1919’da yeniden başlayınca ilk yazısını “Doktor Usher Münakaşaları” başlığı ile kalema alır ve kendisini savunma ihtiyacı hisseder. (Sabah, nr. 10648, 8 Temmuz 1335/8 Temmuz 1919)
Kabinede daha fazla huzursuzluk çıkarmamak için ayrıldığını anlatır. Kabinedeki bazı bakanlar, Amerikalı Doktor Usher’in Anadolu’nun Doğu Bölgelerinde bir kısım düzenlemeler yapılmasını ihtiva eden planını sakıncalı bulmuşlar ve şiddetle karşı çıkmışlardır.
Sözü uzatmak istemiyorum.
Batılı istihbarat örgütleri güyan insani amaçlı çeşitli aktiviteler altında günümüzde de Anadolu’da cirit atıyorlar. Üstelik bölücü örgüt yandaşları sivil toplum örgütü kisvesinde sağda solda epey örgütlendiler. Batı ülkelerinde de cirit atıp ülkemizi gammazlıyorlar.
Duyumlar odur ki, sivil toplum örgütü kisvesindeki pekçok bölücü yapılanma kentlerdeki fitne organizasyonlarının da lokomotifliğini yapıyorlar. Dahası, partinin de kapatılması ile bu tür yapılanmalar daha çok öne çıkacak. Birbiri ile organizeli ama ayrıymış gibi görüntü veren sivil toplum örgütü şeklindeki bu yapılanmalar dünya platformunda ülkemizi zora sokacak ortak açıklamalar ve duruşlar sergileyecekler. Şikayet edecekler. Daha etkin müdahale isteyecekler.
Ankara’yı daha şimdiden yaklaşan bu tür bir tablo için uyarıyorum.
90 yıl önceki Doktor Usher’in ölmesi neyi değiştirir ki...
Biz Usher’i biliyoruz, ya diğerleri...
Üstelik evlatları ve torunları boş mu duruyorlar sanıyorsunuz.
Mesela gazeteci kisvesinde yıllarca ülkemizde çalışan G. Jenkins şimdilerde neyle meşgul acaba?
Ya diğerleri...
Kimler karıştırıyor içeriden ve dışarıdan ülkeyi?
Prof. Dr. Osman ÖZSOY