MiNERALLER

[denizci]

MiNERALLER
Mineral dogal sekilde olusan, homojen, belirli kimyasal bilesime sahip inorganik kristallesmis kati bir cisimdir. Buna gore minerallerin ozelliklerini söyle siralayabiliriz:


1. Dogal olarak olusur.
2. Herhangi bir parcasi butununun ozelliklerini tasir.
3. Belirli bir kimyasal formulu vardir.
4. Kati halde olup nadiren sividir.
5. Ýnorganiktir.


Mineralojinin olusan maddeleri ihtiva ettigi icin bu bakimdan sinirlandirilmistir. Teknolojinin ilerlemesiyle sentetik olarak elde edilen kimyasal bilesikler mineral sayilmazlar. Bu yapay bilesikler halindeki kati maddelere dogada tabii halde rastlanmaz. Dolayýsiyla da dogal sartlarda olusturulamazlar. Bu tur katý maddelere "yapay mineraller" adi verilebilir. Bu tur yapay mineraller de, tabii minerallerde oldugu gibi benzer kristal ic yapilarýna sahiptir.


Minerallerin dogada veya deneysel olarak yapilan incelemelerde de gozlendigi gibi, olusum sartlari bunlarin belirli fizikokimyasal sartlarda (belirli sicaklik ve basýnc altinda ve ortamin kimyasal durumu gibi) olusurlar. Buradan mineralojinin bir amacinin da minerallerin oluþturdugu yerkabugunun kimyasal ve fiziksel yapisinin ögrenilmesi, yerkabugunun tarihinin bilinmesi ve yeralti kaynaklarindan yararlanilmasi oldugunu anliyoruz.


Mineraller belirli bir kimyasal bilesime sahiptirler. O halde her mineral bir kimyasal formul ile ifade edilir. Minerallerin kimyasal formulleri genellikle sabittir. Ancak belirli sinirlar icinde belirli kaidelerle degisebilir. Cok ender olarak saf elementler (altin, gumus, bakir vs) seklinde olusan mineraller, yerkabugunda meydana gelen dogal fizikokimyasal olaylarin urunleridir.


Minerallerin bir diger ozelligi de inorganik olusudur. Yerkabugunda bulunan petrol, komur, fosil ve recine gibi maddeler mineralojinin kapsamýna girmez. Ancak nadir de olsa organik mineraller de vardýr. Mesela "kehribar" gibi.


Minerallerin kati olmalarý duzenli bir atomsal ic yapýya sahip olduklarýný gosterir Mineral kristallerinin dis yapilarý incelendiginde duzgun geometrik dis sekilli olduklarý gorulur. Yine ayni sekilde ic yapilarinin da duzgun oldugu gorulur. Minerallerin "civa" gibi sivi olan tipleri de vardir.


Mineraller homojen bir yapiya sahiptirler. Alinan bir mineral orneginin her tarafi ayni mineralden ibaret olmalidir. Ancak her mineralde az veya cok yabanci mineral varligi bulunmaktadir. Yabanci madde oraninin coklugu, mineralin ozelliklerini degistirir. Esasta; gozle gorulebilen boyutta homojen olmasi basit tanimlama icin yeterlidir.

A. SÝLÝKATLAR a. Feldspatlar 1. Ortoklaz Sanidin
Mikroklin
2. Plajyoklaz Albit
Anortit
Kalko - sodik f.
b. Feldspatoidler 1. Lösit
2. Nefelin
c. Klorit
d. Talk
e. Killer 1. Kaolinit
2. Montmorillonit
3. Ýllit
f. Mikalar 1. Muskovit (beyaz mika)
2. Biotit (siyah mika)
g. Amfiboller 1. Hornblend
2. Aktinolit
h. Piroksenler 1. Ojit
2. Enstatit
ý. Peridotlar 1. Olivin
j. Granatlar 1. Almandit


B. KARBONATLAR


a. Kalsit
b. Aragonit
c. Dolomit


C. SÜLFATLAR

a. Jips
b. Anhidrit


D. OKSÝTLER


a. Kuvars
b. Hematit
c. Götit
d. Limonit
e. Manyetit
f. Korendon
g. Kuprit


E. HALO&YacuteLER


a. Kayatuzu
b. Flüorit


F. SÜLFÜRLER


a. Pirit
b. Kalkopirit
c. Galen