RAKAMLARDA DEĞİŞİKLİK


Türkiye Cumhuriyeti’nde her alanda Batı medeniyetini yakalamak ve uluslar arası normlara göre bir sistem kurmak düşüncesi mevcut idi. Bu sebeple, Batı ülkeleri ile ilişkilerde problem teşkil edecek olan unsurlardan kaçınılıyordu. Dolayısıyla, Osmanlı Devleti’nden kalan takvim, saat, ölçü ve rakamların ilişkilerde doğabilecek yanlış anlama ve çelişkilerin önüne geçebilmek için, Batılı örneklere göre değiştirilmesi fikri önem kazanmıştı. Osmanlı İmparatorluğu’nda takvim hicri yıla göre uygulanmaktaydı. Bu, Hz. Peygamberimizin Mekke’den Medine’ye göç etmesini başlangıç olarak kabul eden bir sistemdi. Ayrıca mali işlerde kullanılan Rumi yıl da vardı. İki takvimin aynı anda kullanılması önemli sorunlar doğuruyor; dış ülkelerle olan ilişkilerde zorluk çıkarıyordu. Sürekli olarak bir takvimden diğerine geçebilmek için çevirme cetvellerine bakılması gerekiyordu.
Devlet dairelerini ve halkı bu karışıklıktan kurtarmak için, 1925 yılında kabul edilen bir kanunla, 1341 Rumi yılı Aralık ayının 31inci gününü izleyen günü “1 Ocak 1926 günü olarak” kabul edilmiş böylece dünya devletlerinin çoğunluğunun kullandığı Miladi Takvim’e geçilerek kolaylık sağlanmıştır.
Bireyin ve toplumun güncel yaşamını ilgilendiren önemli bir değişiklik de; zamanı ölçmede kullanılan saat’teki karışmaya son verilerek uluslar arası ilişkilerde uyum sağlanmasıydı. Osmanlı İmparatorluğu’nda öteki İslam ülkelerinde olduğu gibi “ezani saat” kullanılmaktaydı. Namaz vakitlerini ve ona çağrı olan Ezanı gözettiği için ona bu ad verilmişti. Bunda gün, 24 yerine 12 saatlik 2 dilime ayrılıyordu. Akşamları güneşin batışı 12 kabul ediliyordu. Osmanlı İmparatorluğu, Batı Hıristiyan dünyası karşısında İslam topluluğunun temsilcisi sayıldığı için Batılılar ezani saati, alaturka saat olarak nitelendirmişlerdi. Avrupa’da kullanılan ve Osmanlı ülkelerine gelen Batılıların bağlı oldukları güneş saatine de zevali saat denmişti. Bu saat “alafranga saat” diye de tanınır oldu.
Güneş saatini kullanan devletlerle siyasal ve ekonomik ilişkiler arttığında ortak toplantılar ve eylemler için zaman saptamada güçlüklerle karşılaşılmıştı. Osmanlı yönetimi bu sakıncaları giderebilmek için kimi belgelerde 2 tür saati birden belirleme yoluna gitmişti. Ancak bu da yeterli olmamıştı. Örneğin: Kırım Savaşı gibi, İngiltere, Fransa, İtalya ile birlikte yürütülen savaşta, hareket saatlerini saptamada güçlükler doğmuştu. Bu nedenle Batıda kullanılan saati kabul etmek için yayınlar yapılmış, önerilerde bulunulmuştu.
Böylece 1925 yılında 679 sayılı anayasa alaturka ezanı ve vasati saatler kaldırılmıştır.
Ağırlık ve uzunluk öçlülerindeki
Devrime bakılınca; bütün dünya ulusları uzunluk ölçüsü olarak çoğunlukla “metre”yi kullandıkları halde, biz 1931 yılına kadar “Arşın” ve “Endaze” denilen uzunluk ölçülerini kullanırdık. Bu karmaşık ölçü sistemi Türk ticaret ve sanayi hayatında karışıklıklar yaratınca terk edilmeleri gerekmiştir. Çünkü arşınla alıp, endazeyle satıyor veya metreyle alıp arşınla satılıyor ve böylece işin içinden çıkılamıyordu. Okka, dirhem, batman gibi ağırlık ölçüleri de aynı karışıklıkları yarattığı için bunları da kaldırıp yerlerine uluslar arası metrik ölçü sistemleri kabul edilerek gram, kilo, ton gibi ağırlık ölçüleri kullanmaya başladık. 1931 yılında, ağırlık ve uzunluk ölçüleri değiştirilmiş, 1782 sayılı kanunla, arşın, okka, endaze gibi uluslar arası geçerliği olmayan hem de bazı bölgelere göre değişen eski birimler kaldırılmıştır. Böylece dünya çapında ticari ve iktisadi işlemler çok kolaylaşmış, hem de yurdun her yerinde tam bir ölçü düzeni kurularak dünya ile bütünleşilmiştir.
20 Mayıs 1928’de kabul edilen 1288 sayılı yasayla, rakamların yazılışında uluslar arası simgelere geçildi. Söz konusu yasa önerisi milletvekillerince hazırlanmıştı. Yasa önerisinin gerekçesinde şöyle deniyordu: “Uygarlık dünyası ile sosyal ve ekonomik ilişkileri ayrılmaz bir duruma gelmiş olan Türkiye’mizde uluslar arası sayı şekillerinin kabulü ve kullanılması artık bir zorunluluk olmuştur.” Arap rakamları bırakılıp, Avrupa rakamları kabul edilmiştir.