Yazar: Alexander McCall Smith
İş Bankası Kültür Yayınları
On-line Satış: www.iskulturyayinlari.com.tr



Bir şeyi nasıl yapacağını bilmek, o şeyle karşılaşıldığında doğru yapılacağının da garantisi midir? Sizi bilmeyiz ama Alexander McCall Smith’in ilk defa İş Bankası Kültür Yayınlarınca Türkçeye çevrilen Avrupa’da büyük ilgi görmüş Profesör von Igelfeld dizisinin ilk kitabı “Portekizce Düzensiz Filler”e göre bu sorunun yanıtı şöyle: Kaldıkları otelin danışmasından tenis kuralları kitabı isteyen üç yaşam acemisi dilbilim profesörü kendilerini büyük bir hevesle korta atarlar ama savurdukları tek top bile fileyi geçemez. Oynamak ve okumak bambaşka şeylerdir, şaşkınlık içinde bakakalır profesörler.

Şimdi sizleri bu çok saygıdeğer ve sevimli profesörlerle tanıştıralım. Huzurlarınızda: Prof. Dr. Moritz-Maria von Igelfeld, Prof Dr. Dr. (bu ikinci Dr. unvanı kendisine onur adına özel olarak bahşedilmiş) Florianus Prinzel ve Prof. Detlev-Amadeus Unterholzer. Şimdi efendim, bu çok saygıdeğer profesörler yaşamı kitaplar, kuramlar, akademik toplantılar, nişaneler ve makaleler arasından gözlemeye alışkınlar. İşte sorun da burada ya! Fazla mükemmeliyetçi, gülünç derecede kuralcılar. Öyle ki başkahramanımız Prof. Dr. (elbette her adı geçtiğinde tüm unvanlarını sayacağız, bunu çoktan hak ediyor o) Moritz Maria von Igelfeld, arkadaşı Prof Dr. Florianus Prinzel’in yeni tanıştığı köpeğine hangi sıfatla seslenmesi gerektiğini bile düşünüyor. Prof Dr. Dr. Florianus Prinzel’le üniversite yıllarından beri arkadaş olan ve onu kendi kafasındaki hayalleriyle şekillendirerek seven Prof. Dr. Moritz Maria von Igelfeld, aynı temelsiz kuruntular nedeniyle de Prof. Dr. Detlev-Amadeus Unterholzer’e gıcık olur. Nerden de almıştır bu adam profesör unvanını, doktorası bile şaibelidir canım! Halbuki kendince pek üstün bulduğu Prinzel onur adına ikinci bir Dr. unvanı bile almış. Tescillidir onun üstünlüğü! Prof. von Igelfeld bunu başından beri de biliyordu işte!

İskoç yazar Alexander McCall Smith, Edinburgh Üniversitesi'nin tıp hukuku profesörlerinden. McCall Smith kuram ve deneyim arasındaki farkı akademinin güvenli camlarının ardından gözlemlemekle yetinmemiş, Botswana ve Swaziland'da uzun süre tıp hukuku alanında görev de yapmış. Aynı zamanda "The Scottish Book Trust" derneğinin üyelerinden olan yazar "yetenek azlığı nedeniyle müzik yapması engellenmiş kimselerin aynı durumdaki kimselerle beraber müzik yapmalarını sağlamak" amacıyla kurulan "The Really Terrible Orchestra"da müzisyenlik de yapıyor. Epey renkli bir kişilik anlayacağınız. İnsan daha önce niye çevrilmedi diye hayıflanırken iyi ki İş Bankası Kültür Yayınları fark etti de duruma el attı diye düşünüp rahatlıyor. Yazarla ilgili daha fazla bilgiyi şu adresten de edinebilirsiniz.

Sevgili profesörümüz Bay von Igelfeld uzun uğraşlar, yorucu çabalar, uykusuz geceler sonunda yaşamının en önemli eserini çıkarıyor ortaya: Portekiz dilindeki kuralsız fiil çekimlerini ve Portekizce’yi derleyip toparladığı şaheser: “Portekizce Düzensiz Fiiller!” Evet evet Portekizce Düzensiz Fiiller esasında Prof. Moritz Maria von Igelfeld’in şaheserinin adı! Burnunun ucunu göremeyen, her şeyin bir kullanım kılavuzu olsa ve her şey de bu kullanım kılavuzlarında yazdığı gibi ilerlese rahatlayacak olan profesörün bir ruh hali var ki iş oraya gelince aldığı yenilgiden büyük acı duyar: Elbette karşılıksız bir aşk profesörün tüm yaşamını sorgulamasına neden olacak kadar sarsar onu. Diş doktoru bayan von Brautheim’a kendini sevdirmek için neler yapması gerektiğini bilemeyen profesörümüzün şaşkın hallerini okurken keşke yanında olsak da kendisine biraz akıl versek demekten kendinizi alamayacaksınız. Ne kadar kitabî de olsa Profesör von Igelfeld’den nefret etmek kolay değil, şaşkınlığı insanın içinde ayrıca bir sevgi büyütüyor okurda.

Alman profesörlerin kitabîliği, Alman eleştirmenlerce küçümsenmemiş veya bir hakaret olarak algılanmamış. Aksine Alman edebiyat çevrelerinde üç profesör de edebiyat tarihinin en iyi yürekli kahramanlarından Don Kişot’a benzetilir. Yel değirmenleriyle savaşan La Manchalı asilzade Don Kişot gibi hak etmemek üzerine kurulu her kavramla, tanımlanamayan, kargaşaya neden olan her tuhaflıkla savaşır profesörler. Dünyanın düzensizlikle dolup taşması katlanılamaz, kabul edilemez bir durumdur onlar için. Olayları çok keyifli bir dille anlatan McCall Smith aslında derinlikli bir çelişki olan kuramsal-eylemsel alan sorununu mizahi bir tarzla sunuyor okuruna.

Bu yaz sıcağında da kitap okunur mu diyeceksiniz biliyoruz da Portekizce Düzensiz Fiiller hem yazın hem kışın okunabilecek bir kitap. On iki kısa bölümden oluşan romanı ister bir mizah eseri olarak okuyun, ister bir profesörün kendi içinden çıktığı akademik çevreye kendi ağzıyla yaptığı incelikli bir eleştiri olarak. Ama siz siz olun tenis kurallarının öğrenilebileceği bir kitap sormaya kalkmayın. Çünkü yaşamın biricik kuralı bazı şeylerin kurallarının ancak yaşayarak öğrenilebileceği.


(Kitap Yorumu Alıntıdır)