Petroldeki düşüş benzin fiyatlarına yansıtılmıyor, gözler EPDK'da


Petrolün varil fiyatındaki hızlı düşüşe rağmen pompada fazla bir değişiklik gözlenmiyor.
Tarihî rekorlarla 150 dolara kadar çıkan petrolün varil fiyatı, son bir ay düşüşe geçerek 107 dolara geriledi.



Rafineri ve akaryakıt şirketleri, artış dönemlerinde benzin ve motorin gibi ürünlerin fiyatlarını hemen yükseltirken, petrolün düştüğü dönemlerde indirim konusunda yavaş davranıyor. Tüketicileri mağdur eden bu tutum, denetim yetersizliğine bağlanıyor. Petrol Piyasası Kanunu, bu konuda denetim için Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK)'na yetki veriyor.

Ham petrol fiyatlarında, uzun süreli bir yükselişin ardından fiyatlarda son bir ayda yaklaşık yüzde 35 gerileme oldu. Ancak bu düşüş, aynı oranda benzin ve motorine yansımadı. Halen 1 litre benzin 3,5 yeni lira, motorin ise 2,9 yeni liradan satılıyor. Uzmanların verdiği bilgiye göre petroldeki fiyat artışlarını anında akaryakıta yansıtan şirketlerin düşüşlerde de aynı hassasiyeti göstermesi gerekiyor. Petrol Piyasası Kanunu, ham petrol ve akaryakıt fiyatlarının belirlenmesinde Enerji Üst Kurulu'na yetki veriyor. Kurul, denetimler sonucunda olumsuz bir durum tespit etmesi halinde akaryakıt fiyatları için iki aylık taban ve tavan fiyatı belirleyebiliyor. Kanunun fiyat oluşumuyla ilgili maddesi şöyle: "Ancak, petrol piyasasında faaliyetleri veya rekabeti engelleme, bozma veya kısıtlama amacını taşıyan veya bu etkiyi doğuran veya doğurabilecek nitelikte anlaşma veya eylemlerin piyasa düzenini bozucu etkiler oluşturması halinde, gerekli işlemlerin başlatılmasıyla birlikte, her seferinde iki ayı aşmamak üzere, faaliyetlerin her aşamasında, bölgesel veya ulusal düzeyde uygulanmak için taban ve/veya tavan fiyat tespitine ve gerekli tedbirlerin alınmasına kurum yetkilidir. Belirli bölgelere ve belirli amaçlara yönelik olarak fiyatlara müdahale edilmeksizin kullanıcıların desteklenmesinin usul ve esasları ile miktarı bakanlığın teklifi ve Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenir."

Petrol fiyatlarındaki son düşüşleri değerlendiren Turcas Petrol Başkanı Erdal Aksoy, fiyatlar konusunda uzun süreli sağlıklı tahmin yapmanın zor olduğunu belirtiyor. Aksoy, son dönemde önde gelen petrol şirketlerinin gelecek iki yıl için ortalama 100 dolar tahmini yaptıklarına dikkat çekerek, "Rakam, 80'e de düşer, 130 dolara da çıkar. Ama ortalama 100 dolar deniyor. Hesaplar buna göre yapılmaya başlandı. Piyasalarda fiyatları artıran spekülatörlerin de rahat hareket etmesi zor, artık önlendi. Çok ciddi krizler olmazsa, bu rakam gerçekleşecek tahminleri öne çıkıyor." Aksoy, son düşüşlerin akaryakıt fiyatlarına yansımasıyla ilgili olarak da, "Bazı anlaşmalar üç aylık, bazı anlaşmalar 6 aylık yapılıyor. Ama, düşüşler ürün fiyatlarına kısa süre içinde yansıyacak." değerlendirmesini yapıyor.

Rekabet Kurulu: Fiyatların denetiminde EPDK yetkili

Akaryakıt fiyatlarının belirlenmesi konusu, Rekabet Kurulu'nun gündemine de gelmişti. Basında çıkan haberler üzerine akaryakıt şirketlerinin ortak fiyat belirleyip belirlemediğini tespit için Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK), Rekabet Kurulu'na başvurmuştu. Kurul geçen ay yaptığı inceleme sonucunda, ortak fiyat belirleme konusunda şirketlerle ilgili rekabeti ihlal edici bir soruşturma açılmasına gerek olmadığına karar vermişti. Ancak kurul, şirketlerin ısrarla fiyat rekabetine yanaşmadığına da vurgu yapmış ve bunun için de Petrol Piyasası Kanunu'nun EPDK'ya verdiği denetim yetkisini kullanması gerektiğini kaydetmişti.