Turkiye Cumhuriyeti demiryollari insaatinin ilk muteahhitlerinden ve cumhuriyet devrinin ilk sayili milyonerlerinden, kardesi Abdurrahman Naci Demirag ile birlikte servetlerini Turkiye'nin sanayi kalkinmasinda buyuk islere yatirmis ve is hayatinin yaninda genis olcude hayirsever insan olarak tanininmis bir kisi.

1886 yilinda Sivas'in Divrigi kasabasinda dogdu. Bu kasabanin esrafindan Muhurdarzade Omer Bey'in ogludur, annesinin adi Ayse Hanimdir. Babasini henuz uc yasinda iken kaybetmis, annesinin himaye ve tesvik kanadi altinda otodidakt olarak yetismistir. Rusdiye tahsilini memleketinde yapmis ve ayni rusdiyeye muallim tayin edilmis, Ziraat Bankasinin actigi bir musabaka imtihanini kazanarak, bu bankanin once Kangal, sonra Kockiri subelerinde calismistir. Maliye Bakanliginin actigi bir imtihanida kazanarak, bankaciliktan maliye hizmetine gecmis, Istanbul'a gelerek Maliye'nin her kademesinde seckin bir memur olarak calismis ve 1918-1919 arasinda 32-33 yaslarinda iken Maliye Mufettisi olmustur. Divrigi ile alakasini kesmeyerek, Istanbul'da Besiktas'a yerlesmistir.

Kendi kaydina gore 56 altin (252 kagit lira) birikmis parasi ile sigara kagitciligina baslamis ve "Turk Zaferi" adini verdigi bir sigara kagidi cikarmistir. O aci ve karanlik gunlerde " Turk Zaferi Sigara Kagidi" fevkalade ragbet gormus, o zamanki soyadi ile Muhurdarzade Nuri Bey'e hayli para kazandirmis, 252 lirasi uc sene icinde 84 000 lira olmustur. Daha sonra, Cumhuriyet hukumeti'nin Turkiye Demiryollari ve soseleri ile basladigi buyuk imar isini benimseyerek, devlete en uygun tekliflerle muteahhitlik hayatina atilmistir.

"Ilk Turk Demiryolu Muteahhidi, ilk kazmayi vurdugu yerden itibaren azminin ve imanin butun kuvvetiyle ilerlemeye ve butun gectigi yerleri, demir aglarla ormeye basladi." Fakat Nuri Bey'in muvaffakiyeti, Samsun'dan Erzurum'a kadar gectigi yerleri demir aglarla ormekten ibaret kalmadi. O buyuk iddiasinin tahakkukunu calisti. Samsun'dan Erzurum'a kadar gectigi yerleri demir aglarla ormekten ibaret kalmadi. O buyuk iddiasinin tahakkukuna calisti. Samsun'dan baslayan ilk tahakkukuna muteaakip (Fevzipasa-Diyarbakir) (Afyon-Antalya) (Sivas-Erzurum) (Irmak-Filyos) hatlarinda 1012 kilometrelik demiryolu yaparken, diger buyuk insaat islerine de atildi. Bursa'da Sumberbak'in Merinos, Karabuk'te Demir ve Celik, Ýzmit'te Seluloz, Sivas'ta Cimento fabrikalariyla, Istanbul'da Hal binasini ve Eceabad - Hava sosesini de yapti. Sunu da ilave etmek lazimdir ki Nuri Bey, butun bu buyuk eserlerinin onunde ve muhitlerinde, hayrat cesmeler yapmayi unutmamisti, nitekim bu cesmelerin adeti kirk sekizi asmistir"


Türkiye'nin ilk uçak fabrikasını kuran adam:

"Madem ki bir millet tayyaresiz yaşayamaz, öyleyse bu yaşama vasıtasını başkalarının lütfünden beklememeliyiz. Ben bu uçakların fabrikasını yapmaya talibim.”



1932'de bu sözleri söyleyerek Türkiye'de ilk uçak fabrikasını kuran Nuri Demirağ, o yıllarda Türkiye'de dünya standardında uçak yapmış; ama siyasi çarkları aşmasına müsaade edilmemişti. Türkiye için son derece hayati önemi sahip bu ilk uçak sanayi girişimcisinin şimdiye kadar bilinmeyen hayat hikayesini hepimize örnek olması ve ufkumuzu açık tutması için aşağıda veriyoruz.

Montaj sanayi mantığına karşı çıkarak, kendi teknolojimizle birlikte kendi sanayimizi de kurmamız gerektiğini söyleyerek, hem ne kadar ileri görüşlü olduğunu gösteren ve hem de bu yönüyle o devrin zenginlerinden ayrılan Nuri Demirağ şöyle konuşuyordu: "Avrupa'dan, Amerika'dan lisanslar alıp tayyare yapmak kopyacılıktan ibarettir. Demode tipler için lisans verilmektedir. Yeni icat edilenler ise bir sır gibi, büyük bir kıskançlıkla saklanmaktadır. Binaenaleyh kopyacılıkla devam edilirse, demode şeylerle beyhude yere vakit geçirilecektir. Şu halde Avrupa ve Amerika'nın son sistem tayyarelerine mukabil, yepyeni bir Türk tipi vücuda getirilmelidir." Milli sanayi ve milli kalkınma konusundaki tavizsiz çabaları Nuri Demirağ'a pahalıya mal olacak ve bir süre sonra önü inanılmaz bir şekilde kesilecektir.

Nuri Demirag, 1936 yilinda havacilik sanayiinin ilk temellerini atmaya basladi. Ilk is olarak 10 yillik devreyi kapsayan bir plan - program hazirlatti. Bu program geregi, Besiktas Barbaros Hayrettin Iskelesinin yaninda Tayyare Etud Atelyesini kurdu. Bu tayyare atolyesi kisa bir surede dev bir fabrika haline geldi. Yesilkoy'de Elmas Pasa ciftligini tayyare meydani yapmak icin satin aldi. 1000 X 13000 metre boyutlarinda duz bir tayyare alani yaptirdi. Bunun bir ornegi de o siralar Avrupa'nin en modern havaalani olan Amsterdam'da vardi. 1937-1938 yili icinde Turk Hava Kurumu 10 okul ucagi ve 65 planor siparisinde bulundu. Istanbul fabrikalarinda yapilan ilk yerli Turk ucagi, 1941 yili agustosunda Nuri Bey'in dogdugu yer olan Divrigi'ye ucarak gidip gelmisti. Halki da heyecanlandiran bu tur gosterilerin yararli oldugunu dusunen Nuri Bey Eylul ayinda 12 ucaklik bir filoyu, Bursa, Kutahya, Eskisehir, Ankara, Konya, Adana, Elazig ve Malatya rotasinda ucurarak halka kendi tayyarelerimizle goklerimizi kendimizin koruyabilecegini gostermek ve onlara inanc vermek istemistir. Nu.D.38 tipi yolcu ucagi, tamamen Turk muhendis ve iscilerinin ortaya cikardiklari Turk tipi bir ucaktir. 6 kisilik yolcu ucaginin cift pilot kumandasi bulunmaktadir. Saatte 325 kilometre hiz yapabilmekte ve 1000 km ucabilmektedir. Turk Hava Kurumu, Nuri Demirag'in fabrikalarina siparis vermis oldugu bu ucaklari almaktan vazgecmistir.

"Nuri Demirag, Cumhuriyet Tarihinde ucuncu kez cok partili hayata geciste (1945) ilk muhalefet partisi olan Milli Kalkinma Partisi'nin kuruculari arasinda yer aldi ve genel baskanligini ustlendi" Partinin resmi muamelesi 26/8/1945'te ikmal edilmis olmakla birlikte, Nuri Demirag 'artik yeter' slogani ile 6/7/1945'te ortaya atilmis ve bir siyasi parti kurma tesebbusune fiilen o tarihte gecilmistir. "Boylece Nuri Demirag sadece memleketin iktisadi kalkinmasinda degil, siyasi hayatta tek partili rejimi yikim isinde de oncu ve liderdir " 1946 secimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi ile Demokrat Partinin cetin secim mucadelesinde Nuri Demirag'in Partisi secimde kazanamadi ve Milli Kalkinma Partisi gunden gune eriyerek siyasi sahadan tamamen silindi ; fakat 1954 secimlerinde Nuri Demirag Demokrat Parti'den Sivas'ta mustakil aday gosterildi ve Nuri Demirag bu suretle Sivas Mensubu olarak Buyuk Millet Meclisine girdi. Meclisteki hayati uzun surmedi, 13 kasim 1957 de vefat etti ve Istanbul'da Zincirlikuyu Mezarliginda Defnedildi. Mesude Demirag'la evli bulunan Nuri Demirag'in Galip ve Kaya adli iki oglu, Mefkure, Sukufe, Suveyda, Suheyla, Gulbahar ve Turan Melek adlarinda kizlari bulunmaktaydi.





1936'da ilk turk ucagini yapti.

Ilk muhalafet partisini kurdu.

Ankara'nin dogusuna ilk demiryolunu yapti.

Ilk yerli parasutu yapti.

1922'de ilk turk sigara kagidini uretti.

Bursa'da Sumerbank'in Merinos fabrikasini kurdu.

Istanbul bogaz'ina ozel kopru yaptirmayi projelendirdi.

Ilk sehir ve koy planlarini hazirladi.

1942'de Keban'a baraj yapilmali dedi.

Karabuk'te Demir ve Celik fabrikasini kurdu.

Izmit'te Seluloz fabrikasini kurdu.

Sivas'ta Cimento fabrikalarini kurdu.

Istanbul'daki buyuk hal binasini yapti