Bursaspor’un şampiyonluğu Özal sonrası Türkiye’sinin seyir defteri açısından önemli mesajlar içermektedir. Kuşkusuz otoriteler gelinen noktayı sadece spor tarihi açısından değil çok farklı boyutları ile ayrıntılı inceleyeceklerdir.
Bunun yanında 16 Mayıs 2010 sadece Türk spor tarihi açısından değil, dünya spor tarihi açısından da kayıtlara geçecek önemli ilklere, hesaplaşmalara ve inanılmaz heyecana şahit oldu.
Öyle maçlar oynandı ki, birbiri ile karşılaşan her takımın sadece sportif anlamda değil, spor sosyolojisinin ilgi alanına giren çok farklı açılardan da rekabetini içeren ilginç yanları oldu. Üzerinde durulması gereken ve psiko-sosyal boyutları olan anlar yaşandı. Bunları ana hatlarıyla şu şekilde sıralayabiliriz:
Beyefendilik demode olmadı...
Ertuğrul Sağlam, bu başarısıyla beyefendiliğin zaferini ilan etti. İnanmanın gücünü gösterdi. Araştırmalarda, “Dinimi değiştiririm, takımımı değiştirmem” cevabının bile verildiği bir toplumda, sırf beyefendilik taçlansın diye, takımı şampiyon olması istenen sevgi eksenli bir hale oluşmasını sağladı. Fatih Terim’in tavan yapan kibiri az da olsa sürtülsün diye milli takımın mağlubiyetini kabullenebilir bulan toplum, tevazu ödüllensin diye, takımlarının rakibi olmasına rağmen Ertuğrul Sağlam’ın takımının şampiyon olmasını içselleştirebildi.
Kapatılan defterler...
Şampiyon Bursaspor’un teknik direktörü olan Ertuğrul Sağlam, Beşiktaş’ın teknik direktörü iken kovulmaktan beter edilmişti. Halbuki 7 Kasım 2007’deki Liverpool yenilgisi hariç Beşiktaş’ın ligdeki durumu kötü değildi. Ertuğrul Sağlam daha takımın başında iken kulüp yönetimi yeni teknik direktör arayışlarına girince, Ertuğrul Sağlam şerefi ile görevinden istifa etti. Takımın başına Mustafa Denizli getirildi. Ertuğrul Sağlam, Mustafa Denizli’li Beşiktaş’ı dün gece net bir skorla geçerek şampiyonluğa ulaştı. El mi yaman bey mi gösterdi. Bir devrin hesabını görmüş oldu.
Aynı kader....
Tarih 5 Mayıs 1996. Lider Trabzonspor, takipçisi Fenerbahçe ile ligin bitimine iki hafta kala tarihi bir maçta karşı karşıya geldi. Trabzonspor kazanırsa 12 yıl sonra çok yaklaştığı şampiyonluk yolunda en önemli engeli aşmış olacaktı. Fenerbahçe o maçta Trabzon’u kendi seyircisi önünde şampiyonluk yarışının dışına itti. Tam 14 yıl sonra Trabzonspor dün gece o maçın intikamını aldı. Fenerbahçe’yi son haftaya lider girdiği maçta önüne takoz koyarak şampiyonluğunu engelledi. 5 Mayıs 1996’da kendi seyircisi önünde yaşadığı üzüntüyü, kendi seyircisi önünde Fenerbahçe’ye yaşattı.
Üstelik o zaman da Trabzonspor’un teknik direktörü Şenol Güneşti. Hem Ertuğrul Sağlam, hem de Şenol Güneş geçmişte kalan ama hayatlarında iz bırakan iki hadise ile hesaplaşmış oldu.
Şenol Güneş 10 gün önce Şanlıurfa’da yapılan maçta F. Bahçe’nin 27 yıllık Türkiye kupası hayaline de engel olarak, 10 günde 2 defa Fenerbahçe’ye hezimet yaşattı.
Anadolu, Anadolu’nun önünü açtı...
Trabzonspor dün gece Bursaspor’un şampiyonluğunun önünü açarak, Türk futbolundaki ''ikinci Anadolu ihtilalinde'' de adeta başrolü oynadı. 6 kez lig şampiyonluğu yaşayan ve bugüne kadar İstanbul'un 3 büyük kulübü dışında bu başarıyı elde eden tek Anadolu kulübü olması nedeniyle ''Anadolu İhtilalini'' gerçekleştiren kulüp olarak tanınan bordo-mavililer, Fenerbahçe karşısında dün akşam aldığı sonuçla, 26 sezon sonra bir başka Anadolu takımı Bursaspor'un da şampiyonluk yolunu açmış oldu. En son 1983-1984 sezonunda şampiyon olan Karadeniz ekibi, böylece kendisi dışında ilk kez bir Anadolu takımının şampiyonluğuna katkı sağladı.
Kendi gelirini azaltma pahasına...
Trabzonspor dün gece F. Bahçe’nin şampiyonluğuna engel olmakla, maçların yayın gelirinden kendi payına düşen rakamın azalmasına da gözyummuş oldu.
2005 yılına kadar, geçmişte şampiyon olmuş dört büyükler, yayın gelirinin yüzde 50'sini alıyorlardı. 2005'te sistem değişti. Şimdiye kadar Fenerbahçe ve Galatasaray 17'şer, Beşiktaş 11, Trabzonspor ise 6 kez şampiyonluk ipini göğüsledi. Yeni ihale rakamına göre bu kulüplerin şampiyonlukları başına alacakları para yaklaşık 750 bin dolar. Bursaspor şampiyon olduğu için o da artık bu parayı alacak. Ayrıca, Yeşil-Beyazlılar şampiyonluk priminden her yıl pay almaya devam edecek. Fenerbahçe şampiyon olsaydı 4 büyüklerin gelirinde bir azalma olmayacaktı. Artık 5 büyük var. Trabzonspor dün akşamki sonuçla, masaya Bursaspor için de bir tabak konulmasının önünü açtı.
Omuzlardan ayaklar altına...
Dün gece F. Bahçe seyircisi insan tabiatının iki uç noktasını birkaç dakika içinde yaşadı. Bilimadamlarının bu tabloyu analiz etmesinde yarar var.
Maçın bitimine saniyeler kala Bursaspor maçının berabere bittiği yönündeki yanlış yapılan bir anonsla, ‘Fenerbahçe şampiyon oldu’ diye takımı ve yöneticileri omuzlamak için sahaya fırlayan seyirciler, Bursa’nın maçı galip bitirdiğini ve şampiyonluğun kaçtığını öğrendikten sonra yöneticileri ve oyuncuları ayaklar altına almak için köşe bucak aramaya başladılar. Yoğun güvenlik çemberi nedeniyle bunu başaramayınca da öfkeden stadı ateşe verdiler.
Birilerini omuzlarda taşımak için harekete geçen insanların, birkaç saniye sonra aynı insanları cezalandırmak için köşe bucak araması nasıl bir psikolojiye karşılık gelmektedir? Bu nasıl bir imha anlayışıdır? Bu nasıl, ‘iyi günde kötü günde birlikte olmak’ düşüncesidir? Az önce size doyasıya sevinç yaşatma imkanı verdikleri için takdirlerinizi sunmak için beklediğiniz insanları, az sonra tekdir etmek için kovalamak nasıl bir duygu kırılmasıdır? Kitle psikolojisinin ne kadar tehlikeli sonuçlar doğurabileceğini dün gece görmüş olduk
Daum’un kaderi...
2005-2006 sezonunda Christoph Daum yönetiminde deplasmanda Denizlispor ile 1-1 berabere kalarak şampiyonluğu son maçta kaybeden Fenerbahçe, bu kez Trabzonspor karşısında seyircisi önünde lider başladığı son hafta maçında yine 1-1'lik beraberlikle şampiyonluğu kaçırdı. F. Bahçe bu tablo ile, lige son hafta lider girdiği halde şampiyonluğu kaçıran ilk takım olmakla kalmadı, aynı kaderi iki defa yaşayan tek takım oldu.
F. Bahçeli olmama rağmen bu sene Bursaspor’un şampiyon olması için özel dilek ve temennilerim oldu. 8 Nisan’da bu köşede “Bursaspor'a şampiyonluk getirecek şifre” başlıklı yazı kaleme alarak, Bursaspor’lu oyunculara bu tarihi yükün altından nasıl kalkabileceleri yönünde tavsiyelerimiz oldu. 15 Nisan’da gazetedeki köşemizde de takıma bazı önerilerimiz oldu ve son maçın psikolojisini anlattık. Nasıl hazırlanmaları gerektiğinin altını çizdik.
Bursaspor’un şampiyonluğunun yankıları uzun zaman sürecektir. Bursaspor’u candan tebrik ediyoruz.
Not: Bugünkü yazımda aslında, “90 dk. da sakalı çıkan bir teknik direktör hikayesi” aktaracaktım. Gündem uygun olursa perşembe günkü yazımda konuya temas edeceğim. Ama örnek ülkemizden değil...
Prof. Dr. Osman ÖZSOY