A.KUVAYI MİLLİYEHAREKETİ

•Mondros Ateşkes Antlaşması ile vatanın yer yer işgal edilmesi üzerine Türk halkı cemiyetler kurarak silahlanmaya başlamıştır.
•Bu harekete Kuva-yi Milliye (Milli Kuvvetler) adı verilmiştir.
•Kuva-yi Milliye, düzenli ordu kurulana kadar gerilla savaşıyla düşman ilerleyişini engellemiş ve TBMM’ ye karşı oluşan ayaklanmaları bastırmıştır.
•Düzenli ordunun kurulması üzerine 8 Ekim 1920’de kaldırıldılar.

Kuva-yi Milliye’nin kaldırılmasında;

•Belirli bir merkezden yönetilmemeleri,
•Askerlik tekniklerini yeteri kadar bilmemeleri,
•Düzenli düşman ordularıyla yeteri kadar mücadele edememeleri,
•Halktan zorla para ve Asker toplamaları etkili olmuştur.


1.Kurtuluş Savaşı’na Kadar Mustafa Kemal Paşa

•1881’de Selanik’te doğdu.
•Selanik Askeri Rüştüye’si ( ortaokul) Manastır Askeri idaresi (lise) ve İstanbul Harp Okulunu bitirdi.
•Mustafa Kemal 1905 yılında kurmay Yüzbaşı olarak orduda göreve başladı.
•İtalya’nın Trablusgarb’ı işgal etmesi üzerine 1911’de gönüllü olarak buraya gitti. Binbaşılığa yükseldi.
•1.Dünya Savaşı sırasında Çanakkale Cephesi’nde 19. Tümen komutanı oldu. Albaylığa yükseldi.
•1916’da Muş ve Bitlis’i Ruslardan geri aldı. General oldu.
•1918’de Yıldırım Orduları komutanı oldu.
•Mondros Mütarekesi’nden sonra İstanbul’a gelen Mustafa Kemal 9. Ordu Müfettişi sıfatıyla 16 Mayıs 1919’da Samsun ve civarındaki Türk halkı ile Rum çeteleri arasında çıkan çatışmaları araştırmak amacıyla Anadolu’ya gönderildi.
2.Mustafa Kemal’in Samsun’a Çıkışı ve Kongreler

•1919 Mayıs 1919’da 17 arkadaşı ile Samsun’a çıkan Mustafa Kemal, bölgedeki izlenimlerini hükümete bildirdikten sonra Havza’ya geçti.
•Burada Anadolu’daki sivil ve askeri yetkililere bir genelge yayınlayan Mustafa Kemal, işgallerin protesto edilmesini istemiştir.
•Bu istek kısa sürede yurdun her tarafında etkisini göstermiş ve büyük mitingler düzenlenmiştir.
•Bu faaliyetinden dolayı Mustafa Kemal tekrar İstanbul’a çağırılmıştır.
3.Amasya Genelgesi (22 Haziran 1919)
Maddeleri

1.Vatanın bütünlüğü, Milletin bağımsızlığı tehlikededir.
2.İstanbul hükümeti vazifesini yapamamakta bu durum milleti yok gibi göstermektedir.
3.Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.
4.Sivas’ta Milli bir kongre toplanacaktır.
5.Kongre için her ilden halkın güvenini kazanmış üç delege seçilecektir.
Özelliği
•Türk inkılâbının ihtilal safhası başlamıştır.
•Kurtuluş Savaşı’nın amacı, gerekçesi ve yöntemi belirlenmiştir.
•Sivas’ta bir kongre toplanması kararlaştırılmıştır.
• Bu genelge sonrasında İstanbul hükümeti Mustafa Kemal’i askerlik görevinden almış, ancak Mustafa Kemal 8 Temmuz 1919’da resmi görevi ve askerlikten istifa etmiştir.
4.Erzurum Kongresi ( 23 Temmuz 1919)

•Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin çalışmaları sonucu toplanmıştır.
•Bu kongre bölgesel bir kongre olmasına rağmen alınan kararlar tüm yurdu ilgilendirdiği için milli bir kongre olarak kabul edilmiştir.
•Mustafa Kemal başkanlığında 9 kişiden oluşan bölgesel Temsil Heyeti oluşturulmuştur.
•Kongrenin 1.maddesi (Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür bölünemez) Misak-ı Milli’de aynen yer almıştır.
•O güne kadar kurtuluş yollarından biri olarak görülen manda ve himaye fikri ilk defa reddedilmiştir.
•İlk defa milli sınırlardan bahsedilmiştir.
•Meclis-i Mebusan’ ın ( Millet Meclisi) açılması istenmiştir.
•İlk defa geçici bir hükümet kurulması amaçlanmıştır.
•Mustafa Kemal’in milli mücadelenin lideri olacağı anlaşılmıştır.
•Kuvayi Milliyeyi etkin Milli iradeyi hakim kılmak esastır denilerek millet egemenliğinden bahsedilmiştir.
Sivas Kongresi (4-11 Eylül 1919)
•Amasya Genelgesi’nde alınan kararlar gereğince Sivas’ta toplanmıştır.
•Her yönüyle milli (ulusal) bir kongredir.
•Milli mücadelenin planı çizilmiş, milli egemenliğin her şeyin üzerinde olduğu ifade edilmiştir.
•Misak-ı Milli’nin esasları belirtilmiş ve yeni Türk Devleti’nin temelleri atılmıştır.
•Temsil Heyeti milli bir özellik kazanmış bir hükümet gibi çalışmaya başlamış Mustafa Kemal Paşa başkan seçilmiştir.
•Bu kongre sonunda Temsil heyeti Ali Fuat (Cebesoy) Paşa’ yı Batı Anadolu Kuva-yi Miliye komutanlığına tanımıştır. (yürütme yetkisini kullandı.)
•Anadolu’da bulunan tüm cemiyetler “Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti” adı altında birleştirilmiştir.
•Manda ve Himaye fikri kesin olarak reddedilmiştir tam bağımsızlık kararı alınmıştır.
•İrade-i Milliye adıyla propaganda amaçlı bir gazete çıkarılması kararlaştırılmıştır.
•Temsil Heyet’ nin çalışmaları sonucu Damat Ferit hükümeti düşürülmüştür.

C.SON OSMANLI MEBUSAN MECLİSİ’ NİN TOPLANMASI

1.Amasya Görüşmesi ( 20-22 Ekim 1919)
•İstanbul Hükümeti adına Salih Paşa ile Temsil Heyeti adına Mustafa Kemal arasında yapılmıştır.
•Bu görüşmelerde pek çok olumlu karar alınmasına rağmen sadece Mebusan Meclisinin açılması kararı gerçekleştirilmiştir.
•Bu görüşmeyle İstanbul Hükümeti ilk kez Temsil Heyeti’nin varlığını hukuken dinlemiştir.

Önemli Amasya görüşmelerinden sonra Mustafa Kemal Batı Cephesi ve İstanbul’daki gelişmeleri takip etmek, ulaşım ve haberleşme imkanlarından yararlanmak için 27 Aralık 1919. Da Ankara’ya gelmiş ve burayı Milli Mücadelenin merkezi yapmıştır.
2.Misak-ı Milli
•Amasya görüşmelerinde alınan karar gereği serbest seçimler yapılarak 12 Ocak 1920’ de Mebusan Meclisi İstanbul’da toplandı.
•Mecliste Milli Mücadele’ nin amaçlarını gerçekleştirmek amacıyla “Felâh-ı Vatan Grubu” kuruldu.
•Meclis 28 Ocak 1920’de “Misak-ı Milli” kararlarını aldı. Misak-ı Milli kararlarına göre;

1.Türkiye’nin çoğunlukla yaşadığı topraklar bölünmez bir bütündür (Mondros Ateşkesi sırasındaki sınırlar).
2.Kars, Ardahan, Batum, ile Batı Trakya’nın geleceği halk oylaması ile belirlenmelidir.
3.İstanbul’un güvenliğini sağlamak şartıyla boğazlar dünya ticaretine açılabilir.
4.Azınlık hakları komşu ülkelerde Türk ve Müslümanlara verilen haklar kadar olacaktır.
5.Milli ve iktisadi gelişmemizi engelleyen her türlü, siyasi, hukuki ve ekonomik sınırlamalar (kapitülasyonlar) kaldırılacaktır. Osmanlı borçlarından payımıza düşen ödenecektir.

Önemli
-Misak-ı Milli ile Türk vatanının sınırları ilk kez çizilmiştir.
-Bağımsızlık yolunda en önemli adım atılmış ve bütün kısıtlamalar reddedilmiştir.
-Kongrelerde alınan kararlar Osmanlı Mebuslar Meclisi tarafından kabul edilmiştir.
-Boğazlar, Kapitülasyonlar, Azınlık hakları ve dış borçlar gündeme getirilmiştir.
3.İstanbul’un İşgali (16 Mart 1920)

-Misak-ı Milli’ nin ilanı üzerine kendi çıkarlarına ters kararlar alındığını gören itilaf Devletleri Meclis ’i dağıtarak İstanbul’ u resmen işgal etmiştir.
-Bu durum TBMM’nin açılmasına zemin hazırlarken, Mustafa Kemal Paşa ’ya da Milli Mücadeleyi padişah adına yürüttüğünü söyleme imkanı vermiştir.
-Mustafa Kemal Paşa, işgali protesto ederek Ankara’da milli iradenin temsil edileceği yeni bir meclisin açılacağını ilan etmiştir.
İstanbul’ un işgali üzerine Mustafa Kemal ;

a.İstanbul’la her türlü haberleşmenin kesilmesini
b.Anadolu’daki işgalci subayların tutuklanmasını
c.Yeni meclisin Ankara’da toplanacağını bunun için derhal yeni seçimlerin yapılmasını istedi.


TBMM’NİN AÇILIŞI VE TEPKİLER

A.TBMM’NİN AÇILMASI
•İstanbul’un işgal edilmesi ve Mebusan Meclisi’nin kapatılması Mustafa Kemal’e TBMM’yi açma fırsatı vermiştir.
•Seçimler yapıldıktan sonra 23 Nisan 1920’de Türkiye Büyük Millet Meclisi açıldı.
•Meclis başkanı seçilen Mustafa Kemal 24 Nisan’ da meclisin işleyişini belirlemek amacıyla bir önerge yayınladı.

Önerge Karaları

•Hükümet kurmak zorunludur.
•Geçici olarak bir meclis başkanı veya padişah vekili tanımak doğru değildir. (Meclisi sürekliliği ifade edilmiştir.)
•Meclis başkanı aynı zamanda hükümetin de başkanıdır.
•Mecliste ortaya çıkan milli irade yurt kaderine el koymuştur. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin üstünde bir güç yoktur. (İstanbul hükümeti yok sayılmıştır.)
•Yasama, yürütme, yargı yetkileri Meclise aittir.(Güçler birliği ilkesi kabul edilmiştir.)
•Padişah ve halifenin durumu işgaller sona erdikten sonra meclisin alacağı bir kararla belirlenecektir. (1 Kasım 1922’de meclis kararını vermiştir.)
•Türkiye Devleti TBMM tarafından yönetilir ve hükümeti de “TBMM Hükümeti” adını alır.

Yeni Meclisin Özellikleri
•1921 Anayasası’na kadar yukarıdaki önerge meclisin çalışma esaslarını belirlemiştir.
•Bu meclis bir “kurucu meclis (Anayasa hazırladığı için)” özelliği gösterir.
•Yeni mecliste “güçler birliği (Yasama yürütme yargı)” ilkesi uygulanmıştır.
•Güçler birliği ilkesiyle çabuk ve uygulanabilir kararların alınması sağlanmıştır.
•Geçici Meclis başkanı tanımakla, meclisin sürekliliği ilan edilmiştir.
•Egemenliği millete vermekle Saltanatın üstünde yeni bir yönetimin kurulacağı ilan edilmiştir.
•Milli egemenliğin tam yansıyabilmesi için İstanbul’dan gelen milletvekilleri de meclise kabul edilmiştir.
•Meclis hükümeti benimsenmiştir.
•3 Mayıs 1920’de TBMM Hükümeti kurulmuştur.
•TBMM milletin tek temsilcisi olmuştur.
•Bu meclis 16 Nisan 1923 tarihine kadar faaliyetlerini sürdürmüştür.
•Bu meclise” Birinci Meclis” adı verilir.
Kaynak www.odevsitesi.com