KOBİ'leri sevindiren karar: Devler 'sadece benim ürünümü satacaksın' diyemeyecek

Bulunduğu pazarda yüzde 40'ın üzerinde paya sahip olan şirketlerin satış noktasında yalnızca kendi ürünlerinin bulundurulmasını istemesi yasaklanıyor.



Rekabet Kurumu'nun 'Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği'nin geçiş süresi olan bir yılın dolmasıyla temmuz ayı itibarıyla hakim durumdaki şirketler için yeni dönem başladı. Bundan sonraki süreçte firmaların sadece kendi ürünlerinin satılmasını şart koşan sözleşmelerin yanı sıra indirim, bedelsiz ürün, kota getirmek gibi uygulamalar da artık yasak. Düzenleme ile pazara girmeyi kolaylaştırmak istediklerini belirten Rekabet Kurumu Başkanı Nurettin Kaldırımcı, "Bu düzenlemeyle kazanan aktörlerinin tüketiciler, KOBİ'ler ve adil rekabet düzeni içinde daha başarılı olmak isteyen teşebbüsler olacağını söyleyebiliriz." dedi.

'Dikey anlaşmalara' yönelik politikada yeni dönemde, pazar payı yüzde 40'ın üzerinde olan firmaların rekabeti sınırlayıcı dikey anlaşmalarının otomatik olarak muafiyetten faydalanmalarının önüne geçilmiş olacak. Pazar gücü yüksek ve özellikle hakim durumda olan firmaların rekabeti sınırlayıcı dikey anlaşmalarının yeni dönemde bireysel muafiyet almaları da zorlaşacak veya sadece kısa süreli muafiyetler söz konusu olacak. Özellikle pazar payı yüksek olan teşebbüslerin perakende satış noktalarını bağlayan ve sadece kendi ürünlerinin satılmasını şart koşan anlaşmalar yasaklanıyor. Bir başka deyişle hakim durumda olan pazar lideri teşebbüsler market, bakkal ve mağazalara, 'sadece benim ürünümü sat, rakip satma' şeklinde sözleşmeler dikte edemeyecek. Ancak marketler kendi özgür iradeleriyle zorlama olmaksızın 'ben sadece bu firmanın ürününü satarım' diyebilecek. Bu dönemde firmaların sadece kendi ürünlerinin satılmasını şart koşan sözleşmelerin yasaklanmasının yanında indirim, bedelsiz ürün, kota getirmek gibi fiili münhasırlığa yol açan uygulamalar da yasak olacak. 'Dikey anlaşmalara' yönelik yeni politika döneminden öncelikle haklarında karar alınan alkollü içkiler, gazlı içecekler, dondurma ve hazır cips pazarlarında faaliyet gösteren şirketler etkilenecek. Ancak bu firmaların yanı sıra yüzde 40 pazar payı eşiğinin üzerinde kalan teşebbüsler de artık grup muafiyetinden otomatik olarak faydalanamayacak. İçecekler bira pazarlarında 100 metrekarenin altındaki ve sadece bir firmanın dolabının bulunduğu satış noktalarında, soğutucu dolabının yüzde 20'si satış noktası tarafından serbest alan olarak kullanılabilecek. Marketler diledikleri takdirde rakip içecekleri bu alana koyabilecek. Dondurma pazarındaki satış noktalarında birden fazla firmanın soğutucu dolapları görülebilecek. Yeni düzenlemenin özellikle yoğunlaşmanın yüksek olduğu hızlı tüketim ürünlerinin alt pazarlarında, dayanıklı tüketim ürünleri gibi pazarlarda, ilaç, akaryakıt ve telekomünikasyon pazarlarında etkili olması bekleniyor. Genel olarak rekabetin yoğun olduğu tekstil, konfeksiyon gibi sektörlerin bu düzenlemeden etkilenmeyeceği söylenebilir. Pazar payı eşiğini aşan teşebbüsler, Rekabet Kanunu'nun ilgili maddesinde belirtilen şartları yerine getirdikleri ölçüde bireysel muafiyetten faydalanabilecek.

Öte yandan Rekabet Kurumu, pazar eşiğinin üzerinde kalan teşebbüsler için yol gösteren bir kılavuz hazırlayarak, şirketlerin bu yeni duruma uyumlu olmalarına yardımcı olacak. Geçen yıl 1 Temmuz tarihinde yürürlüğe giren tebliğe teşebbüslerin uyum sağlayabilmesi için kurum tarafından bir yıl geçiş süresi tanınmıştı. Bu süreç 1 Temmuz 2008 tarihinden itibaren sona erdi. Rekabet Kurumu Başkanı Nurettin Kaldırımcı, kurum olarak önümüzdeki dönemde mağaza içi rekabetin ve tüketicilerin seçeneklerinin artmasını ve bunlara bağlı olarak da fiyatların düşmesini beklediklerini söyledi. Kurum başkanı, rakip ürün satma yasağı başta olmak üzere pazar gücü kaynaklı rekabet sınırlamalarını yasaklayarak, piyasaya girişleri kolaylaştırarak dağıtım sisteminin daha etkin ve verimli bir yapıya dönüşmesinin yolunun açılacağını kaydetti.


AB'nin Microsoft ve Coca-Cola kararı etkili oldu
Büyük şirketlerin piyasada hakim konumunu kötüye kullanması konusu, Avrupa Birliği Komisyonu'nun ABD'li içecek şirketi Coca-Cola ve bilişim devi Microsoft'a yönelik uygulamalarıyla gündeme gelmişti. Rekabeti ihlal ettiği ve kararlarına uymadığı gerekçesiyle Microsoft, AB Komisyonu tarafından, Mart 2004'te 497 milyon Euro'luk rekor para cezasına çarptırılmıştı. Windows işletim sistemiyle piyasada sağladığı üstünlüğü kötüye kullanmaktan suçlu bulunan şirketten, işletim sisteminden Windows Media Player medya oynatıcısını ayırması talep edilmişti. 2006 yılında da, Microsoft'un gerekli rekabet kriterlerini karşılamadığını düşünen komisyon, şirketi 280,5 milyon Euro'luk ikinci para cezasına çarptırdı. Coca-Cola'nın da marketlerde ve kafelerde 'rakip markaların satılmasını engelleyici' sözleşmeleri, AB Komisyonu tarafından rekabet dışı bulunmuş, firma satış uygulamalarını değiştirerek ceza yemekten son