Canbolat Paşa Türbesi (Merkez)

Kilis Tekke Mahallesi, Cumhuriyet Meydanı’nın güneyinde bulunan Canbolat Camisi’ni ve türbesini, caminin kitabesinden öğrenildiğine göre; 1552 tarihinde Canbolat Paşa yaptırmıştır.

Canbolat Paşa Camisi’nin avlusunda kıble duvarının önünde bulunan türbe, cami ile aynı, sarımtırak taştan yapılmıştır. Duvar işçiliğinde yer yer siyah taş ta kullanılmıştır. Türbe altıgen planlı olup, üzeri tuğladan yapılmış bir kubbe ile örtülmüştür. Kubbeye geçiş mukarnaslarladır. Türbenin doğusunda basık kemerli kapısı ve altıgen gövdeli her cephesinde de birer pencere bulunmaktadır.

Türbe içerisinde üç ahşap sanduka vardır. Türbe kitabesi bulunmamaktadır. Canbolat Paşa 1571’de Kıbrıs’ta şehit düşmüş ve oraya gömülmüştür.


Şeyh Ahmet ve Şeyh Muhammet Türbesi (Merkez)

Kilis Abdioymağı Mahallesi, Sabri Bey Sokağı ile Cüneyne Cami Sokağı arasında bulunan bu türbenin yanında Şeyh Ahmet Zaviyesi’nin bulunduğu vakıf kayıtlarından öğrenilmektedir. Ancak bu dergah günümüze ulaşamamıştır.

Türbenin kitabesi bulunmadığından yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır. Bununla beraber Evliya Çelebi bu türbeden söz etmiştir. Buna dayanılarak da türbenin XVI.yüzyılın ortalarında yapıldığı sanılmaktadır. Türbede Şeyh Ahmet ve Şeyh Muhammet’e ait olduğu söylenen iki sanduka bulunmaktadır. Bu sandukaların üzerinde herhangi bir yazı olmadığından hangisinin şeyh Ahmet’e, hangisinin Şeyh Muhammet’e ait olduğu bilinmemektedir.

Türbe kare planlı, moloz taştan yapılmış, üzeri kubbe ile örtülmüştür. Kubbenin ağırlığını dört köşedeki gömme ayaklar taşımaktadır. Kubbeye geçişte pandantiflerden yararlanılmıştır. Türbenin güney duvarında mihrap, batı duvarında da küçük bir pencere bulunmaktadır. Türbe içerisinde herhangi bir bezemeye rastlanmamıştır. Günümüzde türbenin dışı betonla sıvanmıştır.


Şeyh Muhammet Ensari Türbesi (Merkez)

Kilis Yenimahalle’de İslam Bey Parkı içerisinde bulunan bu türbenin kitabesi bulunmamaktadır. Kilis Hurufat defterlerinde 1807 tarihli bir kayıttan türbe yanında bir de tekkenin bulunduğu öğrenilmektedir. Ancak bu takkeden günümüze herhangi bir iz gelememiştir. Arşiv kayıtlarından öğrenildiğine göre türbe, XVIII.yüzyılın sonlarına doğru yapılmıştır. Türbenin bulunduğu yerde eskiden bir mezarlık olduğu, buradaki mezarın üzerine de bu türbenin yapıldığı sanılmaktadır.

Kare planlı, moloz taştan yapılmış olan türbenin üzeri kubbe ile örtülüdür. Güney cephesinde yuvarlak kemerli bir girişi, doğu cephesinde bir penceresi bulunmaktadır. Mimari yönden bir özelliği bulunmamaktadır.


Şeyh Muhammed Bahaeddin ve Muhammet Şahabeddin Türbesi (Merkez)

Kilis Yenimahalle’de, Cumhuriyet Caddesi ile Dolappazarı Sokağı arasında bulunan bu türbe ile ilgili kaynaklarda bir bilgiye rastlanmamaktadır. Türbenin kuzey cephesindeki Türkçe yazılı altı satırlık bir kitabede burada gömülü bulunan Şeyh Mehmed Şehabeddin ile Şeyh Mehmet Bahaeddin Bağdadi’nin h.644 (1246) yılında şehit düştükleri belirtilmiştir. Ancak kaynaklarda bu kişiler ile ilgili bir bilgiye rastlanmamıştır. Türbenin mimari yapısından XIX.yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır.

Sultan II.Abdülhamid dönemine ait albümlerde bu türbenin bir resmi bulunmaktadır. Bu resme dayanılarak türbenin kubbe ile örtülü olduğu anlaşılmaktadır. Cumhuriyet Caddesi’nin genişletilmesi sırasında türbenin yarısı yıkılmıştır. Bugünkü durumu ile dikdörtgen planlıdır. Türbe kesme taştan yapılmış, üzeri tromplu yarım bir kubbe ile örtülmüştür. Türbenin kuzey ve batı cephesinde iki küçük penceresi bulunmaktadır. Batı cephesinde girişi vardır. Türbe içerisinde iki sanduka olup, bunların kimlere ait olduğunu belirten bir ibareye rastlanmamıştır.


Şeyh Muhammed Bedevi Türbesi (Merkez)

Kilis’in batısındaki Kalleş Dağı’nın güneyinde bir tepe üzerinde bulunan bu türbenin kitabesi bulunmamaktadır. Evliya Çelebi’nin “Şehrin batısında bir büyük tekke daha vardır. Burada sahabe-i kiramdan Şeyh Muhammed Arabi ve Rıttali denen meşhur bir kişi yatar” sözünden yola çıkılarak bu türbenin Şeyh Muhammed Arabi ve Rıttali denilen bir diğer sahabeye ait olduğu düşünülmektedir.

Türbe orijinalliğinden büyük ölçüde uzaklaşmış olmasına rağmen XIV.yüzyılın ikinci yarısında, buradaki bir mezarın üzerine yapıldığı sanılmaktadır. Türbe dikdörtgen planlı, kesme taştan yapılmış üzeri de kubbe ile örtülmüştür. Türbenin üst örtüsüne palmetleri andıran dendanlar sıralanmıştır.

Türbeye kuzey cephesindeki basık kemerli bir kapıdan girilmektedir. İç mekan ortada bir kubbe ile örtülü merkezi mekan ile yanlardaki beşik tonozlu iki eyvandan meydana gelmiştir. Kubbe de dört köşedeki sağır sivri kemerler üzerine oturtulmuştur. Bu arada pandantiflerden de yararlanılmıştır. Giriş kapısının karşısında mihrap, kuzey, doğu ve batı duvarlarına birer pencere açılmıştır.


Şeyh Mansur Türbesi (Merkez)

Kilis’in 3 km. güneyinde, bahçeler arasında bulunan bu türbeden Evliya Çelebi “Şeyh Mansur Türbesi” diye söz etmemektedir. Ancak şehrin kıblesinde, Hz.Peygamber’in sofrasını hazırladığından ötürü Simati denilen Şeyh Mehmet Simati’nin bir dergahı ve yanında da türbesinin olduğuna değinmektedir. Bu türbelerin ne olduğu bilinmemektedir. Büyük olasılıkla bunlar Şeyh Mansur Türbesi’nin çevresinde bulunuyorlardı.

Günümüze gelen ve kitabesi bulunmayan bu türbenin kime ait olduğu bilinmemekle beraber, halk arasında Şeyh Mansur Türbesi olarak tanınmaktadır. Türbenin mimari yönden bir özelliği bulunmamaktadır. Üzeri kubbe ile örtülü, yuvarlak kemerli giriş kapısının iki yanında yuvarlak kemerli iki penceresi vardır.


Şemûn Nebi Türbesi (Merkez)

Kilis Nureddin Mahallesi’nde, Medrese Sokağı ile Hasırcı Sokağı arasında bulunan türbenin kitabesi bulunmadığından yapım tarihi bilinmemektedir. Doğu cephesindeki kapının sağ üst köşesinde talik yazılı dört mısralı bir onarım kitabesi bulunmaktadır. Bu kitabeye göre Polo’lu Muhammed Efendi tarafından 1885 yılında, 1958’de de yerel dernek tarafından onarılmıştır. Kilis Hurfat Defterlerinde Şemun Nebi Zaviyesi’ne ait bir kayıt göz önüne alınacak olursa türbenin de XVIII.yüzyılda yapılmış olduğu anlaşılmaktadır.

Türbenin üç tarafı evlerle çevrili olup, yalnızca doğu cephesi açıktadır. Düzgün kesme taştan yapılan türbe kare planlıdır. Doğu cephesindeki düz lentolu bir kapıdan içerisine girilen türbe, mescit ve sandukaların bulunduğu iki bölümden meydana gelmiştir. Doğu cephesindeki kapıdan türbenin mescit bölümüne geçilmektedir. Bu mescidin sade bir mihrabı vardır. Mihrap nişine ve nişin iki tarafına geometrik ve bitkisel motiflerle bir bezeme yapılmıştır. Mescidin kuzeyindeki sandukaların bulunduğu bölümün ortası kemerle ikiye bölünmüş, bunlardan soldaki küçük bir kubbe ile örtülmüştür. Diğer bölümün üzeri mescitle birlikte betonla kapatılmıştır. Orijinal izlerinden bölümlerin beşik tonozla örtülü olduğu sanılmaktadır. Buradaki sandukalar üzerinde yazı olmadığından kimlere ait olduğu bilinmemektedir.


Bekir Dede Türbesi (Merkez)

Kilis Karaali Mahallesi’nde, Türbeler Sokağı’ndaki bu türbenin içerisindeki sandukada yazı bulunmamaktadır. Türbenin kuzey cephesindeki kitabede ise Türkçe olarak “Erenlerden Köfteci Bekir Dede” yazılıdır. Köfteci Bekir Dede’nin kim olduğu ve türbeyi kimin yaptırdığı bilinmemektedir. Hurufat Defterlerinde ismi geçmeyen bu türbenin yakınında bir zaviye olduğu bilinmektedir. Bu zaviyeden de günümüze herhangi bir iz gelememiştir.

Türbe kare planlı ve kesme taştan yapılmıştır. Üzeri basık bir kubbe ile örtülüdür. Türbedar Sokağı’ndaki basık kemerli bir kapıdan türbe içerisine girilmektedir. Kapının solunda basık kemerli bir pencere, onun da solunda sivri kemerli bir niş vardır. Türbenin içerisi bu pencereden aydınlanmaktadır. Türbe üzerini örten kubbe taştan yapılmış olmasına rağmen dıştan sıvanmıştır. Kubbe dört taraftaki kemerler üzerine oturtulmuş ve kemerleri de dört köşedeki gömme ayaklar taşımaktadır.