Kemençemin telleri. Dr.Mustafa DUMAN

Karadeniz Kemençesi, Kemençeciler ve Türküleri
Trabzon Arastirmalari Merkezi Vakfi Yayinlari: 3, Ist. 2004, 240 s. 50 Resim.



Dr. Mustafa Duman’in yazdigi Karadeniz Kemençesi, Kemençeciler ve Türküleri iki bölümden olusmaktadir. Birinci bölümde, kemençe sözcügünden baslayarak, kemençenin nereden geldigi, karadeniz kemençesinin yapisi özellikleri, yayilma alanlari, kisisel arastirmalar, derlemeler, yerli ve yabanci yazili, görsel kaynaklar yardimiyla irdeleniyor. Kemençe yapan ustalar, kemençenin degisik sekilleri ve kemençe kutulari hakkinda bilgiler veriliyor

Birinci bölümde ayrica, Karadeniz kemençesi etrafinda olusan efsaneler, anilar, siirler, türküler ve fikralar anlatilmaktadir. Özellikle kemençenin mensei konusundaki çalismalara genis yer verilmektedir. Bu konuyla ilgili görsel malzemede veriliyor.

Kitabin ikinci bölümünde; Trabzon, Giresun, Rize ve Ordu’da yetisen kemençeci ve türkücülerden toplam otuzunun yasamlari, sanatlari anlatilmakta ve türkülerinden çok sayida örnek verilmektedir. Bu sanatçilarin resimleri da kitaba eklenmistir. Kitapta yer alan kemençeciler, hem kemençe çalan, hem de türkü söyleyen, sanatçilardir. Yalnizca kemençe çalanlar kitaba alinmamistir.


Kitapta, yer alan kemençeciler sunlardir:


1. Halil Kodalak (Karaman),
2.( Rizeli) Sadik Aynaci,
3. Fehmi Alan,
4. Piçoglu Osman [Gökçe),
5. Mehmet Yavuz,
6. Hüseyin Dilaver,
7. (Durkaya) Kemal Ipsir,
8. Hasan Tunç,
9. Osman Genç,
10. Hasan Duman,
11. Hasan Sözeri,
12. Ferhat Özyakuboglu,
13. Bahattin Çamurali,
14. Ali Riza Temelli,
15. Fahrettin Dilaver,
16. Sami Mataraci,
17. Ahmet Yanik,
18. Sinan Kaya,
19. Katip Sadi,
20. Sirri Öztürk,
21. Hüseyin Köse,
22. Saffet Genç,
23. Sevket Köroglu,
24. Haci Kahvecioglu,
25. Ali Çinkaya,
26. Yusuf Cemal Keskin,
27. Hayri Yasar Karagülle,
28. Sait Uçar,
29. Dursun Dereli,
30. Hüseyin Biçak.

Kitabin sonunda, Dogu Karadeniz Bölgesi’nde yetisen diger kemençecilerden de kisaca sözedilmektedir. Bazi türkülerin notalari da verilmistir. Kitapta yer alan türkülerin hemen tamami ses bantlarinda kayitli olarak Dr. Mustafa Duman arsivinde bulunmaktadir. Kitabin sözlü malzemesinin çogu, bizzat yazar tarafindan, 20 yillik bir süre içerisinde, kemençecilerden ses alma aygiti ile derlenmistir. Derleme yapilan bu sanatçilarin bazilari artik hayatta degildir.

Kitapta kemençe konulu baska resimler ve kemençe, kemençe kutusu resimleri de vardir. Kitabin sonuna bazi türkülerin notalari eklenmistir. Kemençecilerden derledigimiz kemençe esliginde türküler ses kaydi olarak özel arsivimizdedir. Her kemençeciyle ilgili bölümün sonunda kaynakça verilmis ve arsivimizde bulunan onlara ait ses kayit bandlarinin da numaralari belirtilmistir. Ses kayitlarinin çogu, dügünlerde, eglence ve senliklerde, dogal ortamda gerçeklestirilmistir Az sayida ses kaydi piyasada satilan kasetlerden derlenmistir.

Hakkinda yeterli bilgi ve ses kaydi bulamadigimiz bazi kemençecilerle, yeni yetismekte olanlar ve ünleri itibariyle belki ikinci sirada bulunduklarini düsündügümüz sanatçilari da kitabin sonunda “Ve Digerleri” basligi altinda siraladik. Sanatçilarin il ve ilçe bazinda dagilisi Karadeniz kemençesinin Türkiye’de kullanildigi alanlari göstermesi bakimindan da ipuçlari vermektedir. Artvin’de, Gümüshane’nin Kürtün ve Torul kazalarinin köylerinde az da olsa Karadeniz kemençesine rastladigimizi bilgi olarak eklemek yararli olur.

Kaynak : www.zenha.org