Mehmet Ali Bey Camisi (Pınarbaşı)

Kayseri Pınarbaşı ilçesi Kayaönü Mahallesi’nde bulunan bu camiyi, Mehmet Ali Bey 1889 yaptırmıştır.

Cami kesme taştan olup dikdörtgen planlıdır. Son cemaat yeri ibadet mekanının uzantısı olan duvarlar ile bunların arasındaki birbirlerine yuvarlak kemerlerle bağlı dört yuvarlak sütundan meydana gelmiş, üzeri çatı ile örtülmüştür. Buradaki sütun başlıkları stilize akantus yaprakları ile süslenmiş ve bu yapraklar köşelerde volütler halinde dışarıya taşmıştır. Son cemaat yerinden ibadet mekanına giriş kapısı düz lentoludur ve bunun çevresi üç sıra silme ile çevrilmiştir. Ayrıca lentonun üzerine de rozet, ay ve güneşe benzer motifler kabartma olarak işlenmiştir.Girişin iki yanında mihrabiyeler kapının üzerinde de dört satırlık kitabesi bulunmaktadır.

Kitabe:

Ricâl-i devlet-i aliyyeden ve Sivas hânedanından
Silahtârzâde Mehmet Ali Efendi iş bu cami
Bin üç yüz yedi sene-i hicriyesinde bina ve kendisi de
Hitâm-ı inşâatda terk-i dağdağa-yı fenâ eylemiştir. Rûhu içün el-fatiha.

İbadet mekanının üzerini örten kubbe kuzeyde iki taş sütuna ve diğer yönlerde de duvarlar üzerine oturmuştur. Kubbenin yüksek bir kasnağı olup, on iki köşeli bu kasnağın her cephesinde birer pencere bulunmaktadır. Sütun ve duvarlardan kubbeye geçiş trompların yardımıyla olmuştur. Kubbenin içerisinde alçıdan bir madalyon ve natüralist çiçek motifleri ile bezenmiştir.

Caminin içerisi kubbe kasnağındaki pencereler dışında doğu ve batı cephelerinde dörder, güney ve kuzey pencerelerinde de ikişer, toplam on iki pencere ile aydınlatılmıştır.

Caminin güney duvarının ortasına yerleştirilen mihrap yarım daire şeklinde olup, stilize akantus yaprakları ve rozetlerle çerçeve içerisine alınmıştır. Minber ahşap olmasına rağmen üzerinde dikkati çeten bir süz elemanına rastlanmamaktadır. Caminin batısında bulunan yuvarlak gövdeli tek şerefeli taş minare 1959 yılında yapılmıştır.


Aziziye Camisi (Pınarbaşı)

Kayseri Pınarbaşı ilçesi Yeni Cami Mahallesi’ndeki meydanda bulunan bu caminin yapımını Sivas Valisi Ahmet Muammer Bey 1903 yılında başlatmış, 1912 yılında da tamamlanmıştır. Caminin mimarının ismi bilinmemekle beraber yapı üslubundan Ermeni ustalar tarafından yapıldığı sanılmaktadır.

Cami geniş bir avlu ortasında, kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen planlıdır. Kesme taştan olan cami dikdörtgen planlıdır. Kuzey yönünde bulunan son cemaat yeri ibadet mekanının duvar uzantıları arsında dikdörtgen iki taş paye ve bunları birleştiren sivri kemerlerden meydana gelmiştir. Orta bölümün üzeri iki yana meyilli bir çatı, yanlar da küçük birer kubbe ile örtülmüştür. Dikdörtgen bir çerçeve içerisine alınmış, iki yanında sütunçeler olan basık kemerli bir kapıdan ibadet mekanına girilmektedir. Kapının üzerinde üç satırlık bir kitabe bulunmaktadır:

Sivas vali-i âlîsi Ahmet Muammer Beyefendi hazretlerinin
Kaymakamlıkları esnasında vücuda getirdikleri âsâr-ı dîniyyeden
Vaz-i esas 1321 (1903 ) Aziziye Cami-i Şerifi Tarih-i hitâm 1331 (l912).

İbadet mekanının üzeri dört sütun üzerine oturtulmuş, yüksek kasnaklı bir kubbe ile örtülmüştür. Ayrıca kubbe dört taraftan basık beşik tonozlarla desteklenmiş, köşeler birer küçük kubbe ile tamamlanmıştır. İbadet mekanının orta bölümünü örten kubbe pandantifli olup dört taş sütun üzerine oturmuştur. Kubbenin ortasında XIX.yüzyılda sık sık kullanılmış alçı kabartma daire şeklinde bir madalyon olup, çevresi ve madalyonun içerisi akantus yaprakları ile bezenmiştir.

İbadet mekanın içerisi, yüksek kasnağındaki on iki pencere, kuzey yönü dışındaki duvarlarda üçgen alınlıklı ikişer, doğu ve batı duvarında dörder pencere ile aydınlatılmıştır.Güney duvarının ortasındaki iki sütünce ile sınırlandırılmış mihrap dikdörtgen şekilde, üçgen alınlıklıdır. Çevresi kubbedeki kalem işlerine benzeyen akantus ve kıvrık dallarla bezenmiştir. Mihrabın batısındaki ahşap minberi de yine XIX.yüzyıl üslubunda yapılmıştır. Caminin tek şerefeli minaresi giriş kapısının üzerine yerleştirilmiştir. Bu nedenle de son cemaat yerinde minarenin oturduğu duvarlar diğerlerinden daha kalın örülmüştür. Şerefe altı da silmelerle hareketli bir görünüm kazanmıştır.


Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Camisi (İncesu)

Kayseri İncesu ilçe merkezinde bulunan Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Külliyesi’nin bir bölümünü oluşturan camiyi, Merzifonlu Kara Mustafa Paşa 1670 tarihinde yapı topluluğu ile birlikte yaptırmıştır. Bunu belirten bir kitabe cami ve hamamın giriş kapıları üzerindedir. Ancak yapının mimarı hakkında bir bilgi bulunmamaktadır.

Yapı topluluğu ile birlikte cami değişik tarihlerde restore edilmiştir. Cami ile cami avlusuna girişi sağlayan kuzey kapı ile dükkanlar arasındaki onarım kitabesinde ilk onarımının 1860 yılında Sultan Abdülmecit (1839-1861) zamanında yapıldığı yazılıdır. Sonraki yıllarda cami Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce 1953-1954 yılında onarılmıştır.

Külliyenin batısında geniş bir avlunun merkezinde olan cami, kare planlı olup, üzeri sekizgen kasnaklı bir kubbe ile örtülmüştür. Kubbenin dört köşesine üzerleri kubbeli birer ağırlık kubbesi yerleştirilmiştir. Kubbe kasnağının kuleler dışında kalan bölümlerinde yuvarlak kemerli, alçı şebekeli birer pencere bulunmaktadır. Yöresel kesme taştan son derece itinalı bir şekilde yapılan caminin önünde üç bölümlü bir son cemaat yeri bulunmaktadır. İbadet mekanı iki sıra halinde altta dikdörtgen, üstte de sivri kemerli alçı pencerelerle aydınlatılmıştır. Pencereler alt sırada ve üst sırada üçer adettir.

Caminin kuzeybatı köşesinde kare kaideli, üzeri ince silmeli, yuvarlak gövdeli ve tek şerefeli minaresi bulunmaktadır.

Bulgurcu Camisi (İncesu)

Kayseri İncesu ilçesi Bulgurcu Mahallesi, Adım Sokak’ta bulunan bu camiyi Hacı Ahmet 1767’de yaptırmıştır. 1922 yılında da caminin bazı bölümleri genişletilmiş ve minaresi de onarılmıştır.

Kuzey-güney yönünde, kesme taştan, dikdörtgen planlı olan caminin avlusuna yuvarlak kemerli bir kapıdan girilmektedir. Son cemaat yeri altı ahşap sütunlu olup, üzeri çatı ile örtülüdür. İbadet mekanına girişteki yuvarlak kapı üzerinde üst üste iki kitabe bulunmaktadır. Bunlardan bir tanesi dört satırlı sekiz mısralı caminin yapım kitabesidir.

Kitabe:

Cenab-ı Hacı Ahmet İncesu’da – Edince bu ibadetgahı inşa
Temaşaya gelip cümle ahali – Kusurun bulamadı bir kimse asla
Bu Beytullah sa’yî ola meşhur – İde Firdevs’i Bâri ona me’vâ
Düşürdüm ben bu tarihi Hüsni – Ola mahbul-i Hakk bu hayrı vâlâ
1183 (1767).

İkinci Kitabe caminin 1922 yılında yapılan onarımını belirtmektedir.

Caminin ibadet mekanı 9.80x7.47 m. ölçüsündedir. Mihraba dikey olarak yerleştirilmiş iki adet sütun üzerindeki ahşap hatılların yardımıyla ahşap tavanı taşıdığı gibi, ibadet mekanını da üç sahna ayırmıştır. Ahşap tavan bindirme tekniğinde yapılmış olup, yörenin en güzel ahşap tavanlarının bir örneğidir. Mihrap ve minber orijinal olmayıp yakın tarihlerde buraya konulmuştur. İbadet mekanı alt ve üstte on bir pencere ile aydınlatılmıştır.

Son cemaat yerinin kuzeyinde kesme taştan tek şerefeli güdük bir minare bulunmaktadır.


Karakoyunlu Camisi (İncesu)

Kayseri İncesu ilçesi, Karakoyunlu Mahallesi, Karakoyunlu Caddesi üzerinde bulunan bu cami ismini Karakoyunlu aşiretinden almıştır.Camiyi orada yaşayanlar 1834 yılında yaptırmışlardır.

Cami arazi konumundan ötürü düzgün bir planı olmamakla beraber kuzey-güney yönünde dikdörtgene yakın bir plan göstermektedir. Kesme taştan yapılmış olan caminin kuzey yönündeki son cemaat yeri ile batısındaki tek şerefeli minaresi sonradan eklenmiştir.

Caminin giriş kapısı iki sıra silme ile daha gösterişli bir konuma getirilmiştir. Doğusuna bir mihrabiye eklenmiştir. Giriş kapısı üzerinde dört satırlık yapım kitabesi bulunmaktadır.

Kitabe:

Cem olup ehl-i hayırlar cümlesi itti kelam
Yaptırıp cami-i şerifi olur şâd-i bekâm
Lutf-ı emri Hakk ile oldu muvaffak mü’minin
Hûp Rânâ olmuş imdi bina âlî-makâm
Yâ İlâhî eyle makbûl hayrını hem sa’yini
Kıl inâyet kullarına bu sebeple fi’l-kıyâm
Nutkıyâ sen söyle imdi buna bir tarih-i tâm
Gel eda ola salatın sıdkla dârü’s-selâm.

Caminin ibadet mekanı mihraba dik olarak ikişer sütunla üç sahna ayrılmıştır. Bunlardan orta sahın biraz daha geniş tutulmuştur. Buradaki ahşap direkler üst örtüyü taşıdığı gibi yanlardaki duvarlar üzerine de dayanmıştır. İçerisi on dikdörtgen pencere ile aydınlatılmıştır. Mermer mihrabı ile ahşap minberi yakın tarihlerde yenilenmiştir.


Yeni Cami (İncesu)

Kayseri İncesu ilçesi, Yeni Cami Mahallesi, Yeni cami Sokağı’nda bulunan bu caminin yapım tarihi kitabesi bulunamadığından kesinlik kazanamamıştır. Yalnızca avlu girişindeki yuvarlak kemerli kapıda minarenin 1900 yılında yapıldığı yazıldır.

Cami kesme taştan kuzey-güney yönünde uzanan dikdörtgen planlıdır. İçerisi üç sütun ve bir yığma ayak tavanı taşımaktadır. Bu sütunlar kemerlerle birbirlerine bağlanmış olup, caminin içerisini mihrap eksenine dik üç bölüme ayırmıştır. Caminin içerisi her cephede beşer tane olmak üzere altlı üstlü 20 pencere ile aydınlatılmıştır.

Mihrap alçıdan yapılmış 2000 yılında da mermer levhalarla üzeri kaplanmıştır. Üstünde sekiz sıra mukarnaslı bir kavsarası vardır. Mermer minber de yakın tarihlerde yenilenmiştir. Batı cephesindeki minaresi kesme taştan ve tek şerefelidir.