Eskişehir Kaleleri


Seyitgazi Kalesi (Seyitgazi)

Eskişehir Seyitgazi ilçesindeki Seyitgazi Kalesi, volkanik bir kaya kütlesi üzerinde bulunmaktadır. Kale Bizanslılar döneminde çevreyi kontrol altında tutmak için yapılmıştır. Kalenin bunduğu yerin stratejik konumda oluşundan ötürü de Selçuklular, ardından da Osmanlılar buraya önem ermişlerdir. Her iki dönemde de kale onarılmış ve bazı ilavelerle genişletilmiştir. Osmanlı döneminde kale önemini yitirmiş ve XV.yüzyıldan sonra da terkedilmiştir. Bundan sonra harap olmuş ve yıkılmıştır. Günümüze kalenin surlarına ait duvar kalıntıları dışında belirgin bir izi gelememiştir.

Bizanslılar kalenin yapımında yakınındaki Antik Pessinus kentinin kalıntılarından yararlanmışlardır. Kesme taş ve antik çağ mermer blokları ile örülen kale duvarlarında yer yer antik mimari parçalara da rastlanmaktadır. Kalenin altı sur kapısı bulunuyordu.Günümüze ulaşan sur duvarlarından muntazam bir işçilikle yapıldıkları anlaşılmaktadır. Ayrıca kalenin içerisinde sarnıçlar, depolar ve tahıl ambarlarının kalıntıları ve duvarları gelebilmiştir.


Sivrihisar Kalesi (Sivrihisar)

Eskişehir Sivrihisar ilçesinde Kral Yolu üzerinde bulunan ve bu yolu kontrol eden Sivrihisar Kalesi Bizanslılar tarafından yaptırılmıştır. Kral yolu nedeniyle bu kalenin Bizans dönemi öncesinde bulunup bulunmadığı konusunda yeterli bir bilgimiz bulunmamaktadır. Günümüze kalıntıları gelen kalenin yapımında Bizanslılar, Seyyitgazi Kalesinde olduğu gibi Antik Pessinus kentinin taşlarından yararlanmışlardır.

Sivrihisar Kalesinin dışa açılan altı kapısı bulunuyordu. Sur duvarlarında kesme taş, mermer parçaları ve moloz taşlardan yararlanılmıştır.

Selçuklular ve bir süre de kuruluş yıllarında Osmanlılar tarafından kullanılan kale terkedilmiştir.Günümüze sur duvar kalıntıları ile kale içerisindeki su sarnıçları, tahıl depoları ve yer altına yapılmış bazı mekanlar dışında pek fazla bir kalıntı gelememiştir.


Doğanlı Kale (Seyitgazi)

Eskişehir Seyitgazi ilçesinin Çukurca Köyü yakınında bulunan Doğanlı Kale, Frigler döneminde yapılmış, Roma ve Bizans dönemlerinde de kullanılmıştır. Bu kalenin üst kısmındaki kaya parçası “doğan”a benzetildiğinden ötürü de Doğanlı Kale ismi ile tanınmıştır.
Vadiye hakim olan bu kale yedi kattan oluşmuş, Roma ve Bizans döneminde buraya yer altı geçitleri ile mezarlar eklenmiştir. Bu nedenle de bu kale aynı zamanda bir kaya mezarı olarak da kullanılmıştır. Kale içerisinde katları birbirinden ayıran merdivenler ve kayaların oyulması ile meydana getirilen odalar bulunmaktadır.


Frig Kaleleri (Sivrihisar)

Eskişehir Sivrihisar’dan Yazılıkaya’ya ulaşan tepelerde bir takım Frik kalelerinin kalıntıları bulunmaktadır.
Frig soylularının, yöneticilerinin ve askerlerin yaşadığı bu kalelerden pek az kalıntı günümüze gelebilmiştir. Bunların başlıcaları Deveboynu Kalesi, Pişmiş Kale, Gökgöz Kalesi ve Akpara Kalesi’dir. Bu kalelerde sarnıçlar, depolar ve ev kalıntılarına rastlanmıştır. Aynı zamanda da bazıları mezar olarak kullanılmıştır.

Eskişehir Sivil Mimari Örnekleri


Eskişehir’de, Kurtuluş Savaşı sırasında Yunan işgalinden sonra, işgalden çekilirken şehri yakmışlar bu nedenle de pek çok sivil mimari örneği ortadan kalkmıştır. Bunun yanı sıra Türkiye’nin pek çok yerinde olduğu gibi 1950’li yıllardan sonra yeni yapılanma süreci içerisinde Eskişehir’in eski Türk evleri de yerlerini anlamsız beton yığınlarına bırakmıştır. Milli Eğitim Bakanlığı’nın o yıllarda eski eserleri korumakla yükümlü yasalar olmadığından evlerin kamulaştırılması ve sit alanı ilan edilmeyişinden ötürü de yıkım hız kazanmıştır. Bununla beraber Eskişehir’de özellikle Odunpazarı semtinde eski Türk evlerinden örnekler eski mahalle ve sokaklarda günümüze kadar ulaşabilmiştir. Bu evlerden günümüze gelen Cumhuriyet dönemi milletvekillerinden İbrahim Yeşilefendi’nin XIX.yüzyılda yapılmış olan evidir. Bunun yanı sıra Cumhuriyetin ilk yıllarında, I.Ulusal Mimarlık Döneminde yapılmış olan eski askerlik şubesi (Cumhuriyet Tarihi Müzesi), Mal Hatun İlkokulu, Eskişehir Hükümet Konağı, Eskişehir Gar Binası gibi yapılar da sivil mimari örnekleri arasındadır.

Eskişehir Odunpazarı’ndaki Türk sivil mimari örneklerini yansıtan evler çoğunlukla karkas ve ahşap yapılar olup, bunlar dar ve çıkmaz sokaklar üzerinde birbirlerine bitişik olarak yapılmışlardır. Dışarıya taşkın olan cumbaları, geniş kırma saçaklarıyla kendilerine özgü bir konumdadırlar. Yöredeki evlerin bazıları bahçe içerisindedir. Bunlardan bahçeler önde, konutlar ise daha geride bulunmaktadır.

Eskişehir’deki sivil mimari örneklerinden olan evler genellikle 1-3 katlı olarak yapılmışlar, alt katta mutfak, depo, yemek odası gibi hizmet servislerine yer verilmiştir. Üst katlar ev halkının yaşamını sürdürdüğü bölümlerdir. Bunlarda dışa çıkıntılı olanlar da ön cephelerdeki pencerelerin yanı sıra iki tarafa da pencere yerleştirilmiş ve böylece yöreye özgün daha büyük ve daha önemli olan köşe odaları oluşturulmuştur. Evlerin üst katları daha çok yatak odası olarak düzenlenmiş, bunların bazılarına gusülhaneler de eklenmiştir. Oturma odalarının çevresi sedirler, dolaplar yerleştirilmiştir. Bu evlerde ahşap işçilik de ağırlık kazanmıştır. Özellikle evlerin geniş saçakları, kapıları, pencereleri, konsolları, tavanları ve dolapların da ağaç işçiliği özenle uygulanmıştır. Ayrıca ahşap tavanlar ve dolap kapakları kalem işleri ile de bezenmiştir.

Eskişehir Odunpazarı’ndaki zengin evlerinde harem ve selamlık olmak üzere iki ayrı bölümden yapılan örnekler de bulunmaktadır. Bu evlerin yapımında moloz taş, ahşap, kerpiç, blok taş kullanılmış, genellikle çatılar oluklu kiremitlerle kaplanmıştır.

Eskişehir Çeşmeleri


Eskişehir’de sıcak su kaynaklarının çok olmasına rağmen, şehir içi çeşmelerinden örnekler hemen hemen yok denecek kadar azdır. Bunların büyük çoğunluğu çeşitli yapılanmalar sırasında ortadan kalkmıştır. Ayrıca Kurtuluş Savaşı sırasında da şehrin yakılması nedeniyle de çeşmelerden çoğu yok olmuştur.


Gecek Köyü Çeşmesi (Sivrihisar)

Eskişehir Sivrihisar ilçesinin Geçek Köyü’nde 1175 yılında yapılmış olan Geçek Ulu Camisi’nin yanında çeşmesi de bulunmaktadır.

Çeşme, büyük ölçüde kesme taştan yapılmıştır. 2 m. genişliğinde sivri kemerle çevrili olan çeşme nişinin içerisinde ayna taşı ve altında da yalak kısmı bulunmaktadır. Çeşmenin arkasına da taştan su haznesi yerleştirilmiştir.

Eskişehir Müzeleri


Eskişehir Arkeoloji Müzesi (Merkez)

Eskişehir Arkeoloji Müzesi ilk kez l944-l945 yıllarında müze deposu olarak Alaettin Camisi’nde kurulmuştur. Bu depoda çevredeki antik kentlerden ve rastlantı sonucu ortaya çıkan çeşitli mimari parçalar ve heykeller bir araya getirilmiştir. Bundan sonra müze deposu Odunpazarı semtinde bulunan Kurşunlu Camisi külliyesinin bölümlerinden medrese odalarına depolanmış, büyük boy eserler de avluda teşhir edilmiştir. Müzede eserlerin artması, çevrede yapılan kazılar sonunda bu mekan yeterli olmayınca Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü Akarbaşı Mahallesi, Irmak Sokak’ta yeni bir müzenin yapımına başlatmıştır. Eskişehir Müze deposu müdürlük haline getirilerek yapımı tamamlanan yeni binada, teşhir ve tanzim çalışmaları da bitirildikten sonra l974 yılında ziyarete açılmıştır.

Eskişehir Arkeoloji Müzesinde eserler Tabiat Tarihi, Tarih Öncesi Çağ Eserleri, Klasik Çağ Eserleri, Sikke ve Taş Eserleri Seksiyonlarından meydana gelmiştir.

Müzenin Tabiat Tarihi Seksiyonunda Eskişehir ve çevresinden derlenen hayvan ve bitki fosilleri teşhir edilmektedir. Bunlar arasında en eski bir file ait diş ve kemikleri bu bölümün en önemli eserleri arasındadır.

Tarih Öncesi Çağ Eserleri Seksiyonunda Eskişehir çevresinde bulunmuş Tarih Öncesi Çağlara ait eserler bulunmaktadır. Kalkolatik Çağdan (M.Ö 5000) Hitit Çağına (M.Ö 2000) tarihlenen pişmiş toprak kaplar, madeni eşyalar, taş idoller, bu bölümde sergilenmiştir. Ayrıca Bronz Çağına ait mezar buluntuları, madeni kap kacaklar, iğne, balta, bıçak, hançer ve süs eşyalarından oluşan eserler de onları tamamlamaktadır. Demirci Höyük ve Küçükhöyük mezarlığından, Kocakızlar Tümülüsünden, Ballıhisar Köyü Pessinus ve Badabat, Han yer altı yerleşimi kazılarından Tarih Öncesi Çağlarına ait çeşitli eserler de yine bu bölümde yer almıştır. Karahöyük (Midaeum) Köyü’ndeki kurtarma kazısında bulunan onur yazıtı bölümün önemli eserleri arasındadır.

Klasik Çağ Eserleri Seksiyonunda Hitit (M.Ö 2000-l200) ve Frig Çağı’na (M.Ö l200-200) ait olan pişmiş toprak testiler, tabaklar, figürinler, madeni baltalar, iğneler, taş kolyeler sergilenmiştir. Helenistik Çağ’ın (M.Ö 300-M.S 20) keramikleri, koku şişeleri, kandiller, ve cam eserlere bu bölümde yer verilmiştir. Ayrıca Roma Çağı’na ait pişmiş toprak eserler, keramikler, figürinler, madeni eserler, Bizans dönemi kilise eşyalarından oluşan haçlar, gümüş aplikler, altın aziz kolyeleri, kandiller bu bölümde yer almıştır.

Müzenin sikke bölümünde ise Helenistik, Roma, Bizans ve İslâmi dönemlere ait çeşitli altın ve gümüş sikkelerden oluşan bir koleksiyon bulunmaktadır.

Müzenin Taş Eserler Seksiyonunda Kybele ve Men başta olmak üzere diğer mitolojik tanrılara ait heykeller, Asklepios Heykeli, Roma ve Bizans Çağı heykelleri, heykelcikleri, adak taşları ,çeşitli büstler ve Dorylaeum (Şarhöyük)’da bulunmuş taban mozaikleri, Geç Roma Çağı taban mozaikleri teşhir edilmektedir.

Müzenin Etnoğrafya Bölümünde de yöresel giysiler ile etnoğrafik malzemelere yer verilmiştir.


Akarbaşı Mahallesi,Hasan Polatkan Bulvarı No.86
Tel : (0222) 230 13 71
Faks: (0222) 230 17 49


İnönü Savaşları Müzesi (İnönü)

Eskişehir İnönü’de Kurtuluş Savaşı sırasında yapılan İnönü Savaşı’nda Garp Cephesi Komutanı İsmet İnönü’nün Karargah Binası olarak kullandığı ev l987 yılında Kültür Bakanlığı’na devredilmiş ve İnönü Savaşları Müzesi olarak l Nisan 200l’de ziyarete açılmıştır.

Müzede İnönü Savaşlarını içeren fotoğraflar, İnönü’nün ve diğer kumandanların vermiş oldukları cephe emirleri, Akşehir ll85 Sefer Malzeme Ana Depo Komutanlığınca verilen silahlar, İnönü Kaymakamlığı’nın savaş alanından topladığı silahlar ve askeri malzemeler sergilenmektedir. Ayrıca İsmet İnönü’nün resmi üniformalarının kopyaları, Eskişehir Arkeoloji Müzesi Etnografya bölümünden getirilen yöresel etnoğrafik eserler de burada sergilenmektedir.


İsmet Paşa Mahallesi Karargah Caddesi No:17 İnönü
Tel: (0222) 591 31 90


Seyit Gazi Müzesi (Seyitgazi)

Eskişehir Seyit Battalgazi Külliyesi’nin dershane ve müderris odalarında Kültür Bakanlığı tarafından kurulan Seyit Gazi Müzesi l966 yılında açılmış, l970 yılında ise yeniden düzenlenmiştir.

Müzede sergilenen eserler arasında Roma Döneminde yapılmış, Herakles Heykeli, pişmiş toprak eserler, çeşitli yöredeki antik kentlere ait mimari parçalar, mermer heykelcikler, çeşitli sikke ve mühürler, ateşli ve kesici silahlar, sancak, kubbe alemleri, şamdanlar, gümüş takılar ile yöresel giysiler sergilenmektedir.

Yapı topluluğunun avlusunda Roma ve Bizans dönemlerine ait mimari parçalar, sütunlar, sütun başlıkları, adak taşları ile Selçuklu dönemine ait mezar taşları bulunmaktadır.


Seyitgazi
Tel: (0222) 671 30 82


Yunus Emre Müzesi (Mihalıçcık)

Eskişehir Mihalıçcık ilçesinde, Yunus Emre Müzesi l974 yılında Kültür Bakanlığı tarafından ziyarete açılmıştır.

XIII.yüzyılda Eskişehir’de bulunan Yunus Emre’nin mezarı Yunan işgali sırasında yıkılmış, l949 yılında yapılan bir çeşmenin arkasına taşınarak yeni bir mezar yapılmıştır. Bu mezar XIII. Yüzyıl Selçuklu mimarisi üslubunda yapılmış, rumi, palmet dekorlu mezar lahti birbirlerine kemerlerle bağlanmış, sekiz sütunlu etrafı açık anıt mezarın ortasına yerleştirilmiştir.

Bu anıt mezarın bulunduğu yere l982’de bir kültür evi, cami ve şadırvan eklemiştir. Aynı zamanda buraya Yunus Emre’nin bir de heykeli konulmuştur. Kültür Evinde kurulan müzede ise Yunus Emre’yi tanıtan kitaplar, Yunus Emre’nin dörtlüklerini içeren levhalar sergilenmiştir. Burada Yunus Emre’nin ilk mezarından arta kalan mimari parçalar ile bazı etnoğrafik eserler de bulunmaktadır.



Cumhuriyet Tarihi Müzesi (Merkez)

Eskişehir Anadolu Üniversitesi, Mimar Kemalettin’in l916 yılında Turan Numune Mektebi olarak yaptırdığı binayı restore ederek 23 Nisan l994’de Cumhuriyet Tarihi Müzesi olarak ziyarete açmıştır. Müzenin kuruluşundaki amaç Türkiye Cumhuriyetinin Kurtuluş Savaşı sonrasında kültürel, siyası, ekonomik, sosyal yapılanmasını belgelerle topluma yansıtılması, anlatılmasıdır.

Müzede Atatürk’ün giysileri, masa saati, tabak, çatal, bıçak, kaşık, kahve fincanları, ağızlığı, tespihi, bastonu, kılıcı, kırbacı, tabancası sergilenmektedir. Bunların yanı sıra Çanakkale ve Sakarya Savaşlarına, Kongrelere, İnönü Savaşlarına, Büyük Taarruza, Cumhuriyetin ilk yıllarına ait 131 fotoğraf, Atatürk’ün yaşamının çeşitli dönemlerine ait portreler de onları tamamlamaktadır. Ayrıca Kurtuluş Savaşının özeti, devrimleri yansıtan bir resim ve Kurtuluş Savaşı ile Cumhuriyet Döneminde büyük hizmetleri olan Yavuz Kruvazörü, Muavenet-i Milliye, Nusret Mayın Gemisi, Alemdar Kurtarma Gemisi, Sütlüce Bandırma Vapuru ve Savarona gemilerinin maketleri de sergilenmektedir.

Müzede Atatürk ile ilgili video kasetlerini ve Atatürk ile Türkiye Cumhuriyeti ile ilgili konuları içeren bir de kitaplık bulunmaktadır.


Paşa Mahallesi Lise Cad.No.11 Odunpazarı
Tel: (0222) 335 05 80
Faks: (0222) 335 05 80/4345


Yunus Emre Etnoğrafya Müzesi (Merkez)

Eskişehir Valililiği tarafından kurulan ve yönetilen Yunus Emre Müzesi Odunpazarı’nda, Neo-Klasik Döneme tarihlenen bir binada kurulmuştur.

Müzede XIX. yüzyıl yaşantısı gözler önüne serilmiş ve o döneme ait eşyalar bir araya getirilmeye çalışılmıştır. Müzede hamam köşesi, çeyiz odası, mutfak eşyalar, kahve ile ilgili malzemeler, kahve tavası, soğutucu, değirmen cezveler , tepsiler, fincanlar, halı,kilim, cicim, zili sumak gibi düz yaygılar teşhir edilmektedir.


Odunpazarı Orta Mahalle, İsa Çelebi Sokak, No 7
Tel ve faks; (0222) 233 76 16


Lüle Taşa Müzesi (Merkez)

Eskişehir Valiliği, yumuşaklığı, kolay işlenebilirliği nedeni ile eski çağlardan beri süs eşyası yapımında kullanılan ve yalnızca Eskişehir bölgesinde çıkarılan lüle taşını yurtiçi ve yurt dışında tanıtmak amacıyla, Lüle Taşı Müzesini Yunus Emre Kültür Merkezi’nde 1991’de açmıştır.

Müzede lüle taşından yapılmış çeşitli objeler teşhir edilmektedir. Bu arada lüle taşını işleyen ve yapımında kullanılan aletler de sergilenmektedir. Yurtiçi ve yurtdışında açılan çeşitli sergilerde yer alan lüle taşı heykel yarışmasında yer alan eserler de müzede bulunmaktadır. Ayrıca gümüş-savat işçiliği örnekleri de müzede sergilenmiştir.


Yunus Emre Kültür Merkezi, 2 Eylül Caddesi
Tel-Faks : (0222) 233 77 57-233 05 82


TC.Devlet Demiryolları Müzesi (Merkez)

Eskişehir’de Devlet Demiryolları Müzesi, İstasyon Caddesi’ndeki garda 1998 yılında ziyarete açılmıştır.

Bu müzede demir yolculuğunun Osmanlı döneminden günümüze kadar gelişimi, demiryolu örnekleri, belgeler ve fotoğraflarla sergilenmiştir. Müzedeki eserlerin başında XIX.yüzyılda buharlı lokomotiflerin kullandıkları aydınlatma feneri, demiryolu bakımında kullanılan personelin taşınması için insan gücü ile hareket eden pompalı drezin, buharlı lokomotiflere su sağlayan tender, tenderin suyunu karşılayan su cenderesi, trenlerin hareketini yolculara duyuran kampana, XIX.yüzyılda ray düzeltmek için kullanılan pehlivani, karton biletler, trenlerde yolcuların yer numarasını ve tarihini yazan bilet kompostörü, XIX.yüzyıla makiniste hareket emrini ileten tren şefi borusu gelmektedir. Ayrıca İstanbul-Edirne arasında 1856 yılında askeri amaçlı olarak kullanılan telgraf makinesi, iki istasyon arasındaki haberleşmeyi sağlayan XIX.yüzyıl yapımı manyetolu telefon, manevralarda kullanılan işaret fenerleri, gemici feneri, karpit el lambası ve Osmanlı İmparatorluğu ile Cumhuriyetin ilk dönemlerinde yapılan gar binalarının, istasyonların fotoğrafları da onları tamamlamaktadır.


Havacılık Müzesi (Merkez)

Türk Hava Kuvvetleri Komutanlığı’nın yönetiminde olan, Anadolu Üniversitesi Yunus Emre Kampusu’nun karşısında bulunan Havacılık Müzesi 1998 yılında ziyarete açılmıştır.

Müzede, havacılık tarihini içeren çeşitli tip ve modellerde sivil ve savaş uçakları açık mekanda sergilenmektedir. Müzenin kapalı mekanda ise pilot giysileri, rozetler, maket uçaklar ve uçak motorları yer almaktadır. Kafeterya olarak düzenlenmiş bir uçakta ise müzeyi ziyaret edenlere çay, kahve ve hafif yiyecek hizmeti verilmektedir.


Çağdaş Sanatlar Müzesi (Merkez)

Yunus Emre kampusu içerisinde bulunan ve Anadolu Üniversitesi yönetiminde olan Çağdaş Sanatlar Müzesi I.Ulusal Mimarlık Dönemi yapılarından, döneminde Askeri Kışla ve Talimgah olarak kullanılan binada 2001 yılında Anadolu Üniversitesi tarafından restore edilerek ziyarete açılmıştır.

Müzede Güzel Sanatlar Fakültesi bünyesinde, zaman içerisinde toplanan 75 Türk ve 12 yabancı sanatçının eserleri sergilenmektedir. Bu müze konusunda Türkiye'deki ilk ve tek müzedir.


Pessinus Açık Hava Müzesi (Sivrihisar)

Eskişehir ili Sivrihisar ilçesi Ballıhisar (Pessinus) antik kentinde, Fransız Arkeoloji Enstitüsü tarafından yürütülen arkeolojik kazılar sonunda Pessinus antik kentinin büyük bir bölümü ortaya çıkarılmıştır.

Eskişehir Valiliği’nin desteği, Fransız Arkeoloji Enstitüsü’nün ve Eskişehir Arkeoloji Müzesi’nin katkıları ile 1988 yılında bir Açık Hava Müzesi düzenlenmiştir. Burada kazılar sonucu ortaya çıkarılan Pessinus antik kentinin mimari yapıları ile tek katlı küçük bir yapıda da küçük objeler sergilenmiştir.

Osmanlı Evi Müzesi (Merkez)

Eskişehir Odunpazarı Semti, Dede Mahallesi'nde XIX.yüzyıla ait, Cumhuriyet döneminde ilk kurulan meclisin milletvekillerinden Halil İbrahim Efendi’nin (Sipahioğlu) “Yeşilefendi Evi” ismi ile tanınan evi Osmanlı Evi Müzesi olarak düzenlenmiştir. Bu ev aynı zamanda Atatürk’ün de konuk edilmesinden ötürü ayrı bir önem taşımaktadır.

Yeşilefendi Evi’nin selamlık bölümü restore edilmiş ve 1984 yılında Kültür Bakanlığı tarafından müze olarak ziyarete açılmıştır.

Bodrum ve zeminin üzerindeki üst kattan ibaret olan bu ev ağaç işçiliği ile dikkati çekmektedir. Ayrıca cumbalı ve ocaklı olan başodasının süslemeleri de oldukça zengin bir görünümdedir. Müze olarak düzenlendikten sonra evde yöresel etnoğrafik eserler sergilenmiştir.