Doğu Anadolu Bölgesi Yeryüzü Şekilleri
Türkiye'nin en dağlık ve engebeli alanlarının bulunduğu Doğu Anadolu Bölgesi'nin ortala*ma yüksekliği 2.000 metredir. Bölgenin yüzey şekilleri oldukça karmaşıktır. Doğu Anadolu Bölgesi'nin her kesiminde yüksekliği 2.500 metreyi aşan dağlara, bazı kesimlerinde de bu yüksekliğe ulaşan ovalara rastlanır. Başkale Ovası'nın 2.400 metre olan yüksekliği, nere*deyse Marmara Bölgesi'nin en yüksek dağı olan Uludağ'ın (2.543 metre) yüksekliği ka*dardır.
Doğu Anadolu Bölgesi'ni kuzeyden sınırla*yan dağlık alan, Erzincan kentinin doğusun*daki Esence Dağı'nda 3.549 metreye yükselir. Bölgenin orta kesiminde yer alan Karasu-Aras Dağları, batı-doğu doğrultusunda kesin*tisiz bir sırt biçiminde uzanır. Batıda Uzunyayla'nın doğusunda beliren bu dağlar, Munzur, Mercan, Bağırpaşa, Palandöken, Sakal-tutan, Çakmak, Aşağıdağ ve Perli sıraların*dan sonra doğuda bölgenin ve Türkiye'nin en yüksek kütlesi olan Ağrı Dağı'na ulaşır. Doğu Anadolu Bölgesi'ni güney*de bir içbükey yay biçiminde uzanan Güney*doğu Toroslar sınırlar. Bu dağların güneydoğusundaki Buzul Dağı ola*rak da bilinen Cilo Dağı, Uludoruk da denen Reşko Tepesi'nde 4.135 metreye yükselir. Ağrı ile Güneydoğu Toroslar arasında bazı sönmüş yanardağ konileri yer alır. Bunlardan başlıcaları Tendürek Dağı (3.660 metre), Aladağ (3.356 metre), Süphan Dağı (4.051 metre) ve Nemrut Dağı'dır (2.828 metre).
Doğu Anadolu Bölgesi'nde dağ sıralarını birbirinden ayıran batı-doğu doğrultulu çok belirgin iki çöküntü alanı vardır. İçinde çeşitli ırmakların aktığı bu çöküntü alanlarının alçak kesimlerindeki Erzincan-Tercan-Erzurum-Pasinler-Iğdır çöküntü alanı dizisi, kuzeydeki dağlık alan ile Karasu-Aras Dağları'nı birbi*rinden ayırır. Güneydeki Elbistan-Malatya-Uluova (Elazığ)-Palu-Muş çöküntü alanı dizisi ise Karasu-Aras Dağlan ile Güneydoğu Toroslar'ı birbirinden ayırır. Bölgenin başlıca yüksek düzlükleri, Erzurum-Kars ve Ardahan yaylalarıdır.
Ağrı, Süphan, Cilo ve Sat dağlarında küçük buzullara rastlanır. Bingöl ve Munzur dağla*rında da buzul aşındırmasıyla oluşmuş çok sayıda buzyalağı ve buzyalağı gölü vardır.
Doğu Anadolu Bölgesi'nin yüksek ve karlı dağlarından kaynaklanan suların büyük bir bölümü Fırat ve Dicle ırmakları aracılığıyla Basra Körfezi'ne, bir bölümü de Aras ve Kura ırmakları aracılığıyla Hazar Denizi'ne dökülür. Kuzeydoğudaki küçük bir yörenin suları Çoruh Irmağı aracılığıyla Karadeniz'e, güneybatısından kaynaklanan bazı küçük akarsular da Seyhan ve Ceyhan ırmaklarına katılarak Akdeniz'e ulaşır. Bazı akarsular ise denize ulaşmaz; kapalı havza olan Van Gölü gibi göllere dökülür.
Türkiye'nin en büyük doğal gölü olan Van ile günümüzdeki en büyük yapay göl olan Keban, Doğu Anadolu Bölgesi'nin sınırları içindedir. Öteki önemli göller Çıldır, Erçek, Hazar ve Karakaya baraj gölüdür.
Türkiye'de depremle en çok sarsılan yöre*lerden bazıları Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer alır. Bunun nedeni, Doğu Anadolu ve Kuzey Anadolu kırık kuşaklarının bazı bö*lümlerinin bölgeden geçmesidir.
|
01-19-2012, 22:45
Normal
