ÇÖZÜNÜRLÜK

Belirli bir sıcaklıkta 100 ml veya 100 gr çözücüde çözünebilen maksimum madde miktarıdır.
Çözünürlük;
a) çözücü ve çözünenin cinsine
b) sıcaklığa
c) gazlar için basınca
d)ortak iyon etkisine
bağlıdır.
Çözücü ve çözünenin cinsine göre;
Benzer benzeri çözer, polar maddeler polar maddelerle, apolar maddeler apolar çözücülerde daha iyi çözünür.
Sıcaklığa göre;
Katıların çözünürlüğü sıcaklık arttıkça genellikle artar.
Gazların çözünürlüğü sıcaklık artarsa azalır.
Basınca göre;
Basınç değişiminin katıların çözünürlüğüne etkisi yoktur.
Gazların çözünürlüğü ise basınç artıkça artar.
Ortak iyon etkisi; ortak iyonlar olması bir maddenin çözünürlüğünü azaltır. Tuzlu su içinde tuz çözmek daha zor olacaktır çünkü içinde zaten bir miktar tuz vardır.

ÇÖZÜNME OLAYI
Bir madde bir çözücüde çözünürken maddenin tanecikleri birbirinden ayrılmalıdır ve bu tanecikler çözücü molekülleri tarafından sarılmalıdır. Bu arada çözücü molekülleri arasında da boşluklar oluşmalıdır.
Çözünen taneciklerin birbirinden uzaklaşması enerji gerektirir. Çözücü içinde bunların dağılımına elverişli boşluklar açılması yine enerji ister. Bundan dolayı çözünme olayı ısı isteyen bir olaydır yani endotermiktir. Öte yandan çözücü tanecikleri ile çözünenler arasında kararlı bir çekim olursa enerji açığa çıkar yani çözünme ekzotermiktir.
Not: Çözünme hızı ile çözünürlük birbirinden farklıdır. Bir katı maddenin çözünürlüğü değiştirilmeden çözünme hızı arttırılabilir;
 Katının toz haline getirilmesi
 Karıştırarak çözmek
 Sıcaklığı artırmak hem çözünürlüğü hem de çözünme hızını arttırır.

Çözünürlüğe Etki Eden Faktörler
Çözünürlük, az çözünen bir madde ile doymuş bir çözeltisindeki iyonları arasında
oluşan heterojen bir denge ile ilgili olduğuna göre, bu dengeye dışardan bir etki
yapıldığında Le Chatelier ilkesi gereğince denge bu etkiyi azaltılcı yönde bir tepki
gösterecektir ve dolayısıyla çözünürlüğe etki edecektir.
Çözünürlük dengesine ve dolayısıyla çözünürlüğü etkileyen faktörler olarak bu
bölümde; ortak iyon etkisi, yabancı iyon etkisi, hidrojen iyon derişiminin (pH)
etkisi, kompleksleşmenin etkisi ele alınacaktır..



DERİŞİM (KONSANTRASYON)
Verilen bir çözelti için belirli bir miktar çözücüde çözünmüş madde miktarına derişim denir.
Seyreltik çözeltiler: derişimin düşük olduğu çözeltiler
Derişik çözeltiler: derişimin yüksek olduğu çözeltiler

a) % Derişim
100 gr çözeltide çözünmüş olan madde miktarına % derişim denir. Örneğin; 60 gr su, 40 gr şekerle hazırlanan bir çözelti %40’lıktır.
b) Molar derişim (molarite)
1 lt çözeltide çözünmüş olan madde miktarına molarite denir. M=n/V
c)Mol kesri
Bir çözeltideki bileşenlerden birinin mol sayısının toplam mol sayısına oranına mol kesri denir. Her zaman mol kesirlerini toplamı 1’dır. (Mol: 6,02.1023 taneciğe bir mol diyoruz.)
d)Normalite
1 lt çözeltide çözünen maddenin eşdeğer gram sayısıdır.

Eşdeğer gram sayısı= molekül(atom) ağırlığı N=M. Etki değerliği
Etki değerliği

Etki değerliği: Asit ve bazlar için değerlik demektir. Tuzlarda ise pozitif yüklerin toplamıdır. Redoks tepkimelerinde tepkime yazıldığında alınan ya da verilen e sayısıdır.

Deneyin Yapılışı

Bir tüp içerisine 5ml. Saf su konur. 2gr. KNO3 ilave edilir, bir spora tutturulur. Su banyosu içinde katı madde tamamen çözününceye kadar bagetle karıştırılır. Çözelti kısa bir süre ısıtılır, sonra tüp su banyosundan çıkarılır. İçine yavaşça bir termometre yerleştirilir. Soğuma sırasında çözeltinin kristalleşmeye başladığı sıcaklık kaydedilir. Bu işlemler 4,6,8 gr KNO3 kullanılarak tekrarlanır.

Sonuçlar ve Hesaplamalar

Madde Eridiği sıcaklık Kristalleşmeye başladığı sıcaklık
2 gr/ 5 ml su 38 0C 29 0C
4 gr/ 5 ml su 48 0C 40 0C
6 gr/ 5 ml su 58 0C 50 0C
8 gr/ 5 ml su 68 0C 60 0C
*Yatay eksene sıcaklığı, düşey eksene 100ml. suda çözünen KNO3 miktarlarını kaydederek KNO3 sıcaklığa bağlı çözünürlük eğrisi ektedir
.

hımmm sağol bilgi için