Cari açığı çözmek için 6 tedbir


AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Bülent Gedikli, cari açıkla ilgili hükümete bir rapor sundu.
Hükümet, Türkiye ekonomisinin yumuşak karnı olarak gösterilen cari açık sorununa çözüm bulmak için harekete geçti. Yıl sonu tahmini 50 milyar dolar olarak yeniden revize edilen cari açık sorunu 'altı formül' ile çözüme kavuşacak.



AK Parti'nin ekonomi kurmaylarından Bülent Gedikli'nin hazırladığı rapor, son yapılan Ekonomi Değerlendirme Toplantısı'nda masaya yatırıldı.

Ekonomiye ince ayar yapma hazırlığında olan hükümet, ekonominin önündeki en büyük tehditlerden birini oluşturan cari açığa çözüm bulmak amacıyla çalışmalara başladı. 2008'de ivmesi artan enerji ve gıda fiyatlarına paralel olarak cari açık ocak-mart döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 30,3 artarak 12 milyar dolara yükseldi.

Cari açıkta yılın başında hedef 50 milyar dolar ilan edildi. Cari açıktaki artış oranının yeniden yükselme eğilimine girmesi üzerine AK Parti'nin ekonomi kurmayı Bülent Gedikli, hazırladığı raporda cari açığa 6 kalemde çözüm önerdi.

Gedikli, raporunu Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın geçtiğimiz hafta gözündeki rahatsızlık sebebiyle katılamadığı Ekonomi Değerlendirme Toplantısı'nda Başbakan Yardımcısı Nazım Ekren başkanlığında açıkladı. Kurul üyesi Gedikli, bireysel olarak hazırladığı cari açık raporunu ekonomi bakanlarının da hazır olduğu bir ortamda sundu.

Altı başlık altında hazırlanan rapora göre cari açığın üzerinde yabancı sermaye girişi dengelenseydi 20 milyar dolar düşük faiz ve kâr payı ödenecekti. Etkin bir deniz taşımacılığı yapılsaydı navlun, sigorta ve taşımacılık için 20 milyar dolar daha düşük ödeme yapılacaktı. Altın ithalatı kontrol altına alınmadığı için fazladan 10 milyar dolar ödeme yapıldı.

Bavul ticareti geliştirilemediği için Türkiye 20 milyar dolarlık dövizden oldu. İşçi dövizlerinin artırılması halinde 20 milyar dolar para girişi sağlanabilirdi. Yine rapora göre müteahhitlik hizmetleri gerileme yerine yaşanan olumlu dış konjonktüre paralel olarak artırılabilseydi fazladan 20 milyar dolar döviz girişi olacaktı.

Raporun ayrıntılarıyla ilgili Zaman'a bilgi veren AK Parti mali işlerden sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Bülent Gedikli, 2002 yılında 626 milyon dolar olan açığın 2007'ye gelindiğinde 37,4 milyar dolara yükselmesinin önünün bir an evvel alınması gerektiğini açıkladı.

Kendilerinin hükümet olduğu 6 yıllık dönemde 114 milyar dolarlık cari açık meydana geldiği özeleştirisinde bulunan Gedikli, 2002'de 6,4 milyar olan dış ticaret açığının 46,8 milyar dolara ulaşarak en büyük tetikleyicisi olduğunu vurguladı.

Bülent Gedikli'nin hazırladığı rapora göre, 2002'den itibaren Türkiye 56,7 milyar dolar yatırım gideri gerçekleştirdi. Son altı yılda toplam cari açığın yarısı cari açığı finanse etmek için gelen yurtdışı sermayeye yapılan faiz ve kâr payı ödemelerinden oluştu. Örneğin 2007 yılında yabancı sermayeye ödenen toplam yatırım giderleri 13 milyar dolar olurken, cari açık 37,4 milyar dolardı.


Altın ithalatına 6 yılda 20,6 milyar dolar gitti
AK Parti mali işlerden sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Bülent Gedikli'nin hazırladığı raporda Türkiye'nin altın ithalatının önemli miktarda arttığına dikkat çekildi.

1996-2001 döneminde Türkiye'nin altın ithalatı 9,2 milyar dolar iken son altı yılda bu rakam dünyada altın fiyatlarının artmasına karşılık 20,6 milyar dolar olarak gerçekleşti. Altın tüketiminde rekor kıran Türkiye'de, kişi başına düşen altın tüketimi, dünya ortalamasının 10 katı.

Gedikli, cari açığı yükselten faktörlerinden birini düşük döviz kuru ile altın ithalatındaki artışa bağlıyor. Son yıllarda artan dış ticaret açığının önemli ayaklarından birisi de bavul ticaretinin artan dış ticaret hacmi ile orantılı artmaması.

Cari açığı tetikleyen bir diğer kalemin yatırım giderleri olduğuna değinen Gedikli'ye göre, 2002 yılından itibaren Türkiye ekonomisi toplam 56,7 milyar dolar yatırım gideri gerçekleştirdi. Ağırlıklı olarak dış borç faiz ödemelerinden oluşan yatırım giderlerinin dönem boyu toplamı cari açığın yüzde 50'si kadardı.

Cari açık yangınını körükleyen en mühim sektörlerden birisi de denizcilik sektörü oldu. Türkiye'nin denizcilik sektöründeki yapısal darboğazları ve deniz filosunun eksikliği sebebiyle 6 yılda 24 milyar dolar dövizin yurtdışına çıkmasına yol açtı. 28 Şubat 'postmodern darbe' sürecinin ateşlediği yeşil sermaye tartışmaları ve halka açık tabela şirketlerinin oluşturduğu güvensizlik ortamının işçi dövizlerini azalttığını anlatan Gedikli, "Türkiye 1990'lı yıllardaki gibi işçi dövizlerini çekebilseydi son 6 yılda cari açık en az 20 milyar dolar daha düşük olacaktı." dedi.

Gedikli'nin raporundaki altı kalemin gerçekleşmiş olması halinde Türkiye 6 yılda 110 milyar döviz kazanacaktı. Son 6 yıldaki cari açığın 114 milyar olduğu dikkate alındığında, radikal bir değişikliğe gitmeden cari açığı ortadan kaldırmak mümkün olacaktı. Bülent Gedikli'ye göre Türkiye orta ve uzun vadeli bir sanayi politikası uyguladığı takdirde mevcut döviz kuru aynen korunsa dahi 3-5 yıllık bir vadede cari açık sorununun tamamen ortadan kalkması mümkün olacak.

Hüseyin Sümer - Erdal Şen