İşte bebeklerdeki erken teşhis edilmesi gereken hastalıklar..



Bebekler ve 7 yaşına kadar olan çocuklar çoğu zaman görme ile ilgili şikayetlerini bildiremezler. Bundan dolayı çocuklarda göz muayenesi rutin tarama ve kontrol muayeneleri kapsamında ele alınmalı. Bir başka deyişle bebekler hiçbir şikayet olmasa da değerlendirilmelidir. Göz Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Cenk Oğurtanı, ‘7 – 14 Ocak Körler Haftası’ vesilesiyle çocuklarda göz sağlığı ile ilgili bilinmesi gereken ön önemli bilgileri derledi.

Bebek ve çocuklarda görme gelişimi nasıldır?

İlk 6 aylık dönemde göz ve ona bağlı sinir yollarının gelişmesi çok hızlı bir şekilde ilerleyerek bebeğe 7/10 seviyesine kadar varabilen bir görme imkanı sağlar. Ama gelişme tabi ki durmaz. Daha yavaş da olsa 4 yaşına kadar gelişme devam eder. 4 yaş civarında görme yollarının kılıf geliştirmesi (myelinizasyon), 4 – 10 yaş arasında da görmeden sorumlu beyin bölümlerinin gelişmesi tamamlanır. Yenidoğan çağı ve ilk 6 aylık dönemdeki normal gelişim aşamalarının bilinmesi ve kontrol edilmesi önem taşımaktadır. 1 aylık bebekte artık gözlerin normal hizalanmasının gerçekleşmiş olması gerekir. Bu süre nadiren 3 aya kadar uzayabilir ve bu ayda artık çocuk yukarı ve aşağı doğru cisimleri takip edebilmeli. İki gözle tek görme (Binokülarite) bu ayda tespit edilebilir düzeydedir. 6 ayda tek gözle tek görme artık yerleşmiş durumdadır. Bebek kısıtlanma olmaksızın tüm yönlere bakabilmelidir. Bebeğin yatay korneal çapları mümkünse ölçülmeli ve kaydedilmelidir. Bu korneal çap tespiti doğumsal ve bebeklik çağı göz tansiyonu problemlerinin erken teşhisinde önemli olabilir.

Bebek ve çocuklarda göz muayenesi nasıl uygulanır?

Bebeklerin rutin kontrol muayeneleri sırasında çağa uygun değerlendirmeleri mutlaka yapmak gerekir. 6 aya kadar olan dönemde tüm bebeklerin göz hareketi ve kayma testleri indirekt yöntemle gözdibi muayeneleri ve skiaskopik yöntemle optik kusur tespiti muayeneleri gerçekleştirilmeli. Dikkatli bir klinik gözlemi de içeren ilk göz muayenelerinin tamamlanması ve hayatın daha sonraki dönemlerinde sürecek olan bu düzenli göz kontrolleri konusunda ailelerin bilgilendirilmesi, bebeği kontrolü altında tutan pediatristin veya aile hekiminin sorumluluğundadır.

Yenidoğanı tehdit eden hastalıklar hangileridir?

Bebeklerin ilk aylarında ve yaşlarındaki en önemli ve ciddi görme kaybı sebebi olan görme tembelliği (Ambliyopi) okul çağına yeni gelmiş olan çocukların %5 – 7’si gibi çok yüksek bir oranda tespit edilmiştir. Bu döneme kadar bu durumun çocuğun kendisi tarafından aileye bildirilmemesi ve bir şikayette bulunmamamsı sık rastlanan bir durumdur. Çünkü görme tembelliği genellikle bir gözü tutar ve çocuk bunun normal olmadığının farkında olmadığı için şikayet edemez. Bu durum rutin göz muayenesinin önemini artırıyor. Erken teşhisle tedavi edilebilecek olan görme tembelliğinin, 5 yaşından sonra tedavisi çok zordur. 5 yaşından sonraki tedavilerde etkili sonuç nadiren elde edilir. Görme tembelliği sonucu bin veya iki gözün görmesinde önemli derecede kayıplara uğramış bir insanın ileride istediği mesleği (pilotluk, cerrahlık, şoförlük v.b.) yapması imkansızlaşacak ve ehliyet gibi yaşamsal önemdeki belgeleri bile elde etmesi zorlaşacak.

Bebeklik çağında erken teşhis ve tedavisi önemli olan ve kısmen veya tam görme kaybına yol açabilen hastalıklar hangileri?

• Optik kusurlar ve görme tembellikleri
• Doğumsal kataraktlar
• Gözyaşı yolları tıkanıklıkları
• Şaşılıklar
• Doğumsal retina ve koroid hastalıkları
• Göz tümörleri
• Doğumsal glokomlar
• Kornea hastalıkları

Bu hastalıkların arasında hayati tehlikesi olan var mı?

“Retinoblastoma” adı verilen hastalık, ortalama olarak 18 aylıkken tesbit edilmektedir. Hastalık genellikle kendini gözlerde kayma ile gösterir. Erken teşhis bu durumda gözü kurtarmak bir yana, hayat kurtarıcı olabilir. Erken safhalardaki bir retinal tümörü ailenin kendisinin tespit edebilmesi imkansızdır. Aile tespit ettiği zaman da (aile genellikle gözde kayma şikayeti ile başvurur) tümör ilerlemiş olabilmekte ve tedavi şekli ve başarısı bu durumdan çok olumsuz etkilenebilmektedir.

Bunun dışında 2 – 2.5 yaş aralığında ortaya çıkan akomodatif (uyumla ilgili) şaşılıkların, doğumsal glokomlar ve kataraktların da erken teşhis edilmesi çok önemlidir.

Bebekler ve çocuklar için tavsiye edilen ideal rutin göz muayenesi periyodları nasıldır?

Bebek ve çocuklarda belirli ay ve yaşlarda uygulanması gereken rutin kontroller vardır. Bunları şöyle sıralamak mümkün:

• Doğumda
• 6. ayda
• 12. ayda
• 18. ayda
• 2. yaş
• 3. yaş
• Okul çağına kadar her sene