Üzerinde durulan konuyla ilgili soruları yanıtlayacak bilgiler veren anlatım biçimidir. Kullanım alanı oldukça geniştir. Her türlü ders kitabından, düşünce yazılarına dek bu anlatım biçimi kullanılır.
Açıklayıcı anlatım da çeşitli düşünce yöntemlerinden yararlanılır:
TANIMLAMA
Nesne ve kavramları en çok bilinen, belirgin özellik*leriyle vermektir. 'Bu nedir?' sorusuna kestirmeden ve*rilmiş özlü, kısa, yoğun yanıttır.
BETİMLEME
Tanımlama gibi açıklayıcı anlatımda kullanılan anla*tım olanaklarından biridir. Anlatılanı dü*şündürmek, gözde canlandırmaktır. Betimlemenin gücü gözleme, ay*rıntıları değerlendirmeye bağlıdır.
Betimleme tanıtmak amacıyla yapılıyorsa 'AÇIKLA*YICI BETİMLEME'de denilmektedir.
Dış dünyanın kendinde bıraktığı izlenimi sanatçı, okuyucuyu da duyurmak, ona da yaşatmak istiyorsa be*timleme 'İZLENİMCİ' dir.
Teknik betimleme yorumsuzdur. izlenimci betimleme kişisel olduğundan yazar, seçme yapar. Özel ayrıntıları dilediği biçimde kullanır.
ÖYKÜLEME
Olayı açıklayan anlatım biçimidir. Yazar, çoğu kez teknik betimlemeden yararlanır. Açıklama belli zaman, sıralamayla yapılır.
ÖRNEKLEME
Açıklamayı güçlendirir. Durumu so*mutlaştırdığından etkileyicidir.
KARŞILAŞTIRMA
Nesneler arasındaki ilgiyi benze*yen ya da benzeme*yen özellikleriyle belirlemektir.
GRUPLAMA
Düşünmenin temel yöntemlerinden bi*ridir. Benzer özelliklere göre yapılan bölümlendirme, sı*nıflandırmadır. Topluluğu, alt birimlerine indirgemek bö*lümlendirme, alt birimlerden çıkarak üst bölümler oluş*turma sınıflandır*madır.