1. dünya savaşında osmanlının savaştığı cepheler

**_SoN_** · 12-08-2013, 21:41

1. dünya savaşında osmanlının savaştığı cepheler

OSMANLI DEVLETİNİN SAVAŞTIĞI CEPHELER
KAFKASYA CEPHESİ
Nedenler:
1.Rusya'nın Doğu Anadolu'yu almasını önlemek
2.Rusya'nın İskenderun ve Basra körfezlerini ele geçirmesini engellemek
3.Orta Asya Türklerini Rusya'ya karşı ayaklandır*mak
4.Rusya'dan Bakü petrollerini almak
1 Kasım 1914 Rus ordularının Osmanlı topraklarına girmesiyle bu cephede savaşlar başladı. Enver Paşa komutasındaki birlikler Rus kuvvetlerini yenilgiye uğrat*mak için topluca taarruza geçti. Taarruz, ağır kış şartları, askerlerin bu ağır kış şartlarına göre hazırlanmaması, cephane yetersizliği ve tifüs hastalığı gibi nedenlerden dolayı başarıya ulaşamadı. Karşı saldırıya geçen Rus or*duları Erzurum, Erzincan, Muş, Bitlis ve Van'ı işgal etti*ler. Bu cepheye sonradan atanan Mustafa Kemal yönet*tiği birliklerle Muş ve Bitlis'in kurtuluşunu sağladı (1916).
Not: Bu cephedeki savaşlar Ruslarla yapılan Brest Litowsk anlaşmasıyla sona ermiştir (3 Mart 1918). Bu antlaşma ile Kars, Ardahan ve Batum yeniden Osmanlı toprağı olmuştur.

ÇANAKKALE CEPHESİ
Nedenler:
1.Doğu Avrupa'da Avusturya – Macaristan ve Al*manya'ya karşı güç duruma düşen Rusya'ya İtilaf Devlet*lerinin yardım götürmek istemeleri
2.İtilaf Devletlerinin ittifak devletlerine karşı Balkan*larda yeni bir cephe açmak istemeleri
3.İtilaf Devletlerinin Osmanlı Devletini saf dışı edip topraklarını paylaşmak istemeleri
4.İtilaf Devletlerinin ekonomisi bozuk olan Çarlığı, Bolşeviklere karşı kuvvetlendirmek istemeleri.
İtilaf Devletleri Çanakkale boğazını geçmek için yaptıkları saldırılarda başarılı olamadılar. Bunun üzerine Gelibolu yarımadasına asker çıkardılar. İtilaf Devletleri Gelibolu'daki savaşta yenilgiye uğradılar.
Sonuçlar :
1.İtilaf Devletlerinin İstanbul'u işgal etmeleri gecikti.
2.Savaşın coğrafi alanı genişledi.
3.Çok sayıda asker öldü.
4.Mustafa Kemal ulusal kahraman oldu.
5.Çarlık yönetime yardım gönderilmesi engellendi. Bu durum Çarlığı yıkıp Sosyalist bir yönetim kurmak isteyen Bolşeviklere yaradı.
Not : Bolşevikler 1917 yılında Ekim Devrimi deni*len İhtilâlle Rusya'da Çarlığa son verdiler.

KANAL CEPHESİ
Nedenler:
1.İngiltere'nin sömürgeleriyle olan ilişkilerini kesmek ve sömürgelerinden yardım almasını önlemek
2.Mısır'ı yeniden Osmanlı toprağı yapmak.
Almanya*'nın isteği doğrultusunda Osmanlı birlikleri 1915 Şubat ayında taarruza geçti. Taarruzlar başarılı olamadı. Ordu*nun çöl şartlarına göre hazırlanmaması ve Arapların İngi*lizlerle işbirliği yapması Osmanlı birlikleri*nin başarısızlı*ğına yol açtı.
FİLİSTİN – SURİYE CEPHESİ
Nedenler:
1.İngiltere'nin Osmanlı Devletinin Ortadoğudaki var*lığına son vermek istemesi
2.Arapların milliyetçilik fikrini benimseyerek Türkleri İngilizlerle birlikte Ortadoğu'dan çıkarmayı amaçlaması
Bu cephe, Kanal harekâtında Osmanlı birliklerinin yenilmesinden sonra açılmıştır. İngiliz kuvvetleri Sina ya*rı*madasını alarak Kudüs'e girdiler (1917). İngilizler Suri*ye'yi alarak Anadolu'yu ele geçirmeyi planladılar. Yıldırım orduları komutanlığına getirilen Mustafa Kemal İngiliz – Arap kuvvetlerini Şam'ın kuzeyinde durdurdu.
HİCAZ VE YEMEN CEPHESİ
İngiltere Mekke Emiri Şerif Hüseyin'le anlaşarak bü*yük bir Arap krallığı kurmak için Osmanlı birliklerine karşı saldırı başlattı. Osmanlı kuvvetleri İngiliz ve Arap birlik*le*rine yenildi.
Not: İngiltere Araplara Milliyetçilik fikrini benimsetmiş ve böylece Arapları kendi tarafına çekmeyi başarmıştır. İngiliz ca*susu Lawrance bu konuda etkili çalışmalarda bulun*muş*tur. Arapların milliyetçilik fikrini benimsemeleri Osmanlı padişahının halife olarak İtilaf Devletlerine karşı ilân ettiği "Cihat" çağrısının etkisiz kalmasına neden ol*muştur.

IRAK CEPHESİ
Bu cephe İngiltere tarafından açılmıştır. İngiltere'nin amaçları şunlardır.
1.Abadan petrollerini elinde tutmak
2.Türklerin İran üzerinden Hindistan'ı tehdit etme*sini önlemek
3.İran üzerinden geçip Rusya ile birleşmek
İngiltere Kasım 1914'de Basra'ya asker çıkardı. Bağ*dat yakınlarındaki Kut–el–Amara'da Osmanlı kuvvet*le*rine yenildi. İngiltere buna rağmen yapılan diğer savaş*ları ka*zanarak, Bağdat'ı aldı. Yenilgiye uğrayan Osmanlı birlik*leri geri çekildi.
GALİÇYA CEPHESİ
Balkanlar'daki bu cephede Rus ve Bulgar orduları arasında savaşlar olmaktaydı. Rusya'nın Bulgaristan'ı almasına karşı buraya gönderilen Osmanlı birlikleri ba*şarılı çalışmalarda bulundu. Alman ve Avusturya birlikle*ri yaptıkları taarruzla Galiçya'daki Rus orduları bozguna uğrattılar.
MAKEDONYA CEPHESİ
Sırbistan'ın Makedonya'yı almasını önlemek için açı*lan cephedir. Osmanlı Bulgaristanla birlikte bu cep*hede savaştı. Sırplar yenilgiye uğradı.
ABD'NİN SAVAŞA GİRMESİ
Rusya'da Bolşeviklerin Çarlık rejimini yıkmak için başlattıkları ihtilâl çalışmaları, Rusya'nın savaş gücünü azalttı. İtilâf devletleri Rusya'dan meydana gelebilecek boşluğu doldurmak için ABD'nin kendi yanlarında sa*vaşa girmesini istiyorlardı.
Almanya'nın İngiliz ve Fransız yolcu gemilerine deni*zaltıları ile saldırması çok sayıda ABD vatandaşının öl*mesine ve ABD ticaretinin aksamasına neden oldu. Bu*nun üzerine ABD harekete geçti. ABD başkanı Wilson savaş sonunda uygulan*ması amacıyla hazırladığı ilkeleri İtilâf devletlerine kabul ettirdi. ABD'nin savaşa girmesi ve Avrupa'ya asker gön*dermesi savaşın itilâf devletleri le*hinde sonuçlanmasına neden oldu.
WİLSON İLKELERİ(8 Ocak 1918)
1.Savaş sonunda yenenler, yenilenlerden toprak almayacak
2.Devletler arasında gizli antlaşmalara son verile*cek, açık diplomasi usulleri uygulanacak.
3.Yenilenlerden savaş tazminatı istenmeyecek.
4.Devletler arasındaki sorunlar barış yoluyla çö*züm*lenecek ve bu amaçla Milletler Cemiyeti kurulacak.
5.Osmanlı İmparatorluğunun Türk olan bölgelerin*deki Türklere egemenlik verilecek, Osmanlı yönetiminde bulunan diğer milletlere tam bir güvenlik içinde varlıkla*rını geliştirme olanakları tanınacak.
6.Boğazlar bütün devletlere açık tutulacak, bu du*rum uluslararası bir garanti altında olacak.
7.Milletlerin silâhlanmaları sınırlandırılacak, bu ko*nuda yeterli garanti sağlanacak.
Not: İtilaf Devletleri kendi gizli paylaşma planlarına uyma*yan Wilson ilkelerini ABD'ni kısa sürede savaşa katmak için kabul ettiler. İtilaf Devletleri savaş sonunda ilkeleri dikkate almayarak gizli paylaşma planlarını uyguladılar.

BREST–LİTOWSK ANTLAŞMASI (3 Mart 1918)
Rusya'da Bolşevikler ihtilâl yaptılar. Çarlık rejimi ye*rine Sosyalist bir rejim kurdular (1917). Bolşevikler, Çar*lık rejiminin İtilaf Devletleriyle yaptığı gizli anlaşma*ları açıkladılar. Böylece Osmanlı toprak*larının paylaşıl*ma*sıyla ilgili gizli planlar öğrenildi. Bolşevik yönetim İttifak devletlerine barış taraftarı olduğunu açıkladı. Bunun so*nunda Sosyalistler Almanya, Avusturya – Macaristan, Bulgaristan ve Os*manlı Devletiyle barış imzaladı. Ruslar, Kars, Ardahan ve Batum'u geri verdi.
Not: Kars, Ardahan ve Batum 1877 - 1878 Osmanlı - Rus savaşı sonunda yapılan Berlin antlaşmasıyla Rus*yanın eline geçmişti. Bu yerler Brest - Litowsk antlaş*masıyla tekrar Osmanlı toprağı oldu.

Not: İtilaf Devletleri Brest–Litowsk antlaşmasını ta*nımadıklarını açıkladılar. Çarlık rejiminin yeniden kurul*masına çalıştılar.

I. DÜNYA SAVAŞININ SONA ERMESİ
ABD'nin savaşa girmesi İtilâf devletlerine büyük güç kattı. Almanya Avrupa'da batı cephesinde geri çe*kilmeye başladı. Bulgaristan barış istedi, savaştan çe*kildi. Al*manya Kasım 1918 ateşkes kabul etti ve savaş*tan ay*rıldı. Avusturya – Macaristan İmparatorluğu İtalyanlar ile ateşkes imzaladı. Bulgaristan'ın savaştan çekilmesi so*nucu Almanya ile ilişkisi kopan Osmanlı Devleti Ekim 1918'de savaştan çekildi.
MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI(30 Ekim 1918)Bulgaristan'ın savaştan çekilmesi Osmanlı yönetimi*nin savaştan çekilme kararı almasında çok etkili oldu. İt*tihat ve Terakki Partisinin hükümeti olan Talât Paşa ka*binesi istifa etti. Yeni kabineyi Ahmet İzzet Paşa kurdu. Bu hükümet İtilâf (Anlaşma) devletlerinden barış istedi. Anlaşma Limni Adası'nın Mondros limanında im*zalandı. Anlaşmayı Osmanlı Devleti adına Rauf Orbay, Anlaşma devletleri adına da İngiliz amirali Kaltrop imza*ladı.
ANTLAŞMA HÜKÜMLERİ
1.Çanakkale ve İstanbul Boğazlarının açılması, Karadeniz'e serbestçe geçişin sağlanacak ve Çanakkale ve Karadeniz'deki silah mevzilerinin İtilâf Devletlerine teslim edilecek.
2.Osmanlı karasularındaki bütün torpil tarlaları ile torpito ve kovan mevzilerinin yerleri gösterilecek ve bunlar kal*dırılacak.
3.İtilâf devletlerinin bütün esirleri ile Ermeni esir*leri kayıtsız şartsız İstanbul'da İtilâf Devletlerine teslim edile*cektir.
4.Hudutların korunması ve iç asayişin sağlanması dışında, Osmanlı ordusu derhal terhis edilecektir.
5.Osmanlı savaş gemileri teslim olacak ve gös*teri*lecek limanlarda gözaltında bulundurulacaktır.
6.Karadeniz'deki torpiller hakkında bilgi verilecek*tir.
7.İtilâf Devletleri güvenliklerini tehdit edecek bir durumun ortaya çıkması halinde, herhangi bir stratejik yer işgal edilecektir.
8.Osmanlı demiryolları İtilâf Devletlerinin kontro*lünde olacak ve Osmanlı ticaret gemileri İtilâf devletleri*nin hizmetinde bulundurulacaktır.
9.İtilâf Devletleri, Osmanlı tersane ve limanların*daki araçlardan yararlanacaktır.
10.Toros tünelleri, İtilâf Devletleri tarafından işgal edilecektir.
11.Kuzeybatı İran'da ve Kafkasya'da bulunan Os*manlı kuvvetleri işgal ettikleri yerlerden geri çekile*cektir.
12.Hükümet haberleşmesi dışında, telsiz, telgraf ve haberleşme araçlarının tümü itilâf devletlerinin kontro*lünde olacaktır.
13.Askeri, ticari ve denizle ilgili madde ve malze*me*lerin tahrip edilmesi önlenecektir.
14.Alman ve Avusturya vatandaşları olan asker ve sivil görevliler Osmanlı topraklarını bir ay içinde terkede*ceklerdir.
15.Osmanlı savaş esirleri, itilâf devletlerinin elinde kalacak.
16.Osmanlı hükümeti, İttifak (Bağlaşma) Devletle*riyle bütün ilişkilerini kesecektir.
17.Altı ilde (vilayet–i Sitte – Erzurum, Van, Elazığ, Diyarbakır, Sivas, Bitlis) karışıklık ortaya çıktığında bu yerleri İtilâf Devletleri işgal edecektir.
Görünürdeki adı ateşkes olan bu anlaşma, ateşkes antlaşması değil Osmanlı devletinin ortadan kaldırılması planıdır.

MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASININ
UYGULANMASI SONUCU YAPILAN İŞGALLER:
1.3 Kasım 1918'de Musul İngilizler tarafından işgal edilmiştir.
2.13 Kasım 1918'de İtilâf Devletleri Donanması İstan*bul'a gemiştir.
3.İngiliz birlikleri İzmit, Samsun, Merzifon ve Batu*m'a yerleşmişler, Urfa, Antep ve Maraş'ı işgal etmiş*lerdir.
4.Fransızlar Adana ve çevresine asker yerleştirmiş*lerdir.
5.İtalyanlar Antalya ve Konya'yı işgal etmişlerdir.
6.Tüm haberleşme ve ulaşım İtilâf devletlerince de*denetlenmiştir.
Padişah Vahdettin antlaşma koşullarını ve ortaya çı*kan bu gelişmeleri ağır bulmasına karşın ileride İngiltere*' nin hoşgörüsüyle işlerin düzeleceği görüşünü savun*muştur. Böylece Padişah ve çevresi tahtın ve sal*tanatın devamında başka bir şeyi düşünmeyen bir tu*tuma gir*mişlerdir. Bu durum karşısında Ahmet İzzet Paşa hükü*meti ve yerine kurulan Tevfik Paşa hükümet*i istifa et*miştir.
Not: Ruslar Brest–Litowsk antlaşması nedeniyle sa*vaştan çekildikleri için Mondros'la başlayan işgallere ka*tılmamışlardır.

OSMANLI DEVLETİNİN PAYLAŞILMASI İÇİN
YAPILAN GİZLİ ANTLAŞMALAR
1.İstanbul ve Boğazların Rusya'ya bırakılması (1915) İngiltere, Fransa ve Rusya arasında yapılmıştır.
2.İtalya'nın İtilâf Devletleri tarafına geçmesini sağ*lamak amacıyla yapılan Londra Antlaşması (1915). Bu antlaşmaya göre Antalya ve çevresi ile Akdeniz kıyıları İtalya'ya verilmesi kararlaştırılmıştır.
3.Mac Mahon Antlaşması (1916): İngiltere'nin Mı*sır valisi ve Hicaz Emiri Şerif Hüseyin arasında imza*lan*mıştır. Bu antlaşmaya göre Türkler Ortadoğu'dan çı*karı*lacak ve İngiltere büyük bir Arap devletinin kurulu*şunu sağlayacaktır.
4.Sykes–Picot Antlaşması: İngiltere ve Fransa Güneydoğu Anadolu'yu, Irak'ı, Suriye'yi ve Arabistanı aralarında paylaşmışlardır. Bu antlaşma 1916 ve 1919 yılları arasında yapılmıştır.
5.Petersburg Antlaşması: Sivas, Kayseri ve Mer*sin hattının doğusundaki topraklar Fransa ve Rusya ara*sında paylaşılmıştır (1916).
6.St. Jean de Maurienne Antlaşması (1917): İz*mir dahil Batı Anadolu'nun İtalya'ya verilmesi kararlaş*tırıl*mıştır.
Not: İtilaf Devletleri yukarıdaki gizli paylaşma tasarı*larını gerçekleştirmek için Mondros Ateşkes Antlaşması*nın 7. maddesine dayanarak Anadolu'da iş*galler gerçek*leştirmişlerdir.

çıkmıştır.
1.ABD Milletler Cemiyetinin kurulması kararını al*dırdı.
2.İngiltere ve Fransa Osmanlı topraklarında kurula*cak devletler için "Manda – Himaye" yönetiminin kurul*masını kabul ettirdi. Bu suretle İtilâf Devletleri gizli ant*laşmalarda tespit etmiş oldukları toprakları ele geçirmeyi hedeflemişlerdir.
3.Konferansa katılan Yunanistan;
a)Türklerin İzmir'de Rumları öldürdüğü
b)Batı Anadolu ve Trakya'nın kendi tarihi toprakları olduğu
c)İtalya'nın Batı Anadolu'yu işgale hazırlandığı id*di*alarını öne sürdü.
İngiltere bu iddiaları destekledi. Çünkü İtalya'nın Doğu Ak*denizde tek başına bulunmasını istemiyordu. İngiltere sömürge*lerine giden deniz yolunu ve bölgedeki çıkarlarını koru*mak istiyordu. Fransa ve ABD'ni ikna ederek İzmir ve çevresi ile Trakya'nın Yunanistan'a ve*rilmesi kararını al*dırdı. İtalya bu duruma tepki gösterdi.
4.İtilâf Devletleri, Brest Litowsk antlaşması sonra*sında Rusların geri çekildiği topraklarda Ermenistan Devletinin kurulması kararını aldılar.
5.Boğazların gele*cekte bir komisyon tarafından yönetilmesini kararlaştırdı*lar.
İZMİR'İN İŞGALİ (15 Mayıs 1919)
Yunanistan Paris Konferansından sonra Mondros Ateşkes Antlaşmasının 7 maddesine göre güvenliği sağlamak amacıyla İzmir'e asker çıkardı. Ancak yerli Rumlar Yunan ordusunu şenliklerle karşıladılar. Türkleri tahrik ettiler. Gazeteci Hasan Tahsin Yunan askerlerine ateş açtı. Böylece kurtuluş savaşının ilk kurşunu atılmış oldu. Yunanlılar bu olayı bahane ederek İzmir'de katliam yaptı. İzmir'in işgali ilk önce İstanbul'da ve daha sonra değişik yörelerde yapılan mitinglerde protesto edildi. İz*mir'in işgali ülkede ulusal bilincin ve heyecanın artma*sını sağladı.
AMİRAL BRİSTOL RAPORU
Yunanlılar İzmir ve çevresini işgal ederken katliam*lar yapmışlardır. Bu durum protesto telgraflarıyla kınan*mış*tır. Bunu üzerine Paris Barış Konferansı adına ABD'li Amiral Bristol başkanlığında bir heyet Batı Anadolu'da incelemeler yaptı. Bu çalışmanın sonunda aşağıdaki so*nuçlar ortaya çıkmıştır.
1.İzmir ve Aydın ilinde güvenliğin ve huzurun bo*zulmasında Yunan başkomutanlığı sorumludur.
2.Yunan işgali din düşmanlığı şeklinde yapılmıştır.
3.Menemen katliamında tek sorumlu Rumlardır.
4.Yunanlılar, İtilaf Devletleri temsilcisinin iznini al*maksızın İzmir dışında bulunan Aydın, Manisa ve Turgut*lu'yu işgal etmişlerdir.
5.Hapishanelerdeki adi hükümlülerin kaçmalarında ve silahlanmalarında Türk hükümeti sorumludur.
6.Güvenliği korumak amacıyla yapılan Yunan işgali gerçekte bir toprak katma politikasına yönelmiştir.
7.Barış Konferansı Batı Anadolu'nun tamamıyle Yu*nanistan'a verilmesi konusunda kesin karar verirse, an*cak o zaman Yunan işgali uygun olabilir.
Not: Amiral Bristol raporuyla Batı Anadoludaki Yu*nan işgallerinin yanlış olduğu dünya kamuoyuna du*yu*rulmuştur.
Yunanlılar Wilson ilkelerine göre Batı Anadolu'daki nüfus çoğunluğunun Rum olduğunu, işgaller sırasında öne sürmüşler ve bu politikalarını gerçekleştirmek için Türklere karşı saldırılar düzenlemişlerdir.

12-08-2013, 21:41	#1
Kullanıcı Adı _SoN_	1. dünya savaşında osmanlının savaştığı cepheler 1. dünya savaşında osmanlının savaştığı cepheler OSMANLI DEVLETİNİN SAVAŞTIĞI CEPHELER KAFKASYA CEPHESİ Nedenler: 1.Rusya'nın Doğu Anadolu'yu almasını önlemek 2.Rusya'nın İskenderun ve Basra körfezlerini ele geçirmesini engellemek 3.Orta Asya Türklerini Rusya'ya karşı ayaklandırmak 4.Rusya'dan Bakü petrollerini almak 1 Kasım 1914 Rus ordularının Osmanlı topraklarına girmesiyle bu cephede savaşlar başladı. Enver Paşa komutasındaki birlikler Rus kuvvetlerini yenilgiye uğratmak için topluca taarruza geçti. Taarruz, ağır kış şartları, askerlerin bu ağır kış şartlarına göre hazırlanmaması, cephane yetersizliği ve tifüs hastalığı gibi nedenlerden dolayı başarıya ulaşamadı. Karşı saldırıya geçen Rus orduları Erzurum, Erzincan, Muş, Bitlis ve Van'ı işgal ettiler. Bu cepheye sonradan atanan Mustafa Kemal yönettiği birliklerle Muş ve Bitlis'in kurtuluşunu sağladı (1916). Not:* Bu cephedeki savaşlar Ruslarla yapılan Brest Litowsk anlaşmasıyla sona ermiştir (3 Mart 1918). Bu antlaşma ile Kars, Ardahan ve Batum yeniden Osmanlı toprağı olmuştur. ÇANAKKALE CEPHESİ Nedenler: 1.Doğu Avrupa'da Avusturya – Macaristan ve Almanya'ya karşı güç duruma düşen Rusya'ya İtilaf Devletlerinin yardım götürmek istemeleri 2.İtilaf Devletlerinin ittifak devletlerine karşı Balkanlarda yeni bir cephe açmak istemeleri 3.İtilaf Devletlerinin Osmanlı Devletini saf dışı edip topraklarını paylaşmak istemeleri 4.İtilaf Devletlerinin ekonomisi bozuk olan Çarlığı, Bolşeviklere karşı kuvvetlendirmek istemeleri. İtilaf Devletleri Çanakkale boğazını geçmek için yaptıkları saldırılarda başarılı olamadılar. Bunun üzerine Gelibolu yarımadasına asker çıkardılar. İtilaf Devletleri Gelibolu'daki savaşta yenilgiye uğradılar. Sonuçlar :* 1.İtilaf Devletlerinin İstanbul'u işgal etmeleri gecikti. 2.Savaşın coğrafi alanı genişledi. 3.Çok sayıda asker öldü. 4.Mustafa Kemal ulusal kahraman oldu. 5.Çarlık yönetime yardım gönderilmesi engellendi. Bu durum Çarlığı yıkıp Sosyalist bir yönetim kurmak isteyen Bolşeviklere yaradı. Not : Bolşevikler 1917 yılında Ekim Devrimi denilen İhtilâlle Rusya'da Çarlığa son verdiler. KANAL CEPHESİ* Nedenler: 1.İngiltere'nin sömürgeleriyle olan ilişkilerini kesmek ve sömürgelerinden yardım almasını önlemek 2.Mısır'ı yeniden Osmanlı toprağı yapmak. Almanya'nın isteği doğrultusunda Osmanlı birlikleri 1915 Şubat ayında taarruza geçti. Taarruzlar başarılı olamadı. Ordunun çöl şartlarına göre hazırlanmaması ve Arapların İngilizlerle işbirliği yapması Osmanlı birliklerinin başarısızlığına yol açtı. FİLİSTİN – SURİYE CEPHESİ* Nedenler: 1.İngiltere'nin Osmanlı Devletinin Ortadoğudaki varlığına son vermek istemesi 2.Arapların milliyetçilik fikrini benimseyerek Türkleri İngilizlerle birlikte Ortadoğu'dan çıkarmayı amaçlaması Bu cephe, Kanal harekâtında Osmanlı birliklerinin yenilmesinden sonra açılmıştır. İngiliz kuvvetleri Sina yarımadasını alarak Kudüs'e girdiler (1917). İngilizler Suriye'yi alarak Anadolu'yu ele geçirmeyi planladılar. Yıldırım orduları komutanlığına getirilen Mustafa Kemal İngiliz – Arap kuvvetlerini Şam'ın kuzeyinde durdurdu. HİCAZ VE YEMEN CEPHESİ İngiltere Mekke Emiri Şerif Hüseyin'le anlaşarak büyük bir Arap krallığı kurmak için Osmanlı birliklerine karşı saldırı başlattı. Osmanlı kuvvetleri İngiliz ve Arap birliklerine yenildi. Not:* İngiltere Araplara Milliyetçilik fikrini benimsetmiş ve böylece Arapları kendi tarafına çekmeyi başarmıştır. İngiliz casusu Lawrance bu konuda etkili çalışmalarda bulunmuştur. Arapların milliyetçilik fikrini benimsemeleri Osmanlı padişahının halife olarak İtilaf Devletlerine karşı ilân ettiği "Cihat"* çağrısının etkisiz kalmasına neden olmuştur. IRAK CEPHESİ* Bu cephe İngiltere tarafından açılmıştır. İngiltere'nin amaçları şunlardır. 1.Abadan petrollerini elinde tutmak 2.Türklerin İran üzerinden Hindistan'ı tehdit etmesini önlemek 3.İran üzerinden geçip Rusya ile birleşmek İngiltere Kasım 1914'de Basra'ya asker çıkardı. Bağdat yakınlarındaki Kut–el–Amara'da Osmanlı kuvvetlerine yenildi. İngiltere buna rağmen yapılan diğer savaşları kazanarak, Bağdat'ı aldı. Yenilgiye uğrayan Osmanlı birlikleri geri çekildi. GALİÇYA CEPHESİ* Balkanlar'daki bu cephede Rus ve Bulgar orduları arasında savaşlar olmaktaydı. Rusya'nın Bulgaristan'ı almasına karşı buraya gönderilen Osmanlı birlikleri başarılı çalışmalarda bulundu. Alman ve Avusturya birlikleri yaptıkları taarruzla Galiçya'daki Rus orduları bozguna uğrattılar. MAKEDONYA CEPHESİ Sırbistan'ın Makedonya'yı almasını önlemek için açılan cephedir. Osmanlı Bulgaristanla birlikte bu cephede savaştı. Sırplar yenilgiye uğradı. ABD'NİN SAVAŞA GİRMESİ Rusya'da Bolşeviklerin Çarlık rejimini yıkmak için başlattıkları ihtilâl çalışmaları, Rusya'nın savaş gücünü azalttı. İtilâf devletleri Rusya'dan meydana gelebilecek boşluğu doldurmak için ABD'nin kendi yanlarında savaşa girmesini istiyorlardı. Almanya'nın İngiliz ve Fransız yolcu gemilerine denizaltıları ile saldırması çok sayıda ABD vatandaşının ölmesine ve ABD ticaretinin aksamasına neden oldu. Bunun üzerine ABD harekete geçti. ABD başkanı Wilson savaş sonunda uygulanması amacıyla hazırladığı ilkeleri İtilâf devletlerine kabul ettirdi. ABD'nin savaşa girmesi ve Avrupa'ya asker göndermesi savaşın itilâf devletleri lehinde sonuçlanmasına neden oldu. WİLSON İLKELERİ(8 Ocak 1918)* 1.Savaş sonunda yenenler, yenilenlerden toprak almayacak 2.Devletler arasında gizli antlaşmalara son verilecek, açık diplomasi usulleri uygulanacak. 3.Yenilenlerden savaş tazminatı istenmeyecek. 4.Devletler arasındaki sorunlar barış yoluyla çözümlenecek ve bu amaçla Milletler Cemiyeti kurulacak. 5.Osmanlı İmparatorluğunun Türk olan bölgelerindeki Türklere egemenlik verilecek, Osmanlı yönetiminde bulunan diğer milletlere tam bir güvenlik içinde varlıklarını geliştirme olanakları tanınacak. 6.Boğazlar bütün devletlere açık tutulacak, bu durum uluslararası bir garanti altında olacak. 7.Milletlerin silâhlanmaları sınırlandırılacak, bu konuda yeterli garanti sağlanacak. Not:* İtilaf Devletleri kendi gizli paylaşma planlarına uymayan Wilson ilkelerini ABD'ni kısa sürede savaşa katmak için kabul ettiler. İtilaf Devletleri savaş sonunda ilkeleri dikkate almayarak gizli paylaşma planlarını uyguladılar. BREST–LİTOWSK ANTLAŞMASI (3 Mart 1918)* Rusya'da Bolşevikler ihtilâl yaptılar. Çarlık rejimi yerine Sosyalist bir rejim kurdular (1917). Bolşevikler, Çarlık rejiminin İtilaf Devletleriyle yaptığı gizli anlaşmaları açıkladılar. Böylece Osmanlı topraklarının paylaşılmasıyla ilgili gizli planlar öğrenildi. Bolşevik yönetim İttifak devletlerine barış taraftarı olduğunu açıkladı. Bunun sonunda Sosyalistler Almanya, Avusturya – Macaristan, Bulgaristan ve Osmanlı Devletiyle barış imzaladı. Ruslar, Kars, Ardahan ve Batum'u geri verdi. Not: Kars, Ardahan ve Batum 1877 - 1878 Osmanlı - Rus savaşı sonunda yapılan Berlin antlaşmasıyla Rusyanın eline geçmişti. Bu yerler Brest - Litowsk antlaşmasıyla tekrar Osmanlı toprağı oldu. Not: İtilaf Devletleri Brest–Litowsk antlaşmasını tanımadıklarını açıkladılar. Çarlık rejiminin yeniden kurulmasına çalıştılar. I. DÜNYA SAVAŞININ SONA ERMESİ ABD'nin savaşa girmesi İtilâf devletlerine büyük güç kattı. Almanya Avrupa'da batı cephesinde geri çekilmeye başladı. Bulgaristan barış istedi, savaştan çekildi. Almanya Kasım 1918 ateşkes kabul etti ve savaştan ayrıldı. Avusturya – Macaristan İmparatorluğu İtalyanlar ile ateşkes imzaladı. Bulgaristan'ın savaştan çekilmesi sonucu Almanya ile ilişkisi kopan Osmanlı Devleti Ekim 1918'de savaştan çekildi. MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI(30 Ekim 1918)Bulgaristan'ın savaştan çekilmesi Osmanlı yönetiminin savaştan çekilme kararı almasında çok etkili oldu. İttihat ve Terakki Partisinin hükümeti olan *Talât Paşa kabinesi istifa etti. Yeni kabineyi Ahmet İzzet Paşa** kurdu. Bu hükümet İtilâf (Anlaşma) devletlerinden barış istedi. Anlaşma Limni Adası'nın Mondros limanında imzalandı. Anlaşmayı Osmanlı Devleti adına Rauf Orbay, Anlaşma devletleri adına da İngiliz amirali Kaltrop imzaladı. ANTLAŞMA HÜKÜMLERİ 1.Çanakkale ve İstanbul Boğazlarının açılması, Karadeniz'e serbestçe geçişin sağlanacak ve Çanakkale ve Karadeniz'deki silah mevzilerinin İtilâf Devletlerine teslim edilecek. 2.Osmanlı karasularındaki bütün torpil tarlaları ile torpito ve kovan mevzilerinin yerleri gösterilecek ve bunlar kaldırılacak. 3.İtilâf devletlerinin bütün esirleri ile Ermeni esirleri kayıtsız şartsız İstanbul'da İtilâf Devletlerine teslim edilecektir. 4.Hudutların korunması ve iç asayişin sağlanması dışında, Osmanlı ordusu derhal terhis edilecektir. 5.Osmanlı savaş gemileri teslim olacak ve gösterilecek limanlarda gözaltında bulundurulacaktır. 6.Karadeniz'deki torpiller hakkında bilgi verilecektir. 7.İtilâf Devletleri güvenliklerini tehdit edecek bir durumun ortaya çıkması halinde, herhangi bir stratejik yer işgal edilecektir. 8.Osmanlı demiryolları İtilâf Devletlerinin kontrolünde olacak ve Osmanlı ticaret gemileri İtilâf devletlerinin hizmetinde bulundurulacaktır. 9.İtilâf Devletleri, Osmanlı tersane ve limanlarındaki araçlardan yararlanacaktır. 10.Toros tünelleri, İtilâf Devletleri tarafından işgal edilecektir. 11.Kuzeybatı İran'da ve Kafkasya'da bulunan Osmanlı kuvvetleri işgal ettikleri yerlerden geri çekilecektir. 12.Hükümet haberleşmesi dışında, telsiz, telgraf ve haberleşme araçlarının tümü itilâf devletlerinin kontrolünde olacaktır. 13.Askeri, ticari ve denizle ilgili madde ve malzemelerin tahrip edilmesi önlenecektir. 14.Alman ve Avusturya vatandaşları olan asker ve sivil görevliler Osmanlı topraklarını bir ay içinde terkedeceklerdir. 15.Osmanlı savaş esirleri, itilâf devletlerinin elinde kalacak. 16.Osmanlı hükümeti, İttifak (Bağlaşma) Devletleriyle bütün ilişkilerini kesecektir. 17.Altı ilde (vilayet–i Sitte – Erzurum, Van, Elazığ, Diyarbakır, Sivas, Bitlis) karışıklık ortaya çıktığında bu yerleri İtilâf Devletleri işgal edecektir. Görünürdeki adı ateşkes olan bu anlaşma, ateşkes antlaşması değil Osmanlı devletinin ortadan kaldırılması planıdır. MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASININ UYGULANMASI SONUCU YAPILAN İŞGALLER: 1.3 Kasım 1918'de Musul İngilizler tarafından işgal edilmiştir. 2.13 Kasım 1918'de İtilâf Devletleri Donanması İstanbul'a gemiştir. 3.İngiliz birlikleri İzmit, Samsun, Merzifon ve Batum'a yerleşmişler, Urfa, Antep ve Maraş'ı işgal etmişlerdir. 4.Fransızlar Adana ve çevresine asker yerleştirmişlerdir. 5.İtalyanlar Antalya ve Konya'yı işgal etmişlerdir. 6.Tüm haberleşme ve ulaşım İtilâf devletlerince dedenetlenmiştir. Padişah Vahdettin antlaşma koşullarını ve ortaya çıkan bu gelişmeleri ağır bulmasına karşın ileride İngiltere' nin hoşgörüsüyle işlerin düzeleceği görüşünü savunmuştur. Böylece Padişah ve çevresi tahtın ve saltanatın devamında başka bir şeyi düşünmeyen bir tutuma girmişlerdir. Bu durum karşısında Ahmet İzzet Paşa hükümeti ve yerine kurulan Tevfik Paşa hükümeti istifa etmiştir. Not: Ruslar Brest–Litowsk antlaşması nedeniyle savaştan çekildikleri için Mondros'la başlayan işgallere katılmamışlardır. OSMANLI DEVLETİNİN PAYLAŞILMASI İÇİN YAPILAN GİZLİ ANTLAŞMALAR 1.İstanbul ve Boğazların Rusya'ya bırakılması (1915) İngiltere, Fransa ve Rusya arasında yapılmıştır. 2.İtalya'nın İtilâf Devletleri tarafına geçmesini sağlamak amacıyla yapılan Londra Antlaşması (1915). Bu antlaşmaya göre Antalya ve çevresi ile Akdeniz kıyıları İtalya'ya verilmesi kararlaştırılmıştır. 3.Mac Mahon Antlaşması (1916):* İngiltere'nin Mısır valisi ve Hicaz Emiri Şerif Hüseyin arasında imzalanmıştır. Bu antlaşmaya göre Türkler Ortadoğu'dan çıkarılacak ve İngiltere büyük bir Arap devletinin kuruluşunu sağlayacaktır. 4.Sykes–Picot Antlaşması: İngiltere ve Fransa Güneydoğu Anadolu'yu, Irak'ı, Suriye'yi ve Arabistanı aralarında paylaşmışlardır. Bu antlaşma 1916 ve 1919 yılları arasında yapılmıştır. 5.Petersburg Antlaşması: Sivas, Kayseri ve Mersin hattının doğusundaki topraklar Fransa ve Rusya arasında paylaşılmıştır (1916). 6.St. Jean de Maurienne Antlaşması (1917): İzmir dahil Batı Anadolu'nun İtalya'ya verilmesi kararlaştırılmıştır. Not:* İtilaf Devletleri yukarıdaki gizli paylaşma tasarılarını gerçekleştirmek için Mondros Ateşkes Antlaşmasının 7. maddesine dayanarak Anadolu'da işgaller gerçekleştirmişlerdir. çıkmıştır. 1.ABD Milletler Cemiyetinin kurulması kararını aldırdı. 2.İngiltere ve Fransa Osmanlı topraklarında kurulacak devletler için "Manda – Himaye" yönetiminin kurulmasını kabul ettirdi. Bu suretle İtilâf Devletleri gizli antlaşmalarda tespit etmiş oldukları toprakları ele geçirmeyi hedeflemişlerdir. 3.Konferansa katılan Yunanistan; a)Türklerin İzmir'de Rumları öldürdüğü b)Batı Anadolu ve Trakya'nın kendi tarihi toprakları olduğu c)İtalya'nın Batı Anadolu'yu işgale hazırlandığı iddialarını öne sürdü. İngiltere bu iddiaları destekledi. Çünkü İtalya'nın Doğu Akdenizde tek başına bulunmasını istemiyordu. İngiltere sömürgelerine giden deniz yolunu ve bölgedeki çıkarlarını korumak istiyordu. Fransa ve ABD'ni ikna ederek İzmir ve çevresi ile Trakya'nın Yunanistan'a verilmesi kararını aldırdı. İtalya bu duruma tepki gösterdi. 4.İtilâf Devletleri, Brest Litowsk antlaşması sonrasında Rusların geri çekildiği topraklarda Ermenistan Devletinin kurulması kararını aldılar. 5.Boğazların gelecekte bir komisyon tarafından yönetilmesini kararlaştırdılar. İZMİR'İN İŞGALİ (15 Mayıs 1919) Yunanistan Paris Konferansından sonra Mondros Ateşkes Antlaşmasının 7 maddesine göre güvenliği sağlamak amacıyla İzmir'e asker çıkardı. Ancak yerli Rumlar Yunan ordusunu şenliklerle karşıladılar. Türkleri tahrik ettiler. Gazeteci Hasan Tahsin Yunan askerlerine ateş açtı. Böylece kurtuluş savaşının ilk kurşunu atılmış oldu. Yunanlılar bu olayı bahane ederek İzmir'de katliam yaptı. İzmir'in işgali ilk önce İstanbul'da ve daha sonra değişik yörelerde yapılan mitinglerde protesto edildi. İzmir'in işgali ülkede ulusal bilincin ve heyecanın artmasını sağladı. AMİRAL BRİSTOL RAPORU Yunanlılar İzmir ve çevresini işgal ederken katliamlar yapmışlardır. Bu durum protesto telgraflarıyla kınanmıştır. Bunu üzerine Paris Barış Konferansı adına ABD'li Amiral Bristol başkanlığında bir heyet Batı Anadolu'da incelemeler yaptı. Bu çalışmanın sonunda aşağıdaki sonuçlar ortaya çıkmıştır. 1.İzmir ve Aydın ilinde güvenliğin ve huzurun bozulmasında Yunan başkomutanlığı sorumludur. 2.Yunan işgali din düşmanlığı şeklinde yapılmıştır. 3.Menemen katliamında tek sorumlu Rumlardır. 4.Yunanlılar, İtilaf Devletleri temsilcisinin iznini almaksızın İzmir dışında bulunan Aydın, Manisa ve Turgutlu'yu işgal etmişlerdir. 5.Hapishanelerdeki adi hükümlülerin kaçmalarında ve silahlanmalarında Türk hükümeti sorumludur. 6.Güvenliği korumak amacıyla yapılan Yunan işgali gerçekte bir toprak katma politikasına yönelmiştir. 7.Barış Konferansı Batı Anadolu'nun tamamıyle Yunanistan'a verilmesi konusunda kesin karar verirse, ancak o zaman Yunan işgali uygun olabilir. Not:* Amiral Bristol raporuyla Batı Anadoludaki Yunan işgallerinin yanlış olduğu dünya kamuoyuna duyu*rulmuştur. Yunanlılar Wilson ilkelerine göre Batı Anadolu'daki nüfus çoğunluğunun Rum olduğunu, işgaller sırasında öne sürmüşler ve bu politikalarını gerçekleştirmek için Türklere karşı saldırılar düzenlemişlerdir.

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)

Kullanıcı ismi		Beni hatırla
Şifreniz